Με ετικέτες όπως το #votarem (“θα ψηφίσουμε”), πολίτες με δικαίωμα ψήφου στην Καταλονία, μια περιοχή στη βορειοανατολική Ισπανία, δημοσίευσαν τις φωτογραφίες και τις ιστορίες τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ συμμετείχαν σε ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία. Η ψηφοφορία την 1η Οκτωβρίου θεωρήθηκε παράνομη από την κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης, η οποία την θεωρεί αντισυνταγματική.

Η τρέχουσα διαδικασία ανεξαρτησίας της Καταλονίας ξεκίνησε το 2012, όταν το Κοινοβούλιο της Καταλονίας αποφάσισε να ζητήσει εξουσιοδότηση από την κυβέρνηση της Μαδρίτης για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την αυτοδιάθεση. Παρά τη συνεχή απόρριψη της Μαδρίτης, υποστηριζόμενη από το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, η καταλανική κυβέρνηση αποφάσισε μονομερώς να ζητήσει μη δεσμευτική διαβούλευση το 2014 και, τέλος, το δημοψήφισμα την 1η Οκτωβρίου.

Ενώ οι δημόσιοι τηλεοπτικοί σταθμοί και άλλα ΜΜΕ επικρίθηκαν για την κάλυψη των γεγονότων, κάθε λεπτό της εκλογικής ημέρας μπορούσε να παρακολουθηθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία ήταν γεμάτα ενθουσιώδεις μαρτυρίες, ανθρώπους που πέρασαν τη νύχτα έξω από τις αίθουσες ψηφοφορίας για να μην τις κλείσουν ή βίντεο από μεγάλες ουρές και άτομα που περίμεναν ώρες για να ψηφίσουν.

Εικόνες ηλικιωμένων που εισέρχονταν ή εξέρχονταν από τους θαλάμους ψηφοφορίας εν μέσω χειροκροτημάτων από τους γείτονές τους ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς. Ο βασικός τους ρόλος καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας οδήγησε σε συνθήματα όπως το “sense les àvies no hi ha revolució” (“χωρίς γιαγιάδες δεν υπάρχει επανάσταση”) ή το “nuestros abuelos no se tocan” (“κάτω τα χέρια από τους παππούδες μας”).

En moments de tanta repressió, hi ha determinacions que alleugeren #Votarem#Santspic.twitter.com/Six1QMZBJR

— Gemma Garcia (@gemma_g_fabrega) October 1, 2017

Σε στιγμές τόσο μεγάλης καταστολής, μια τέτοια αποφασιστικότητα είναι ανακούφιση.

Οι βίαιες ενέργειες των δυνάμεων ασφαλείας του κράτους ήταν αναμφισβήτητα ένα από τα πιο δημοφιλή θέματα συζήτησης: από βίντεο λεωφορείων γεμάτων αστυνομικούς που έφευγαν από την Κόρδοβα, στην άλλη πλευρά της χώρας, μέχρι εικόνες Βάσκων πυροσβεστών, που ταξίδευαν για να ενωθούν με Καταλανούς πυροσβέστες, που υπερασπίζονταν τα εκλογικά τμήματα. Η συζήτηση για το αν η καταστολή ήταν δικαιολογημένη και το αν το δημοψήφισμα ήταν παράνομο ήταν φλογερή.

Οι Καταλανοί δεν ήταν οι μόνοι που αντέδρασαν στη βία με αγανάκτηση. Για παράδειγμα, σε ένα viral tweet, η Patricia Horrillo, ακτιβίστρια και δημοσιογράφος στη Μαδρίτη, υποστήριξε ότι η κριτική της αστυνομικής καταστολής πρέπει να είναι ανεξάρτητη από προσωπικές πολιτικές απόψεις:

Puedes no estar de acuerdo con el independentismo, pero si ves las imágenes de la represión policial de hoy y no te escandalizas, míratelo.

