- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ένα χρόνο μετά: Η δυστυχισμένη πρώην κυβερνώσα οικογένεια του Ουζμπεκιστάν

Κατηγορίες: Κεντρική Ασία και Καύκασος, Ουζμπεκιστάν, Διαδηλώσεις, Ιστορία, Λογοκρισία, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών

Iσλάμ Καρίμοφ. Φωτογραφία: Ρωσική Κυβέρνηση. Creative commons.

Μέχρι τη στιγμή που φέρεται να υπέστη ένα εγκεφαλικό επεισόδιο από το οποίο δεν θα ανέκαμπτε, η μεγαλύτερη κόρη του βρέθηκε υπό κατ’ οίκον περιορισμό και ο μη συμπαθής ανιψιός του μαράζωνε σε ψυχιατρική φυλακή. Στο Ουζμπεκιστάν του Ισλάμ Καρίμοφ, οι οικογένειες ανέφεραν τακτικά [1] στη φιλοκυβερνητική εταιρεία δημοσκοπήσεων πόσο ευτυχείς ήταν, ακόμα και αν ανθούσε η απολυταρχία και βάθαινε η διαφθορά στη χώρα.

Η δική του οικογένεια, ωστόσο, δεν μπορούσε ποτέ να κρατήσει τα προσχήματα.

Από την ταφή του Προέδρου Καρίμοφ τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους [2], η ζωή έχει βελτιωθεί για τον αποξενωμένο ανιψιό του, Τζαμσίντ, ο οποίος αφέθηκε ελεύθερος έπειτα από μια δεκαετία ψυχιατρικού εγκλεισμού, αλλά έχει χειροτερέψει για την κόρη του, Gulnara, που έχει τοποθετηθεί πίσω από τα μπαρ.

Ο Τζαμσίντ, ανεξάρτητος δημοσιογράφος στο επάγγελμα, πρόσφατα έδωσε συνέντευξη στο ΜΜΕ με θεματολογία για την Κεντρική Ασία Center1.com [3], στην οποία ανέφερε κάτι που δημόσια δε θα τολμούσε κανείς να δηλώσει κατά την εποχή του Καρίμοφ: ότι δηλαδή ο Ισλάμ Καρίμοφ δεν ήταν πιθανώς καθόλου Kαρίμοφ:

Бабушка наша… скорее всего… с каким-то… неизвестного происхождения.

H γιαγιά μας…πιθανόν…με κάποιον….κανείς δεν ξέρει πραγματικά ποιος ήταν.

Μια δυστυχισμένη αρχή και τέλος

Σχετικά λίγα είναι γνωστά για την παιδική ηλικία του Ισλάμ Κάριμοφ, αλλά σχεδόν σίγουρα περιλάμβανε ένα κρατικό ορφανοτροφείο [4] σε κάποιο σημείο. Στη συνέντευξή του, ο Τζαμσίντ προσέδωσε σημασία στις μακροχρόνιες αμφιβολίες σχετικά με την πατρικές ρίζες του Καρίμοφ και αναγνώρισε ευρέως διαδεδομένες φήμες, που ψιθυρίζονταν όμως χαμηλόφωνα, ότι ο Kαρίμοφ μπορεί να ήταν ακόμη και Εβραίος ή Τατζίκος από την πλευρά του πατέρα του. “Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι δεν ήταν ένας από εμάς”, δήλωσε στο Center1.

Στιγμιότυπο από τη συνέντευξη του Centre1.com με τον Τζαμσίντ Καρίμοφ.

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι ο πατέρας του Τζαμσίντ, Ασλάν, δεν έβλεπε με καλό μάτι τον Ισλάμ.

«Δεν αγαπούσαν ο ένας τον άλλον», δήλωσε ο Τζαμσίντ, ο οποίος είχε εγκλειστεί σε ψυχιατρική κλινική, παρότι δεν είχε γνωστά ψυχολογικά προβλήματα το 2006, αφού έγραψε μια σειρά άρθρων επικριτικών προς την κυβέρνηση.

Το Κέντρο1 σημειώνει στο ρεπορτάζ του ότι ο Ασλάν Καρίμοφ, περιφερειακός κομμουνιστής αξιωματούχος, πέθανε σε «ύποπτο τροχαίο δυστύχημα» το 1989, τον ίδιο χρόνο που ο Ισλάμ Καρίμοφ έγινε ο ισχυρότερος άνθρωπος του Ουζμπεκιστάν. Τα αδέρφια φέρεται να είχαν μιλήσει μόνο μία φορά μέσα σε 12 χρόνια.

