Το δάσος Mbaracayú βρίσκεται σε ένα απομακρυσμένο σημείο στην Παραγουάη, που σχηματίζεται από την άνω λεκάνη του ποταμού Jejuí και το φυσικό καταφύγιο Mbaracayú. Ο τόπος αποτελεί καταφύγιο για σειρά απειλούμενων ειδών και σημείο βιοποικιλότητας.
Για τους ανθρώπους, όμως, που ζουν στην περιοχή, η καθημερινότητα αποτελεί πρόκληση. Η μετάβαση στο σχολείο, για παράδειγμα, δεν είναι εύκολη, όχι μόνο επειδή τα παιδιά πρέπει να φτάσουν εκεί περνώντας μέσα από την πυκνή βλάστηση, που καλύπτει τους δρόμους, αλλά και λόγω της έλλειψης πόρων για την εκπαίδευση καθώς και των προκαταλήψεων που έχει η κοινωνία κατά των γυναικών.
Το 2008, το Ίδρυμα Moises Bertoni, το όργανο που διαχειρίζεται το φυσικό καταφύγιο, καθιέρωσε το Εκπαιδευτικό Κέντρο Mbaracayú ως πρωτοβουλία για προσφορά ποιοτικής εκπαίδευσης σε έφηβες που ζουν μέσα στο δάσος και γύρω του. Προσφέρει λυκειακά τεχνικά διπλώματα στις περιβαλλοντικές επιστήμες.
Αυτό είναι το επίκεντρο της ταινίας “Οι κόρες του δάσους” του 2015, σκηνοθεσίας Samantha Grant, η οποία ζει στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε στο 10ο Ετήσιο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Σεβαστούπολης στις 23-27 Μαρτίου.
Η συντάκτρια του Global Voices Mary Avilés πραγματοποίησε συνέντευξη με τη σκηνοθέτιδα Samantha Grant για την ταινία και τους στόχους της.
Global Voices (GV): Τι αφορά η ταινία “Κόρες του Δάσους”;
Samantha Grant (SG): Αφηγούνται την ισχυρή, αναζωογονητική ιστορία μιας μικρής ομάδας κοριτσιών σε ένα από τα πιο απομακρυσμένα δάση που έχουν απομείνει στη γη, οι οποίες πηγαίνουν σε ένα ριζοσπαστικό λύκειο, όπου μαθαίνουν να προστατεύουν το απειλούμενο δάσος και να σφυρηλατούν ένα καλύτερο μέλλον για τον εαυτό τους. Με φόντο την αδάμαστη άγρια φύση του δάσους Mbaracayú στην αγροτική Παραγουάη, αυτό το ρεαλιστικό ντοκιμαντέρ προσφέρει μια σπάνια ματιά σε έναν κόσμο που εξαφανίζεται, όπου τα δειλά κορίτσια μεγαλώνουν και γίνονται γενναίες νέες γυναίκες, ακόμη και όταν μεταμορφώνονται από τις απίθανες φιλίες μεταξύ τους. Τα γυρίσματα διήρκεσαν πέντε χρόνια: παρακολουθούμε τα κορίτσια από τα ταπεινά τους σπίτια στα ιθαγενή χωριά με το πέρασμα του χρόνου έως μετά την αποφοίτησή τους, ώστε να δούμε ακριβώς πώς έχει επηρεάσει η επαναστατική τους εκπαίδευση και θα συνεχίσει να επηρεάζει τη μελλοντική τους ζωή.
GV: Ποιο είναι το κύριο μήνυμα των “Κορών του Δάσους”;
SG: Το κύριο μήνυμα της ταινίας είναι ότι εάν δώσετε σε νεαρές γυναίκες την ευκαιρία παρέχοντάς τους εκπαίδευση, μπορούν να γίνουν πολύτιμα, συμβάλλοντα μέλη της κοινωνίας, γιατί σε αντίθεση με τους νέους, που λαμβάνουν εκπαίδευση και συχνά καταλήγουν να αναζητούν αλλού την τύχη τους, οι νέες γυναίκες δεν εγκαταλείπουν τις οικιακές τους κοινότητες. Επίσης, αν εστιάσετε την εκπαίδευση που δίνετε σε αυτές τις νέες γυναίκες να αφορά στο περιβάλλον και στη σημασία της διατήρησης των αρχαίων δασών, θα καταλήξουν σε καινοτόμους και παραγωγικούς τρόπους καταπολέμησης της αποψίλωσης – κάτι που δεν αποτελεί απλά τοπικό πρόβλημα. Η καταστροφικά ταχεία και αμείλικτη αποψίλωση των δασών της Νότιας Αμερικής από διεθνείς γεωργικές πολυεθνικές είναι κάτι που θα έπρεπε να απασχολεί όλο τον κόσμο.