— Patricia Horrillo (@PatriHorrillo) October 1, 2017

Μπορεί να μην συμφωνείτε με το κίνημα ανεξαρτησίας, αλλά εάν βλέπετε τις σημερινές εικόνες της αστυνομικής καταστολής και δεν είστε εξοργισμένοι, κοιτάξτε ξανά.

Αυτή η αντίδραση στη βιαιότητα μπορούσε κανείς να την παρατηρήσει και στους δρόμους, όπου έγιναν διαδηλώσεις σε αλληλεγγύη με τον καταλανικό λαό σε διάφορα μέρη της χώρας, όπως η Μαδρίτη, η Σεβίλλη ή η Γρανάδα.

Empieza la concentración en apoyo a #Cataluña en la Puerta del Sol pic.twitter.com/wdlQQFdede

— La Marea (@lamarea_com) October 1, 2017

Ο αγώνας για την υποστήριξη της Καταλονίας στην Πουέρτα ντελ Σολ ξεκινάει.

Πέραν των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος και της έντασης γύρω από τη μοίρα της χώρας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησαν μερικά παρακινούμενα ανέκδοτα, όπως οι viral φωτογραφίες και τα βίντεο των ανθρώπων που ψηφίζουν ντυμένοι με ισπανική σημαία, τη σημαία της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας (η οποία έληξε το 1939, η Ισπανία είναι σήμερα συνταγματική μοναρχία), ή τη φανέλα της Εθνικής Ομάδας Ποδοσφαίρου. Αυτές οι στιγμές αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτικών διαιρέσεων επαναλήφθηκαν κατά τη διάρκεια της απεργίας δύο μέρες αργότερα, για διαμαρτυρία ενάντια στην καταστολή της αστυνομίας.

Así hacemos aquí la revolución. Que no os engañen los medios. #3Oct#VagaGeneral3Opic.twitter.com/uSL3862R9f

— Queer Punk Riot (@QueerPunkRiot) October 3, 2017

Έτσι κάνουμε επανάσταση εδώ. Μην αφήνετε τα ΜΜΕ να σας ξεγελάσουν.

Πολλοί πολίτες αποφάσισαν να μην συμμετάσχουν στην ψηφοφορία, καθώς το θεωρούσαν παράνομο ή άσκοπο. Ωστόσο, αφού είδαν τις εικόνες καταστολής, πολλοί άλλοι που δεν είχαν την πρόθεση να ψηφίσουν, εξέφρασαν την αποφασιστικότητά τους να το κάνουν ως δήλωση διαμαρτυρίας και εντάχθηκαν στην απεργία με αλληλεγγύη.

Este gesto no necesita de explicaciones. Este es el buen camino. pic.twitter.com/zKtZhOXkmv

— José García Molina (@josegarmolina) October 3, 2017

 

Κείμενο εικόνας: Δεν θέλω ανεξαρτησία, αλλά δεν μπορώ να μείνω σπίτι ενώ χτυπάνε το λαό μου!

Tweet: Αυτή η χειρονομία δεν χρειάζεται καμία εξήγηση. Αυτός είναι ο τρόπος.

Έτσι, ορισμένοι από τους ψηφοφόρους που δήλωσαν «όχι» στην ανεξαρτησία εξήγησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την απόφασή τους να συμμετάσχουν στο δημοψήφισμα ως άσκηση υπεράσπισης του τι θεωρούν ακόμα δημοκρατικό δικαίωμα. Για παράδειγμα, στο βίντεο που ακολουθεί του Euronews, ένας διαδηλωτής που ψήφισε “ΟΧΙ” εξηγεί τους λόγους που τον οδήγησαν στην απεργία:

Un manifestante que votó “NO” en el #CatalanReferendum explica los motivos por los que ha ido a la huelga @fenixenflames#VagaGeneral3Opic.twitter.com/SvBY2wKR6u

