- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Η ιαπωνική γλώσσα στην Εποχή των Αγγλικών

Κατηγορίες: Ανατολική Ασία, Ιαπωνία, Γλώσσα, Εκπαίδευση, Ιδέες, Λογοτεχνία, Μέσα των πολιτών, Τέχνες - Πολιτισμός

[1]
Η παρακμή της ιαπωνικής γλώσσας στην Εποχή των Αγγλικών [1] [ja], βιβλίο της Γιαπωνέζας μυθιστοριογράφου και δοκιμιογράφου Minae Mizumura [2] [水村美苗] [en], προκάλεσε δημόσιο διάλογο ανάμεσα σε πολλούς Ιάπωνες bloggers σχετικά με τη μοίρα της εθνικής τους γλώσσας. Σε αυτό το βιβλίο, η συγγραφέας, η οποία είχε την ευκαιρία να ζήσει και να μορφωθεί τόσο στην Ιαπωνία όσο και στις ΗΠΑ, εξετάζει το ρόλο και το μέλλον της ιαπωνικής γλώσσας. Η Mizumura περιγράφει τη συζήτηση της γλώσσας αυτής, που χρησιμοποιείται για αιώνες από πολλούς λογοτέχνες και διανοούμενους για την παραγωγή έργων μεγάλης λογοτεχνικής αξίας, σε μια σύγχρονη εποχή, στην οποία τα αγγλικά εισβάλλουν σε όλα τα πεδία της γνώσης, μέχρι το σημείο να γίνει μια παγκόσμια γραπτή γλώσσα που χρησιμοποιούν όλοι σε όλο τον κόσμο για να επικοινωνούν.

Ο πρώτος blogger που έγραψε για το βιβλίο ενθουσιωδώς ήταν ο Mochio Umeda [3], ο οποίος εκφράζει την ελπίδα ότι το έργο θα αποτελέσει τη βάση για κάθε μελλοντική συζήτηση σχετικά με τη σχέση μεταξύ αγγλικών και ιαπωνικών. Στο blog του “Η ζωή μου μεταξύ Σίλικον Βάλεϊ και Ιαπωνίας [4]“, ο Umeda γράφει:

この本は今、すべての日本人が読むべき本だと思う。「すべての」と言えば言いすぎであれば、知的生産を志す人、あるいは勉学途上の中学生、高校生、大学生、大学院生(専門はいっさい問わない)、これから先言葉で何かを表現したいと考えている人、何にせよ教育に関わる人、子供を持つ親、そんな人たちは絶対に読むべきだと思う。

Κάθε άτομο στην Ιαπωνία πρέπει να διαβάσει αυτό το βιβλίο τώρα. Ίσως «κάθε πρόσωπο» είναι υπερβολή, αλλά αυτό που εννοώ είναι ότι κάθε άτομο που επιθυμεί να παράγει κάτι διανοητικό, κάθε απόφοιτος γυμνασίου και λυκείου, πτυχιούχος ή μεταπτυχιακός φοιτητή (ανεξάρτητα από την εξειδίκευσή τους), αλλά και άνθρωποι που σκέφτονται να εκφράσουν τις σκέψεις τους στο μέλλον μέσω της χρήσης της γλώσσας και τέλος άτομα που εμπλέκονται στην εκπαίδευση και γονείς με παιδιά. Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσουν [αυτό το βιβλίο].

一言だけいえば、これから私たちは「英語の世紀」を生きる。ビジネス上英語が必要だからとかそういうレベルの話ではない。英語がかつてのラテン語のように、「書き言葉」として人類の叡智を集積・蓄積していく「普遍語」になる時代を私たちはこれから生きるのだ、と水村は喝破する。そして、そういう時代の英語以外の言葉の未来、日本語の未来、日本人の未来、言語という観点からのインターネットの意味、日本語教育や英語教育の在り方について、本書で思考を続けていく。

[Συνοψίζοντας το βιβλίο αυτό] με μία λέξη, [η ιδέα είναι ότι] από δω και πέρα θα ζούμε στον «αιώνα της αγγλικής γλώσσας», που δεν περιορίζεται μόνο στη χρήση των αγγλικών στις επιχειρήσεις. Η Mizumura διακηρύσσει ότι πρόκειται να ζήσουμε σε μια εποχή όπου η αγγλική γλώσσα, όπως και η λατινική στο παρελθόν, θα γίνει η «παγκόσμια γλώσσα» που χρησιμοποιείται για την αποθήκευση και τη διατήρηση της σοφίας της ανθρωπότητας με τη μορφή μιας «γραπτής γλώσσας». Το βιβλίο αυτό συνεχίζει επίσης την συζήτηση σχετικά με τις ιδέες σχετικά με το μέλλον των άλλων γλωσσών πέρα από τα αγγλικά σε αυτή την εποχή, καθώς και το μέλλον της ιαπωνικής γλώσσας και του ιαπωνικού λαού και αγγίζει την έννοια του Διαδικτύου από γλωσσικής άποψης, καθώς και την κατάσταση της ιαπωνικής γλώσσας και της αγγλικής γλώσσας στην εκπαίδευση.