GV: Τι σας έκανε να αποφασίσετε να φτιάξετε αυτό το ντοκιμαντέρ;
SG: Αρχικά ασχολήθηκα με το εγχείρημα ως κινηματογραφίστρια, γιατί ήμουν νέα, γυναίκα και ισπανόφωνη και αυτές ήταν οι ελάχιστες απαιτήσεις για να συνδεθώ με αυτή την κοινότητα νέων ισπανόφωνων κοριτσιών. Ο παραγωγός της ταινίας, ο οποίος ανακάλυψε την ιστορία όταν έκανε προηγουμένως μια παρουσίαση του Martin Burt (ιδρυτή του σχολείου) με βρήκε μέσα από το δίκτυο επαφών του και μετά από μια σύντομη τηλεφωνική συνομιλία, συμφώνησα για κάτι που σκέφτηκα ότι θα ήταν μια διασκεδαστική και σχετικά σύντομη δουλειά. Τότε συναντήθηκα με τα κορίτσια, τα οποία είναι απλά εκπληκτικά. Μετά από λίγες μέρες γυρισμάτων, ήταν ξεκάθαρο ότι ο ρόλος μου ήταν κάτι περισσότερο από απλώς «κινηματογραφίστρια» κι έτσι ο παραγωγός και εγώ είχαμε μια συζήτηση και αποφάσισα ότι θα παίξω μεγαλύτερο ρόλο. Κατά τη διάρκεια των ετών που ακολουθούσαμε τα κορίτσια, ο ρόλος μου τελικά εξελίχθηκε σε σκηνοθέτιδα. Η ανάληψη ενός έργου που ξεκίνησε κάποιος άλλος είναι πάντα ένα δύσκολο πράγμα και αυτό το έργο δεν ήταν χωρίς προκλήσεις, αλλά αποφάσισα να δεσμευτώ για αυτόν τον μεγαλύτερο ρόλο ως σκηνοθέτις, επειδή πιστεύω στο εγχείρημα και πιστεύω στα κορίτσια . Επίσης, ως σκηνοθέτις ντοκιμαντέρ δεν έχεις συχνά την ευκαιρία να πεις μια θετική και γεμάτη έμπνευση ιστορία, γι ‘αυτό άδραξα την ευκαιρία.
GV: Τι σας εξέπληξε περισσότερο στις ιστορίες τους;
SG: Αυτό που με εξέπληξε περισσότερο σε αυτά τα κορίτσια είναι το πόσο παρόμοια είναι με όλες τις άλλες έφηβες εδώ στις ΗΠΑ. Παρά το γεγονός ότι έχουν μεγαλώσει σε τόσο διαφορετικές συνθήκες από την πλειοψηφία των κοριτσιών στις ΗΠΑ, αυτά τα κορίτσια είναι ακριβώς ίδια με οποιαδήποτε άλλη έφηβη μπορεί να συναντήσετε στις ΗΠΑ. Έχουν τις ίδιες ελπίδες, όνειρα, φόβους και επιθυμίες. Κρεμάνε φωτογραφίες σταρ από εφηβικά περιοδικά δίπλα στα κρεβάτια τους. Αγαπούν να χορεύουν και να ακούν ποπ μουσική. Χαζογελούν και κουτσομπολεύουν και βλέπουν τηλεόραση. Τους αρέσει να ντύνονται, να φορούν μακιγιάζ και τώρα που βρίσκονται σε ένα σχολείο με δορυφορικό internet, λατρεύουν να μιλάνε με φίλους τους στο Facebook.
