[1]“Διώξε την αποικιοκρατία από τη διατροφή σου”. Η Luz Calvo (δεξιά) γαρνίρει επιδόρπια με την Adilia Torres (αριστερά) κατά τη διάρκεια φιλανθρωπικού δείπνου για το East Bay Meditation Center τον Απρίλιο του 2016. Φωτογραφία: Facebook, δημόσιο προφίλ. Χρησιμοποιείται με άδεια.
Όπως πολλές πολιτιστικές πρακτικές, αυτό που τρώμε και θεωρούμε υγιές είναι μέρος του περιβάλλοντός μας, το οποίο είναι επίσης το αποτέλεσμα μυριάδων πολιτισμικών, ιστορικών, πολιτικών και οικονομικών επιρροών. Εμπνευσμένες από αυτή την ιδέα, δύο ερευνήτριες από το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια των Ηνωμένων Πολιτειών, οι Luz Calvo και Catrióna Rueda Esquibel, δημιούργησαν το πρόγραμμα και βιβλίο μαγειρικής “Decolonize Your Diet [2]” [Βγάλε την αποικιοκρατία από τη διατροφή σου] για να υπογραμμίσουν τον τρόπο, με τον οποίο οι διατροφικές συνήθειες συνδέονται με αυτοκρατορίες και να ρίξουν φως στη σοφία κοινοτήτων εγκαταλελειμμένων από τη νεωτερικότητα.
Οι Calvo και Rueda Esquibel συλλέγουν στρατηγικές από την αρχαία μεξικανική κουλτούρα και παραδόσεις Chicanx (μεξικανο-αμερικανικές):
Decolonize Your Diet will walk with you as you reclaim your culture by sharing recipes, cooking techniques, and discussions of ingredients. We believe that food is medicine and we share information about the health benefits of ancestral foods, herbs, and teas. We encourage you to talk to your elders, relatives, and traditional healers in your community to learn from their wisdom and knowledge. We honor cultural knowledge by contributing what we know. We encourage you to do the same […] As US-born Latinos/as, we have much to learn from the way our ancestors ate. Eating our ancestral foods can help us prevent and treat the diseases that result from adopting the Standard American Diet. […]
Το Decolonize Your Diet θα σας συνοδεύσει καθώς ανακτάτε την κουλτούρα σας κοινοποιώντας συνταγές, τεχνικές μαγειρέματος και συζητήσεις για συστατικά. Πιστεύουμε ότι το φαγητό είναι φάρμακο και μοιραζόμαστε πληροφορίες σχετικά με τα οφέλη για την υγεία των προγονικών τροφών, βοτάνων και τσαγιού. Σας ενθαρρύνουμε να μιλήσετε με ηλικιωμένους, συγγενείς και παραδοσιακούς θεραπευτές στην κοινότητά σας για να μάθετε από τη σοφία και τη γνώση τους. Εκτιμούμε την πολιτιστική γνώση συμβάλλοντας σε αυτό που γνωρίζουμε. Σας παροτρύνουμε να κάνετε το ίδιο […] Ως Λατινοαμερικανίδες που γεννηθήκαμε στισ ΗΠΑ, έχουμε πολλά να μάθουμε από τον τρόπο που έτρωγαν οι πρόγονοί μας. Η κατανάλωση των προγονικών τροφών μας μπορεί να μας βοηθήσει να αποτρέψουμε και να θεραπεύσουμε τις ασθένειες που προκύπτουν από την υιοθέτηση της Κανονικής Αμερικανικής Διατροφής. […]
Η υγεία ήταν ένα πολύ σημαντικό κίνητρο για να αρχίσει η Luz Calvo να διερευνά έντονα τα τρόφιμα μετά τη διάγνωση καρκίνου του μαστού [3]. Για την Calvo, αυτή ήταν η αρχή μιας δέσμευσης για κατανάλωση καθαρών βιολογικών τροφίμων και για να κάνει κάθε γεύμα “ευκαιρία να αποφευχθεί η επανεμφάνιση του καρκίνου. Μέχρι στιγμής, όλα καλά!”
Το Global Voices μίλησε στη Luz Calvo για να μάθει περισσότερα για το πρόγραμμα και μερικές άλλες εμπνεύσεις πίσω από το “Decolonize Your Diet”.
Luz Calvo (LC): Αντιμετωπίζουμε την απο-αποικιοποίηση από την άποψη του μεξικανικού αμερικανικού λαού (ο προτιμώμενος όρος για μας είναι Chicanx). Η απο-αποικιοποίηση της διατροφής μας σημαίνει ότι προσπαθούμε να επανασυνδεθούμε με υγιεινότερους τρόπους διατροφής του εαυτού μας. Αυτό σημαίνει σύνδεση με την προγονική γνώση μας, που έχει περάσει εδώ και χιλιάδες χρόνια στην ήπειρο της Αμερικής. Εξετάζουμε τρόφιμα προ-ισπανικής εποχής για να κατανοήσουμε καλύτερα τον πλούτο της γνώσης των ιθαγενών τροφίμων, που είναι η ρίζα τόσο πολλών στοιχείων από τη σύγχρονη μεξικανική κουζίνα. Έτσι για εμάς, η απο-αποικιοποίηση της διατροφής μας είναι μια πολιτική στάση, η οποία απορρίπτει την λευκή υπεροχή και τον ευρωκεντρισμό ως οργανωτική αφήγηση για “υγιή” τρόφιμα και αναγνωρίζει τις πολιτιστικές γνώσεις που έχουν οι μεταναστευτικές μας κοινότητες.