少女時代から漱石に耽溺し「続明暗」でデビューした水村の問題提起は、「たとえば今日、2008年11月7日、漱石と同じくらいの天賦の才能を持った子供が日本人として生を受けたとして、その子が知的に成長した将来、果たして日本語で書くでしょうか。自然に英語で書くのではないですか」ということである。放っておけば日本語は、「話し言葉」としては残っても、叡智を刻む「書き言葉」としてはその輝きを失っていくのではないか。「英語の世紀」とはそういう暴力的な時代なのだと皆が認識し、いま私たちが何をすべきか考えなければならない。

Λάτρης του Sôseki [Natsume Sôseki, [5] ένας από τους πιο σημαίνοντες Ιάπωνες μυθιστοριογράφους της σύγχρονης εποχής] από τότε που ήταν μικρή, η Mizumura, που έκανε το ντεμπούτο της με το “Zoku Meian” (続 明暗) [“Φως και Σκοτάδι, η συνέχεια”, το “Φως και Σκοτάδι [6]” είναι μεταξύ των ατελείωτων έργων του Sοseki», εγείρει το ακόλουθο ερώτημα: «Αν σήμερα, γεννήθηκε ένα παιδί στην Ιαπωνία με το ίδιο έμφυτο ταλέντο με τον Sôseki, θα έγραφε αυτό το παιδί στα ιαπωνικά μόλις γινόταν πνευματικά ώριμο; Δεν θα έγραφε φυσικά αντ’ αυτού στα αγγλικά;”. Αν αυτό [το ζήτημα] παραμείνει αδιευκρίνιστο, τότε αν και η ιαπωνική γλώσσα μπορεί να παραμείνει ως “ομιλούμενη γλώσσα”, δεν θα χάσει την τυπική λάμψη των “γραπτών γλωσσών” που χρησιμοποιούνται για την καταγραφή [ανθρώπινων] γνώσεων; Ο καθένας αναγνωρίζει ότι ο «αιώνας της αγγλικής γλώσσας» είναι κατά την έννοια αυτή μια βίαιη εποχή και πρέπει να σκεφτούμε προσεκτικά τι πρέπει να κάνουμε [σε αυτή την περίπτωση].

Διαφωνώντας, ο blogger id:fromdusktildawn [7] αποδίδει την παρακμή της ιαπωνικής γλώσσας στη φτώχεια των περιεχομένων που έχουν μεταδοθεί τα τελευταία χρόνια στα ιαπωνικά, ειδικά από τα ΜΜΕ. Τονίζει επίσης ότι, πέρα από τη μελέτη της ιαπωνικής λογοτεχνίας, θα ήταν χρήσιμο οι Ιάπωνες να σπουδάσουν οικονομικά, προκειμένου να αποκτήσουν τις βασικές γνώσεις που απαιτούνται για να αποκτήσουν πολιτική συνειδητοποίηση:

今後、世界中の、あらゆる価値ある知識は英語で生産され、英語で流通する。
インターネットの普及が、その流れをますます加速している。
世界中の知的にパワフルな人々は、ますます母国語よりも英語で読み、英語で書き、
英語で議論しながら、価値ある学術的成果・文化・商品・サービスを創り上げていくだろう。
[…]

Τώρα και στο μέλλον, σε όλο τον κόσμο, όλες οι αξιομνημόνευτες γνώσεις θα παραχθούν στα αγγλικά, θα κυκλοφορήσουν στα αγγλικά. Η διάδοση του Διαδικτύου επιτάχυνε όλο και περισσότερο αυτήν την τάση.
Φαίνεται ότι σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι με πνευματική επιρροή θα διαβάζουν, θα γράφουν και θα συζητούν στα αγγλικά, αντί να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα, και έτσι θα δημιουργούν επιστημονικά αποτελέσματα, πολιτισμό, προϊόντα και υπηρεσίες μεγάλης αξίας.

