Θερμαίνονται Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, υπό πίεση οι συνομιλίες για την κλιματική αλλαγή του ΟΗΕ
Η ξηρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες απειλούν την περιοχή της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Εικόνα: Wikimedia / Creative Commons.
Καθώς τα έθνη του κόσμου συναντώνται στη Βόννη της Γερμανίας για την 23η ετήσια διάσκεψη (COP23) στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), το 2017 είναι μια από τις πιο θερμές χρονιές.
Λογότυπο COP 23. Πηγή: Ιστοσελίδα COP 23.
Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Χημείας Max Planck και του Ινστιτούτου Κύπρου στη Λευκωσία προέβλεψαν μια σκληρή μοίρα για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA). Η Ιορδανία αντιμετωπίζει σήμερα μία από τις πιο σοβαρές ξηρασίες που έχουν καταγραφεί στην ιστορία. Ελλείψει διεθνούς δράσης για την πολιτική για το κλίμα, η χώρα μπορεί να έχει 30% λιγότερες βροχοπτώσεις μέχρι το 2100 και οι ετήσιες θερμοκρασίες μπορεί να αυξηθούν κατά 4,5 βαθμούς Κελσίου.
Η Συμφωνία Παρισιού στην COP 21 το 2015 αποτέλεσε την πρώτη παγκόσμια συμφωνία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η συνάντηση του 2017 στη Βόννη θα είναι υψίστης σημασίας για την οικοδόμηση των κανόνων για την έγκριση της συμφωνίας του Παρισιού και για την ενίσχυση των εθνικών δράσεων για την επίτευξη του στόχου διατήρησης της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου.
Μαζικά κύματα θερμότητας
Τον Οκτώβριο του 2015, το περιοδικό Nature Climate Change προέβλεψε ότι τα θερμικά κύματα σε τμήματα του Περσικού Κόλπου μπορεί να απειλήσουν την ανθρώπινη επιβίωση μέχρι τα τέλη του αιώνα. Η διάρκεια του θερμικού κύματος στην περιοχή Βόρειας Αφρικής και Μέσης Ανατολής θα παραταθεί δραματικά και θα διαρκέσει 80 ημέρες έως τα μέσα του αιώνα και 118 ημέρες μέχρι το τέλος του αιώνα σε σύγκριση με τον σημερινό μέσο όρο των 16 ημερών, ακόμη και αν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου μειωθούν και πάλι μετά το 2040.
Στιγμιότυπο από το Google Earth του Περσικού Κόλπου και των γειτονικών χωρών.
Η ανεμπόδιστη ζήτηση ύδατος για γεωργικούς σκοπούς στην περιοχή έχει οδηγήσει σε υπερβολική συγκέντρωση υπογείων υδάτων, μείωση της ποιότητας των υδάτων και υποβάθμιση της γης, συμπεριλαμβανομένης της αλάτωσης (αύξηση της περιεκτικότητας σε αλάτι στο έδαφος).
Η αλλαγή του κλίματος αναμένεται να συνενώσει αυτές τις τάσεις και ο τομέας της γεωργίας θα πληγεί περισσότερο. Τα συχνότερα και έντονα κύματα καύσωνα και οι μειωμένες βροχοπτώσεις θα περιορίσουν τις αυξανόμενες εποχές. Με λιγότερη βροχή, θα υπάρξει μείωση της υγρασίας του εδάφους, της απορροής του ποταμού και της επαναφόρτισης του υδροφορέα. Η αυξημένη αβεβαιότητα θα επηρεάσει την παραγωγικότητα και θα δυσχεράνει τον γεωργικό σχεδιασμό.
Όπως δήλωσε ο Safa’ Al-Jayoussi από το «Διεθνές Δίκτυο δράσης για το κλίμα», δήλωσε στην εφημερίδα Al-Ayam:
«المنطقة العربية تعاني من الجفاف حاليا الذي ما هو الا بداية تبِعات التغير المناخي ولذلك يجب على المناقشات أن تراعي المجتمعات المحلية الاكثر تأثرا بالأضرار من جهة والتعويض عن الخسائر الناتجة عن تلك الظاهرة من جهة أخرى.”
Η αραβική περιοχή πλήττεται από ξηρασία, η οποία είναι μόνο η αρχή των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και ως εκ τούτου οι συζητήσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αφενός τις κοινότητες που πλήττονται περισσότερο από τη ζημία και αφετέρου την αποζημίωση για τις απώλειες που προκύπτουν από αυτό το φαινόμενο.
Η Ιορδανία, για παράδειγμα, αντλεί από το έδαφος 160% περισσότερο νερό από ό,τι αναπληρώνεται από τη φύση, όμως δεν υπάρχει κανένα κίνητρο για τη διατήρηση αυτού του πολύτιμου πόρου.
Η χρήση νερού για άρδευση παραμένει έντονα μη επιδοτούμενη από την κυβέρνηση και η σπατάλη είναι ένα σημαντικό ζήτημα. Περισσότερο από το ήμισυ του νερού της Ιορδανίας χρησιμοποιείται για τη γεωργία, η οποία παράγει μόνο ένα μικρό μερίδιο της τοπικής προσφοράς τροφίμων. Το εκτιμώμενο 50% της παροχής νερού χάνεται λόγω κακής χρήσης ή κλοπής.