— euronews español (@euronewses) October 3, 2017

Διαδηλωτής: Νομίζω ότι σε μια δημοκρατία όλοι πρέπει να ψηφίσουμε και ανεξάρτητα από τη γνώμη μας πρέπει να το δείξουμε. Είμαι επίσης εδώ για να διαμαρτυρηθώ για τη βία που προκλήθηκε ενάντια στο λαό μου, τους Καταλανούς. Είναι εντελώς δυσανάλογη για ανθρώπους που θέλουν μόνο να εκφράσουν τη γνώμη τους.
Κινηματογραφιστής: Από πού είσαι;
Διαδηλωτής: Είμαι από το Εσπλούγιες. Από το Εσπλούγιες στο Λιοβρεγάτ.
Κινηματογραφιστής: Είστε υπέρ της ανεξαρτησίας;
Διαδηλωτής: Όχι.
Κινηματογραφιστής: Τι έχεις εκεί; Ποια σημαία έχετε εκεί;
Διαδηλωτής: Α, αυτή είναι η σημαία της Ισπανικής Δημοκρατίας.
Κινηματογραφιστής: Ψηφίσατε στο δημοψήφισμα;
Διαδηλωτής: Ψήφισα.
Κινηματογραφιστής: Τι ψηφίσατε;
Διαδηλωτής: Ψήφισα “όχι”. Ψήφισα “όχι”. Έμεινα μέχρι να κλείσει η ψηφοφορία για να τους σταματήσω να πάρουν τα ψηφοδέλτια.

Το δημοψήφισμα έφερε επίσης στο φως ορισμένες αντιφάσεις για κάποιους πολίτες που δεν αισθάνονταν ενταγμένοι από την αρχή στη διαδικασία ή που δεν είχαν το προνόμιο να συμμετάσχουν σε αυτήν. Σε άρθρο της εφημερίδας El Salto, η φεμινίστρια ακτιβίστρια Ana Burgos, η οποία είναι από την περιοχή της Ανδαλουσίας αλλά ζει στην Καταλονία, αναρωτήθηκε: “Τι κάνει μια Ανδαλουσιανή με το να υπερασπίζεται κάτι εδώ, με όλα τα ανδαλουσιανο-φοβικά σκουπίδια που ανέχομαι καθημερινά”:

Durante el inicio y desarrollo del procés nunca me sentí interpelada: un liderazgo convergente que poco tenía que ver conmigo en una sociedad –como tantas otras– profundamente clasista, racista y patriarcal cuyo proyecto político nacional, poco autocrítico, no me representaba. (…)

Entonces, las ofensas al pueblo por parte de Rajoy [el presidente] y sus secuaces nos hicieron salir a defender un proceso del que desconfiábamos y unas instituciones en las que no creíamos, o al menos problematizábamos, muchas de nosotras. (…) Y es que más bien nos estábamos echando a las calles a defender a nuestras hermanas y vecinas, a un pueblo al que le está cayendo la del pulpo.

Από την αρχή της διαδικασίας και καθ ‘όλη της την ανάπτυξη, δεν ένιωθα ποτέ να συμπεριλαμβάνομαι: μια συγκλίνουσα ηγεσία που δεν είχε σχέση με μένα σε μια κοινωνία που – όπως πολλές άλλες – είναι βαθιά κλασική, ρατσιστική και πατριαρχική και της οποίας το εθνικό πολιτικό σχέδιο, με πολύ λίγη αυτοκριτική, δεν με εξέφραζε. […]

Έτσι, τα αδικήματα εναντίον του λαού που διαπράχθηκαν από τον [Ισπανό Πρόεδρο Mαριάνο] Ραχόι και τους οπαδούς του μας οδήγησαν να βγούμε στους δρόμους για να υπερασπιστούμε μια διαδικασία στην οποία δεν είχαμε εμπιστοσύνη και θεσμούς στους οποίους δεν πιστεύαμε ή τουλάχιστον πολλοί από εμάς θεωρούσαν προβληματικούς. […] Και το γεγονός είναι ότι κατεβήκαμε πραγματικά τους δρόμους για να υπερασπιστούμε τις αδελφές μας και τους γείτονές μας, έναν λαό που χτυπούσαν.