そうして、日本語圏は、三流芸人が軽薄にバカ騒ぎするバラエティー番組や
スポーツマンや芸能人の下半身の話題をさも重大事件のように扱うゴシップ雑誌、
知性のかけらもない動物的で脊髄反射的なネット書き込みばかりがあふれる言論空間に堕ちていく。
書店の本も、ネット上の文章も、日本語のものは、ますます知的に貧弱になり、
英語圏のものは、ますます豊かで豊饒で活力に満ちたものになっていくだろう。

Σε τομείς όπου μιλιέται η ιαπωνική γλώσσα, το επίπεδο συζήτησης έχει επιδεινωθεί σε σημείο όπου ερμηνευτές τρίτης κατηγορίας εμφανίζονται σε τηλεοπτικές εκπομπές με τις επιπόλαιες και γελοίες στάσεις τους, τα περιοδικά αντιμετωπίζουν τα κουτσομπολιά για τη σεξουαλική ζωή των αθλητών και των ηθοποιών ως θέματα μεγάλης σημασίας και διαδικτυακές συζητήσεις κατακλύζουν τον Παγκόσμιο Ιστό με σχόλια που δεν έχουν ίχνος πνευματικής συλλογιστικής. Ενώ η πνευματική ποιότητα των βιβλίων στις βιβλιοθήκες, αρθρών στο διαδίκτυο και όσα γράφονται στα ιαπωνικά γίνονται όλο και χειρότερα, οι παραγωγές στην αγγλική αντίθετα φαίνεται να γίνονται πλουσιότερες, γεμάτες πνευματική ενέργεια και ζωτικότητα.

[…]

日本近代文学大好きな小説家である彼女は、以下のような主旨のことを主張する。
「国語」としての日本語の衰退を防ぐために、
日本の学校教育の国語の時間数を増やし、
全ての学生に日本近代文学を読み継がせることを
日本の国語授業の主眼にすべきだ。

Η συγγραφέας [Minae Mizumura], θαυμάστρια της ιαπωνικής σύγχρονης λογοτεχνίας, κάνει μια αξίωση του εξής τύπου:
Προκειμένου να αποφευχθεί η παρακμή της ιαπωνικής γλώσσας ως «εθνικής γλώσσας», ο αριθμός των ωρών διδασκαλίας ιαπωνικής γλώσσας στο σχολείο θα πρέπει να αυξηθεί, όλοι οι σπουδαστές θα πρέπει να συνεχίσουν να διαβάζουν ιαπωνικά κείμενα σύγχρονης λογοτεχνίας και θα πρέπει να θεωρείται κεντρικός στόχος η εργασία στην τάξη σχετικά με την ιαπωνική γλώσσα.

[…]

文化のために個々のリアルな人間が存在するのではなく、
個々のリアルな人間の生を豊かにするために文化が存在するのだ。
個々の人間のリアルな生が輝くのなら、日本文化など亡んでもかまわない。
[…]

Οι πραγματικοί άνθρωποι δεν υπάρχουν για χάρη της λογοτεχνίας, μάλλον είναι η λογοτεχνία που υπάρχει για να εμπλουτίσει τη ζωή των πραγματικών ανθρώπων. Όσο το άτομο λάμπει στη ζωή του, το γεγονός ότι η ιαπωνική λογοτεχνία εκλείπει δεν είναι πρόβλημα.

そもそも、現在の多くの日本国民は、
有権者としての最低限の知識すら身につけていない。
どの政治家に投票すれば、自分たちの暮らしが良くなるのかを
判断するための基礎知識が決定的に欠落しているのだ。
どの政治家に投票すれば暮らしが良くなるのかを知るには、
夏目漱石や芥川龍之介を読むより、
現代経済学の教科書を読む方が、何百倍も効果的だ。

Πρώτον, πολλοί Ιάπωνες πολίτες σήμερα δεν έχουν ούτε το ελάχιστο επίπεδο γνώσης [που απαιτείται] ως εκλογείς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι δεν έχουν τη βασική ικανότητα να κρίνουν ποιον πολιτικό θα ψηφίσουν για να βελτιώσουν τη ζωή τους. Προκειμένου να αποκτήσετε τις απαραίτητες γνώσεις για να μάθετε ποιον θα ψηφίσετε για να βελτιώσετε τη ζωή σας, είναι εκατό φορές πιο αποτελεσματική η ανάγνωση βιβλίων για τη σύγχρονη οικονομία απ’ ό, τι να διαβάσετε Natsume Sôseki ή Akutagawa Ryûnosuke [8] [en].

Ένας άλλος blogger, ο id: repon [9], διαφωνεί με τον Mochio Umeda (ο πρώτος blogger που παρουσιάστηκε σε αυτό το άρθρο), εξηγώντας ότι δεν αισθάνεται την ίδια αίσθηση κρίσης για την ιαπωνική γλώσσα που ανέφερε ο Umeda και περιγράφεται [10] από τον [ja] blogger Dan Kogai: [11]

僕には、id:umedamochioさんやid:dankogaiさんが「日本語が危ない」と「危機感」を持つ、その危機感とやらがさっぱりわかりません。
英語は道具、日本語は「国語」。そうなっていくだけのことですよ。
それは危機でも何でもありません。
英語は「国語」にはなりませんよ。

Όταν οι bloggers umedamochio και dankogai λένε ότι αισθάνονται πως “οι Ιάπωνες βρίσκονται σε κίνδυνο” ή [ότι αισθάνονται] “μια αίσθηση κρίσης”, δεν καταλαβαίνω τι εννοούν.
Τα αγγλικά είναι ένα εργαλείο, τα ιαπωνικά είναι η “εθνική γλώσσα” μας. Τόσο απλό.
Δεν πρόκειται για κρίση. Και τα αγγλικά δεν θα γίνουν “εθνική γλώσσα”.