Ότι ο Τζαμσίντ ήταν σε θέση να δώσει μια συνέντευξη για αυτό το θέμα, δηλώνει σε μεγάλο βαθμό τις αλλαγές που γίνονται στο Ουζμπεκιστάν.

Ο νέος πρόεδρος Σακβάτ Μιρζιγιόγεφ, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός για 13 χρόνια, προτού ανέλθει στην εξουσία μετά το θάνατό του Καρίμοφ, έχει τιμήσει τον Ισλάμ Καρίμοφ “ωσάν πατέρα”.

Ωστόσο, ο Μιρζιγιόγεφ και οι σύμμαχοί του έχουν κάνει πολλά για να υπονομεύσουν την κληρονομιά του Καρίμοφ τον τελευταίο χρόνο απελευθερώνοντας βασικούς πολιτικούς κρατούμενους, προσκαλώντας [5]διεθνείς οργανισμούς που είχαν απαγορευτεί προηγουμένως [6]στη χώρα και ασχολούμενοι με μερικά από τα πολλά δεινά της εποχής του Καρίμοφ μέσω μιας σειράς ρεπορτάζ στο κρατικό τηλεοπτικό κανάλι, που έχει νέα εμφάνιση.

Το δημοκρατικό παρατηρητήριο Freedom House προειδοποίησε [7]σε έκθεση της 28ης Αυγούστου για το Ουζμπεκιστάν ότι οι αλλαγές αυτές ενδέχεται να μη σημαίνουν τόσο ένα πραγματικό άνοιγμα, όσο να υποδηλώνουν την άμεση ανάγκη του Μιρζιγιόγεφ να εδραιώσει την εξουσία και να ενισχύσει τη νομιμότητά του:

Media have started to openly criticize regional governors and other state institutions only after receiving a “blessing” from Mirziyoyev himself in the form of a speech or remark criticizing the said official or institution.

Τα MME άρχισαν να επικρίνουν ανοιχτά τους περιφερειακούς κυβερνήτες και άλλους κρατικούς θεσμούς μόνο αφότου έλαβαν “ευλογία” από τον ίδιο τον Μιρζιγιόγεφ με τη μορφή ομιλίας ή παρατήρησης που επικρίνει τον εν λόγω υπάλληλο ή φορέα.

Ανοιχτά μέτωπα

Μια ανακοίνωση του Ουζμπεκιστάν στις 28 Ιουλίου ότι η φιλόδοξη επιχειρηματίας-πριγκίπισσα θυγατέρα του Ισλάμ, Γκουλνάρα Καρίμοβα, είχε μπει [8] στη φυλακή για απάτη και οργανωμένο έγκλημα μπορεί να αποτελεί μονάχα άλλη μια επιβεβαίωση της εξουσίας της ανακατανεμημένης ελίτ.

Πολλοί στο Ουζμπεκιστάν είχαν υποθέσει ότι οι συνθήκες της κατ’ οίκον συλλήψεως της Καρίμοβα – που ανακοινώθηκαν το 2014 και φαινομενικά επικυρώθηκαν από τον πατέρα της – ήταν αρκετά άνετες.

Η γοητευτική 45χρονη, που θεωρούνταν κάποτε διάδοχος του πατέρα της, κρατούνταν σε “χρυσό κλουβί”, σύμφωνα με αναλυτές, προκειμένου να την εμποδίσουν να διεξάγει κάποια ηγετική κίνηση και εκστρατεία, καθώς ο Καρίμοφ περνούσε σε ολοένα και πιο δυσχερή κατάσταση. Η επιβεβαίωση της κατ’ οίκον σύλληψής της είχε δοθεί από τις Αρχές μήνες, αφόρτου τράβηξε την προσοχή του κόσμου επιτιθέμενη [9] στη μητέρα της, Τατιάνα, και την αδερφή της, Λόλα, στο Twitter.