Η Αίγυπτος αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα:
Climate change drives hunger – it hits the most vulnerable the hardest. As Egyptian farmers struggle to adapt, @WFP is there to help. #COP23 pic.twitter.com/3a7QQutIDB
— WFP Middle East (@WFP_MENA) November 6, 2017
Η αλλαγή του κλίματος οδηγεί στην πείνα – πλήττει περισσότερο τους πιο ευάλωτους. Καθώς οι Αιγύπτιοι αγρότες αγωνίζονται να προσαρμοστούν, το WFP είναι εκεί για να βοηθήσει
Αξιοποιώντας τη δύναμη του ήλιου και του ανέμου
Οι χώρες της Μέσης Ανατολής πληρώνουν μεγάλο τίμημα για την επικέντρωσή τους στα ορυκτά καύσιμα με τη μορφή ατμοσφαιρικής ρύπανσης και μολυσμένου νερού. Η αύξηση της ερημοποίησης επηρέασε δυσμενώς την καλλιέργεια. Ο κλάδος της αλιείας πάσχει από υποβαθμισμένη ποιότητα στα παράκτια ύδατα και από τις αρνητικές επιπτώσεις της μεταβολής των θερμοκρασιών στη θάλασσα στα αλιεύματα.
Όμως, τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζουν να απολαμβάνουν τεράστιες επιδοτήσεις και έχουν τόσο χαμηλή τιμή, ώστε είναι δύσκολο να περάσουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θεωρούνται ότι δεν είναι οικονομικά ανταγωνιστικές λόγω των συχνά κρυφών επιδοτήσεων που προσφέρονται στα ορυκτά καύσιμα.
Share of Renewable Energy Capacity in the Arab World, Turkey and Iran (2016) #FESMENA #COP23 #CANAW pic.twitter.com/Jfd3s7GomN
— @CANArabWorld (@CAN_ArabWorld) November 5, 2017
Μερίδιο της δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον αραβικό κόσμο, την Τουρκία και το Ιράν (2016)
Μόνο ορισμένες χώρες της περιοχής έχουν αυξηθεί με την αξιοποίηση των ορυκτών καυσίμων, με την πλειοψηφία να προμηθεύεται λιγότερο από το 1% της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ενώ όλες οι χώρες της περιοχής επωφελούνται από τον ήλιο και η περιοχή έχει τεράστιες δυνατότητες για ηλιακή ενέργεια και αιολική ενέργεια, οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι από τις χαμηλότερες στον κόσμο. Η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική παραμένουν πίσω από χώρες με παρόμοια εισοδήματα, αλλά και πίσω από πολλές φτωχότερες χώρες.
Countries in the Arab World have voluntary committed to renewable energy targets as a percentage of overall electricity generation capacity. #CANAWA #FESMENA #COP23 pic.twitter.com/gWeGGMFg2O
— @CANArabWorld (@CAN_ArabWorld) November 8, 2017
Οι χώρες του Αραβικού Κόσμου έχουν δεσμευτεί εθελοντικά όσον αφορά τους στόχους για την ανανεώσιμη ενέργεια ως ποσοστό της συνολικής παραγωγικής ικανότητας ηλεκτρικής ενέργειας.
Η περιοχή προετοιμάζεται για ένα ακραίο μέλλον
Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), η ανθρωπογενής αλλαγή του κλίματος αυξάνει ήδη σημαντικά την πιθανότητα ακραίων καιρικών φαινομένων όπως καταιγίδες, πλημμύρες και πυρκαγιές. Ο αντίκτυπος αυτών των φυσικών καταστροφών μπορεί να είναι μη αναστρέψιμος, σοβαρός και ευρέως διαδεδομένος για δισεκατομμύρια άτομα, εκτός εάν ληφθούν μέτρα για τη δραστική μείωση των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Κατά την τελευταία δεκαετία, διάφορα έθνη έχουν ανακοινώσει μακροπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα αναπτυξιακά σχέδια για εναλλακτικές εγκαταστάσεις προς αποθέματα ορυκτών πόρων.
Για παράδειγμα, το Μαρόκο και η Ιορδανία προωθήθηκαν να διαφοροποιήσουν τις πηγές ενέργειάς τους για να ανταποκριθούν σε μεγαλύτερη εξάρτηση και ζήτηση για εισαγωγές καυσίμων που συνεχίζουν να αυξάνουν το κόστος. Η μαροκινή κυβέρνηση βρίσκεται στα πρόθυρα να επιτύχει τον στόχο της παραγωγής 2 Gigawatts (GW) της ηλιακής ενέργειας και 2 GW αιολικής ενέργειας έως το 2020, ενώ η τρέχουσα αιολική της δυναμικότητα υπερβαίνει τα 750 Megavolt (MV). Η κυβέρνηση της Ιορδανίας σχεδιάζει να αυξήσει τον αρχικό της στόχο από 600 MW (MW) ηλιακής ενέργειας σε 1 GW έως το 2020.
Οι σημερινές δεσμεύσεις για περικοπές άνθρακα από τα έθνη του κόσμου θα σήμαιναν τουλάχιστον 3 βαθμούς Κελσίου από την υπερθέρμανση του πλανήτη και σοβαρές ζημιές, προειδοποιούν οι ειδικοί. Χωρίς σοβαρή προετοιμασία για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και συμφωνίας, οι συμφωνίες ενδέχεται να καθυστερήσουν, όπως αποκάλυψε η αποτυχημένη διάσκεψη COP στην Κοπεγχάγη το 2009.
Ενώ η Συμφωνία του Παρισιού περιελάμβανε έναν μηχανισμό για την αναθεώρηση και την ανάκαμψη αυτών των δεσμεύσεων, οι κανόνες δεν έχουν τεθεί, προσθέτοντας πίεση στη συνάντηση της Βόννης για την ολοκλήρωση αυτού του ζωτικής σημασίας έργου πριν από το 2018.
