Chacha-Warmi. Μαζί για πάντα. Φωτογραφία: Cristina Quisbert, συντάκτρια.

Αυτοσχέδια ιερά. Κουτιά από γυαλί ή ξύλο, ψάθινα καλάθια ή και χαρτόκουτα χρησιμοποιούνται για να κουβαλήσουν τη ñatita ή το “μικρό κρανίο” στο κεντρικό κοιμητήριο της πρωτεύουσας της Βολιβίας, Λα Παζ, στις 8 Νοεμβρίου κάθε χρόνου. Ανθρώπινα κρανία κάθε ηλικίας, παιδιών μέχρι και ηλικιωμένων, χρησιμοποιούνται στην αρχαία αυτή τελετή. Πριν ακόμα μπουν τις πύλες του κοιμητηρίου όσοι κουβαλούν τα κρανία αυτά, κόσμος μαζεύεται γύρω τους και ρωτά: “Πώς το λένε;”. Τα ονόματα ποικίλουν, όπως και η ηλικία του κρανίου: Cipriano, Sebastian, Cirilo, Gonzalo, José, Felipe, Juanita, Teresa.

Η τελετή της ñatita εορτάζεται σε ολόκληρη τη Βολιβία: σε κάποιες περιοχές πραγματοποιούνται και μεγάλης έκτασης γιορτές. Το τελετουργικό αποτελεί αρχαία παράδοση αλλά δεν ήταν πάντα δημοφιλές, ειδικά κατά περιόδους, όπου ήταν απαγορευμένες οι εικόνες. Όπως δηλώνει η Julia Sonco στο blog Julita [es]:

Del origen de las ñatitas no se tiene un dato exacto, pero se conoce que datan de la época precolombina, dato que el amauta paceño, Sabino López, confirma con su relato de que antes que los conquistadores españoles pisaran tierra americana se veneraban a las “Chullpas”, que son los restos mortuorios de los curacas fallecidos, mismas que eran extraídas de sus mausoleos en los días de los difuntos y se les ofrecía la celebración.

Γιατί να παίρνουν τα κρανία όμως; Η Sabino López στο Julita [es] λέει:

…el cráneo está relacionado con el “ajayu” (Palabra aymara que significa ánima, alma o espírtu). De acuerdo a la concepción andina que él tiene sobre el ritual de las ñatitas, la muerte del cuerpo no implica la muerte del ajayu al que se celebra con una K'oachada [una ceremonia ritual para las ñatitas] el día ocho del mes de noviembre.

Σε ποικίλα μέρη γύρω από το κοιμητήριο, μπροστά από τα κρανία τοποθετούνται μικρά κεραμικά θυμιάματα ως προσφορά. Συχνά επίσης προετοιμάζεται ιδιαιτέρως ένα τραπέζι για το τελετουργικό.

K’ oachada. Τελετή για τις ñatitas. Φωτογραφία: Cristina Quisbert, συντάκτρια.

Το blog Religión [es] παρέχει την πληροφορία αυτή από ένα διαδικτυακό radio [es] για το ρόλο που διαδραματίζουν τα κρανία σε αυτή τη γιορτή:

Las ñatitas son cráneos que representan deidades andinas a las que se les solicitan favores, algunas llevan nombres por la procedencia que tienen y otras son dotadas de seudónimos por las personas que la adoran.

Οι ñatitas είναι κρανία που αντιπροσωπεύουν θεότητες των Άνδεων και πιστεύεται ότι πραγματοποιούν ευχές. Ορισμένα κρανία διατηρούν τα ονόματα που είχαν όσο ήταν ζωντανά, ενώ σε άλλα δίνονται παρατσούκλια από τον κόσμο που τα λατρεύει.

“Το λένε Teodorita”, λέει η κυρία Pilar, όταν τη ρωτάνε για το όνομα της ñatita που κρατά. “Είναι κορίτσι”, προσθέτει. “Την έχω εφτά χρόνια, ήταν δώρο”, δηλώνει.

Στο blog Fanbot, [es] ο συντάκτης αναφέρει το El Globo [es] για να περιγράψει ένα γεγονός στο κοιμητήριο.

Una multitud de cráneos humanos adornados con flores eran bendecidos el lunes por un cura en un templo católico en un largo ritual ancestral que cada año cobra más vigor y cierra la festividad del Día  de los Difuntos en este país de fuerte tradición andina.

Ένας ιερέας ευλόγησε πληθώρα ανθρώπινων κρανίων στολισμένων με λουλούδια τη Δευτέρα, σε μια μακρά τελετή που διεξήχθη σε καθολικό ναό. Κάθε χρόνο, η γιορτή αυτή, που σηματοδοτεί το τέλος της Ημέρας των Νεκρών, αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο στη χώρα αυτή, όπου κυριαρχεί ακόμα η παράδοση των Άνδεων.

Με το που φτάνουν στο κοιμητήριο στη Λα Παζ, πολλοί πάνε κατευθείαν στο παρεκκλήσι, ενώ άλλοι προτιμούν να κάνουν την τελετή έξω. Η πίστη στη δύναμη της ñatita να πραγματοποιεί ευχές οδηγεί στην προσφορά ταμάτων στα κρανία. Στεφάνια με λουλούδια, πέταλα, κεριά, φύλλα κόκας και τσιγάρα αφήνονται από τους επισκέπτες σε κάθε ιερό, με την ελπίδα ότι θα εισακουστούν τα αιτήματά τους.

Προσφορές στα κρανία. Φωτογραφία: Cristina Quisbert, συντάκτρια.