Μια άλλη από τις επικρίσεις και τις αντιφάσεις που επισημάνθηκαν αναφέρεται στους εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες που κατοικούν στην Καταλονία, αλλά δεν έχουν ιθαγένεια και επομένως αποκλείστηκαν από τη συμμετοχή τους στο δημοψήφισμα. Ένας ακτιβιστής σχολίασε σε μια δημοσίευση στο Facebook που έκτοτε δεν είναι διαθέσιμη:

Ella: ¿Iras a votar el domingo?
Yo : No, no tengo el derecho a voto
Ella: Y si lo tienes, irías a votar?
Yo : No Tengo el derecho a voto
Ella: Si, Si, entiendo. Pero en el caso que tengas, irías a votar?
Yo : No tengo el derecho a voto
Ella: Enserio… ¿Irías a votar?
Yo : Iré a vomitar porque votar no puedo.

Εκείνη: Θα ψηφίσετε την Κυριακή;
Εγώ: Δεν έχω δικαίωμα ψήφου.
Εκείνη: Και αν είχατε, θα ψηφίζατε;
Εγώ: Δεν έχω δικαίωμα ψήφου.
Εκείνη: Ναι, ναι, καταλαβαίνω. Αλλά αν το είχατε, θα πηγαίνατε να ψηφίσετε;
Εγώ: Δεν έχω δικαίωμα ψήφου.
Εκείνη: Σοβαρά … θα πηγαίνατε να ψηφίσετε;
Εγώ: Πάω να ξεράσω, δεν μπορώ να ψηφίσω.

Η Fàtima Aatar, ανθρωπολόγος και ακτιβίστρια, ανέπτυξε το θέμα για τη μη ένταξη των ξένων κατοίκων στην ψηφοφορία για το περιοδικό La Directa:

…com és possible que en un exercici de desobediència política, jurídica i social no s’hagi desobeït en aquesta qüestió concreta? Per què s’ha escollit heretar la Llei d’estrangeria espanyola tenint en compte que és de les qüestions més característiques del règim? Desobediència? Quan i per a qui?

… πώς είναι δυνατόν σε μια πράξη πολιτικής, νομικής και κοινωνικής ανυπακοής να μην υπάρχει ανυπακοή σε αυτό το συγκεκριμένο ζήτημα; Γιατί επέλεξαν να κληρονομήσουν τον ισπανικό νόμο περί μετανάστευσης θεωρώντας ότι είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά θέματα του καθεστώτος; Ανυπακοή; Πότε και για ποιον;

Σχεδιάζοντας παραλληλισμούς μεταξύ της σωματικής και διοικητικής βίας που άσκησε το ισπανικό κράτος εναντίον των μεταναστών και της καταπίεσης κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος, ο Μoha Gereou, δημοσιογράφος και ακτιβιστής με έδρα τη Μαδρίτη, σχολίασε:

Si no eres de España pero quieres formar parte recibes violencia.

Si eres de España pero no quieres formar parte recibes violencia. #1Oct

— Moha Gerehou (@mohagerehou) October 1, 2017

 

Αν δεν είστε από την Ισπανία αλλά θέλετε να είστε μέρος αυτής, συναντάτε βία.

Εάν είστε από την Ισπανία αλλά δεν θέλετε να συμμετέχετε σε αυτή, συναντάτε βία.

Πολλά πρόκειται να συμβούν τις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Είναι δύσκολο να προβλεφθεί τι μπορεί να συμβεί, αλλά είναι σαφές ότι η Ισπανία και η Καταλονία αντιμετωπίζουν μια από τις πιο σύνθετες και αποφασιστικές διαδικασίες της πρόσφατης δημοκρατικής τους ιστορίας και ο τρόπος με τον οποίο τα θεσμικά όργανα ανταποκρίνονται θα σηματοδοτήσει το μέλλον του κράτους, των λαών που το συνθέτουν και, πάνω απ ‘όλα, θα σηματοδοτήσει το μέλλον των απλών πολιτών.