Τώρα, καθώς το ουζμπεκικό κράτος ψάχνει να επιβάλει τις ξένες ιδιοκτησίες του [10], το ερώτημα αν θα δει η Γκουλνάρα ποτέ ξανά το φως της ημέρας φαίνεται ξαφνικά σημαντικό. Ο γιος της Γκουλνάρα, που ζει στο Λονδίνο, ο Ισλάμ, ο οποίος πήρε το όνομά του παππού του, έχει δώσει αρκετές συνεντεύξεις στο BBC, ζητώντας την απελευθέρωσή της και επικρίνοντας τις υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας. Μία από τις συνεντεύξεις [11]περιέχει σπάνιες οικογενειακές φωτογραφίες, που υπονοούν ευτυχέστερες στιγμές του οίκου Καρίμοφ, καθώς και την αποκάλυψη ότι ο δικτάτορας παππούς του δικτάτορα του Ισλάμ τζούνιορ του είχε μάθει ψάρεμα και ποδήλατο.

Ο 23χρονος λέει ότι πιστεύει ότι θα συλληφθεί αμέσως αν επιστρέψει στο Ουζμπεκιστάν.

Η Λόλα και η Τατιάνα Καρίμοβα, προς το παρόν, φαίνονται πολύ πιο ασφαλείς. Ωστόσο, οι αναλυτές που είναι εξοικειωμένοι με τη χώρα υποδηλώνουν ότι δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για το τεράστιο δίκτυο επιχειρήσεων και πλούτου που συσσώρευσαν για σχεδόν τρεις δεκαετίες στην εξουσία.

Ο Daniil Kislov, επιμελητής του Ferghana.ru [12] – ΜΜΕ της Μόσχας που ανέφερε πρώτο το θάνατο του Καρίμοφ – έγραψε [13]στη σελίδα του στο Facebook:

По данным от конфиденциальных источников «Ферганы», близких к правительственным структурам Узбекистана, родственники покойного президента страны постепенно утрачивают свое былое теневое влияние и публичные позиции. Ну, то есть, им помогают “утрачивать”. Так, Татьяна Акбаровна, супруга Ислама Каримова, находится в «почетной ссылке» в Кувасае — ее родном городе в Ферганской долине. Младшая дочь Лола и ее муж Тимур Тилляев, живущие за рубежом, в самое ближайшее время могут лишиться своего солидного бизнеса внутри республики.

Σύμφωνα με εμπιστευτικές πηγές του Ferghana.ru που βρίσκονται κοντά στις κυβερνητικές δομές του Ουζμπεκιστάν, οι συγγενείς του εκλιπόντος προέδρου της χώρας βαθμιαία αποβάλλουν την προηγούμενη επιρροή και τις δημόσιες θέσεις τους. Δηλαδή αναγκάζονται να τις εγκαταλείψουν. Έτσι, η Τατιάνα, σύζυγος του Ισλάμ Καρίμοφ, βρίσκεται σε “τιμητική εξορία” στο Κουβασάι, γενέτειρά της, στην κοιλάδα Φέργκανα. Η μικρότερη κόρη τους, Λόλα, και ο σύζυγός της, Τιμούρ Τιλιάεφ, που ζουν στο εξωτερικό, μπορεί να χάσουν τις πολύ σημαντικές επιχειρήσεις τους στη χώρα λίγο σύντομα.

Ένας άλλος τύραννος, ο πρόεδρος της Κίνας Μάο Τσε Τουνγκ, κυβέρνησε για ακριβώς το ίδιο χρονικό διάστημα με τον Καρίμοφ και πέθανε σχεδόν ακριβώς τέσσερις δεκαετίες πριν από αυτόν. Μετά το θάνατο του Μάο, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα ενέκρινε την κυριαρχία του, αλλά κατέγραψε σημαντικές επιφυλάξεις σε επίσημο έγγραφο [14], θεωρητικά δίνοντας στη διακυβέρνησή του μια μέτρια βαθμολογία 7/10.

Μια παρόμοια διαδικασία φαίνεται να βρίσκεται σε εξέλιξη στο Ουζμπεκιστάν, όπου ένα καθεστώς προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί από τις πιο βάναυσες υπερβολές του Καρίμοφ χωρίς να θέσει υπό αμφισβήτηση την ανάγκη για το ίδιο το καθεστώς. Μονάχα ο χρόνος θα δείξει τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τους συγγενείς που άφησε πίσω του ο Καρίμοφ.