GV: Αντιμετωπίσατε τυχόν προκλήσεις κατά την παραγωγή του ντοκιμαντέρ;
SG: Η διαδικασία παραγωγής αυτής της ταινίας ήταν εξαιρετικά δύσκολη – αλλά και πάλι κάθε ντοκιμαντέρ έχει τις προκλήσεις του. Αυτό μου αρέσει σε αυτή τη γραμμή εργασίας – δεν είναι ποτέ βαρετά και πάντα μου ζητείται να λύσω προβλήματα που δεν θα μπορούσα ποτέ να ονειρευτώ όταν ξεκινήσαμε. Όπως όταν βγήκαμε σε ένα γύρισμα και ένας μαζικός τυφώνας σάρωσε την περιοχή και όλοι οι δρόμοι γέμισαν νερά. Αμπαρωθήκαμε σε μια καλύβα και χρησιμοποίησα το αδιάβροχο για να προστατέψω την κάμερά μου. Καταλήξαμε να βγούμε εκείνη τη νύχτα, αλλά υπήρξαν λίγες ώρες εκεί που το συνεργείο μας σχεδίαζε να κοιμηθεί σε ένα σωρό υγρό δάπεδο αυτής της οικογενειακής καλύβας, μέχρι να επισκευαστούν οι δρόμοι. Απλώς απολαμβάναμε να παρακολουθούμε τη βροχή και ήμαστε όλοι μαζί αγκαλιά εκεί πέρα – μαζί με τα γουρούνια της οικογένειας και τις κότες, που τα έφεραν μέσα λόγω της καταιγίδας. Η έντονη ζέστη, ο απρόβλεπτος καιρός, η έλλειψη υποδομών και αξιόπιστων δρόμων και η διαλείπουσα παροχή ηλεκτρικού ρεύματος συνδυάστηκαν όλα μαζί για να το κάνουν αυτό μισ μεγάλη περιπέτεια από την οπτική της παραγωγής, αλλά οι δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε στην παραγωγή αντισταθμίστηκαν από την ακαταμάχητη μαγεία του μέρους. Και το να δείξουμε αυτό το όμορφο σκηνικό, ένα τόπο που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα έχουν ποτέ την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά στη ζωή τους, είναι επίσης ένας από τους στόχους της ταινίας.
GV: Πόσο καιρό σας πήρε να φτιάξετε το ντοκιμαντέρ;
SG: Περίπου επτά χρόνια. Αρχίσαμε τα γυρίσματα με τα κορίτσια στα χωριά τους, προτού φτάσουν στο σχολείο, μετά τις ακολουθήσαμε και στα τρία χρόνια της φοίτησής τους και στη συνέχεια επιστρέψαμε ένα χρόνο μετά την αποφοίτησή τους για να δούμε αν και πώς η εκπαίδευσή τους είχε επηρεάσει τη ζωή τους. Τα τελευταία δύο χρόνια δαπανήθηκαν για τη συγκέντρωση χρημάτων και το μοντάζ και τώρα για τη διανομή. Είμαι ενθουσιασμένη που λέω ότι η ταινία προβλήθηκε εθνικά στο [αμερικανικό δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα] PBS. Είναι επίσης μέρος της πρωτοβουλίας Γυναίκες του Κόσμου, υποστηριζόμενη από το Ίδρυμα Ford και το [γραφείο αμερικανικής κυβέρνησης] USAID, το οποίο σημαίνει ότι η ταινία όχι μόνο θα εκπέμπει σε διεθνές επίπεδο σε 12 χώρες, αλλά θα επιδειχθεί και σε αγροτικές κοινότητες με εγκατάσταση κινητής προβολής, σε μέρη που έχουν χαρακτηριστεί ως «χώρες κοινωνικής αλλαγής» που είναι έτοιμες να αποδεχθούν την αλλαγή του ρόλου των γυναικών και των κοριτσιών στην κοινωνία τους. Η ελπίδα είναι ότι αυτή η ιστορία μπορεί να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους να δουν ότι τα κορίτσια μπορούν να αναλάβουν ηγετικούς ρόλους αν είναι απλά μορφωμένα και τους έχει δοθεί η ευκαιρία.
GV: Πού μπορούμε να παρακολουθήσουμε το ντοκιμαντέρ;
SG: Το ντοκιμαντέρ γυρίζει τα φεστιβάλ αυτή τη στιγμή και θα ξεκινήσουμε την περιήγησή μας σε πανεπιστημιακές και κοινοτικές προβολές, που θα φέρουν την ταινία σε πανεπιστημιουπόλεις και κοινοτικά κέντρα στις ΗΠΑ. Εάν ενδιαφέρεστε για την οργάνωση μιας προβολής, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας στο info@gushproductions.com.