GV: Από πού προέκυψε η ιδέα; Τι την ενέπνευσε;
LC: Υπάρχουν πολλοί λόγοι που νιώθαμε υποχρεωμένες να γράψουμε αυτό το βιβλίο. Είμαστε καθηγήτριες εθνολογικών σπουδών στην επιχειρηματική διδασκαλία της πολιτιστικής σχετικής ιστορίας στους φοιτητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Διαπιστώσαμε ότι πολλά από τα μοντέλα υγιεινής διατροφής έδιναν έμφαση στη μεσογειακή διατροφή, η οποία αποτελεί στην πραγματικότητα μόνο το ελληνορωμαϊκό μοντέλο του δυτικού πολιτισμού. Θέλαμε να τονίσουμε τον τρόπο, με τον οποίο τα ιθαγενή τρόφιμα της Αμερικής είχαν βαθιά επίδραση στις κουζίνες σε όλο τον κόσμο. Όλες οι πιπεριές τσίλι, οι ντομάτες, το καλαμπόκι, οι πατάτες, τα κολοκύθια σκουός, πολλά είδη μούρων, τα περισσότερα από τα φασόλια στον κόσμο προέρχονται όλα από αυτόχθονους αμερικανικούς πολιτισμούς. Έτσι θέλαμε να μετατοπίσουμε την εστίαση για να δείξουμε πώς μια μεσοαμερικανική διατροφή είναι παραδοσιακά υγιής: με μεγάλη ποικιλία φρούτων και λαχανικών, φυτικές πρωτεΐνες και μια εκπληκτική ποικιλία γεύσεων.
GV: Γιατί νομίζετε ότι πρέπει να απο-αποικιοποιήσουμε τι τρώμε; Με ποιον τρόπο έχει “αποικιοποιηθεί” η διατροφή μας;
LC: Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η κατανάλωση υγιεινών τροφίμων σημαίνει να χάσουν βάρος ή κάτι τέτοιο. Μια φοιτήτριά μας είπε ότι προσπαθούσε και προσπαθούσε να φάει πιο υγιεινά, να φάει σαλάτες αντί για τα κανονικά γεύματα της. «Αποτυχία», είπε. Αυτή η φοιτήτρια, παιδί Μεξικανών μεταναστών, είχε ενσωματώσει την κυρίαρχη αφήγηση της αμερικανικής κουλτούρας για το τι συνιστά υγιεινή διατροφή (σε μεγάλο βαθμό το να τρως σαλάτες και να είσαι αδύνατη). Υπάρχει μια εσφαλμένη αντίληψη ότι το μεξικάνικο φαγητό είναι εγγενώς ανθυγιεινό. Ωστόσο, η διατροφή του αγροτικού Μεξικού είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά: καλαμπόκι, φασόλια, κολοκύθια σκουός, τσίλι, νοπάλ και άγρια χόρτα είναι όλα κεντρικά στην αγροτική διατροφή του Μεξικού. Μόλις η φοιτήτρια αυτή εξέτασε τη διατροφή της διαβάζοντας τα συστατικά της και εντοπίζοντας το περιεχόμενο των τροφίμων, συνειδητοποίησε ότι τα ταμάλες, οι σούπες λαχανικών και οι σάλτσες δεν χρειαζόταν να εξαλειφθούν! Αντ’ αυτού, έκοψε τα ζαχαρούχα ανθρακούχα ποτά. Μίλησε με την οικογένειά της για εναλλακτικές λύσεις, όπως το νερό και μη γλυκαντικά ή μερικώς γλυκαντικά agua frescas. Ως νεαρή μητέρα, συνέχισε να ασκεί υγιεινή διατροφή ακολουθώντας τις αρχές μας. Και μεγαλώνει το γιο της με σπιτικά μεξικάνικα γεύματα!
Μέσα από την έρευνά μας, έχουμε καταλάβει ότι οι περισσότερες προγονικές διατροφές (πριν από τη δεκαετία του '50) ήταν υγιείς, συμπεριλαμβανομένης της μεσοαμερικανικής διατροφής. Θεωρούμε απαράδεκτο οι γιατροί να συστήνουν συχνά “μεσογειακή διατροφή” στους Μεξικανούς ασθενείς τους, χωρίς να κατανοούν ότι τα φασόλια, το καλαμπόκι και τα λαχανικά, που αποτελούν το βασικό στοιχείο της μεξικανικής διατροφής, είναι εξίσου υγιή, αν όχι περισσότερο υγιή.
GV: Ποιοι άλλοι τρόποι αποικιοποίησης διαφαίνονται στην καθημερινότητά μας;
LC: Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένα αποικιακό κράτος, έτσι λίγο-πολύ κάθε σύστημα και ίδρυμα εμπλέκεται στη συνεχιζόμενη αποικιοποίηση της γης και στην εκδίωξη των αυτοχθόνων λαών. Τα σχολεία δημιουργούνται για να αφηγούνται την ιστορία από την οπτική γωνία των Ευρωπαίων εποίκων. Ο καπιταλισμός ως σύστημα επέβαλε μια λογική εξόρυξης και κέρδους. Οι περισσότεροι από εμάς έχασαν κάθε είδους άμεση σχέση με τη γη και τον κύκλο της ζωής. Το νερό και ο αέρας μας είναι μολυσμένοι. Είμαστε παγιδευμένοι σε έναν ατελείωτο κύκλο εξαγωγής, κατανάλωσης και ασθενειών. Η σχέση μας με τη Μητέρα Γη χρειάζεται θεραπεία.
GV: Ποια άλλα σχέδια υπάρχουν διαδικτυακά με αυτούς τους ίδιους στόχους;
LC: Πολλοί άλλοι εργάζονται εδώ και πολύ καιρό σε αυτό το πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένου του Decolonial Food for Thought [4], του Decolonizing Diet Project [5], του Devon Abbott Mihesuah [6] και πολλών ιθαγενών σεφ στις ΗΠΑ και το Μεξικό.