「国民とはイメージとして心に描かれた想像の政治共同体である」とベネディクト・アンダーソンはその主著「想像の共同体」で述べています。
国民という概念は近代になって創造されたものなんですよね。
その「国民」概念を支えているのが、共通言語として作られた「国語」なんです。
「国語」は、簡単には衰退しませんよ。
グローバリズムが簡単に国民国家や民族や宗教を駆逐するどころか、かえって強化したように。

Ο Benedict Anderson [12] στο “Imagined Communities” λέει ότι “[Η έννοια του] Έθνους είναι μια φανταστική πολιτική κοινότητα που σκιαγραφείται στην καρδιά κάποιου ως εικόνα.” Η έννοια του “έθνους” έχει δημιουργηθεί στη σύγχρονη εποχή και αυτό που υποστηρίζει αυτή η έννοια είναι η [έννοια] της “εθνικής γλώσσας”, που δημιουργήθηκε ως κοινή γλώσσα. Μια “εθνική γλώσσα” δεν εξαφανίζεται τόσο εύκολα.
Και η παγκοσμιοποίηση, αντί να καταστρέφει απλώς τα έθνη, τους λαούς ή τις θρησκείες, φαίνεται να τις ενισχύει.

Ο Blogger id:essa [13] (Taku Nakajima [14]) συμφωνεί με τo id:repon με την πεποίθηση ότι η ιαπωνική γλώσσα, εάν αντιμετωπίσει μια κρίση, θα έρθει αντιμέτωπη με μια κεντρομόλο δύναμη που εργάζεται για τη διατήρηση της γλώσσας ως σύμβολο του έθνους:

確かに、グローバリズムに対抗する形で、民族や宗教の力は強まっている。でも、基本的にはその力は国民国家を解体する方向へ作用すると見るべきだと思う。どこの国でも、国民国家は内と外に引き裂かれて消滅しようとしている。

Στην πραγματικότητα, η δύναμη ενός λαού ή μιας θρησκείας αποκτά την εξουσία όταν τότε βρίσκονται σε μια κατάσταση όπου πρέπει να αντισταθούν στην παγκοσμιοποίηση. Ωστόσο, πιστεύω ότι πρέπει να δούμε αν αυτή η εξουσία λειτουργεί προς την κατεύθυνση της διάλυσης του έθνους. Σε κάθε χώρα, τα κράτη-έθνη αποσύρονται από το εσωτερικό και το εξωτερικό, πρόκειται να καταστραφούν.

[…]

日本という国は、明治以降になってから明確に外国の存在を意識して人為的に作られた国であり、江戸以前の日本とは別の国だ。夏目漱石は自分が生まれた頃に新しく作られた、その近代日本という国において、どういう言語を使ったらいいかということを生涯のテーマとした人だ。
[…]

Η Ιαπωνία είναι μια χώρα που από την εποχή Μεϊτζί, αφότου έμαθε την ύπαρξη αλλοδαπών, δημιουργήθηκε τεχνητά και είναι μια χώρα διαφορετική από την περίοδο πριν την εποχή Έντο στην Ιαπωνία. Ο Natsume Sôseki έζησε σε μια χώρα, τη σύγχρονη Ιαπωνία, που είχε μόλις δημιουργηθεί όταν γεννήθηκε και αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του για να σκεφτεί ποια γλώσσα θα ήταν καταλληλότερη για αυτό το έθνος.

だから、明治維新で作られた近代的な国民国家としての日本が消滅した時に、何が出てくるか予想つかない。それがイメージできない分だけ私にも実感がわかない所もあるが、国民国家としての日本は消えつつあり、漱石に象徴される一つの言語が亡びつつあるのだと思う。
そういう意味で、「あたし彼女」はやはり象徴的だ。あれは、夏目漱石の使った言葉とは違う言語だけど、枕草子には接続できるような気がする。

Έτσι, αν αυτή η Ιαπωνία, που αναδύθηκε ως σύγχρονο έθνος μέσω της Μεταρρύθμισης Μεϊτζί, έπρεπε να εξαφανιστεί, δεν μπορώ να φανταστώ τι θα ακολουθήσει. Δεδομένου ότι δεν μπορώ να το φανταστώ αυτό, δεν μου φαίνεται πραγματικό, αλλά πιστεύω ότι η Ιαπωνία, ως έθνος, εξαφανίζεται και ότι η μοναδική γλώσσα της οποίας ο Σόσεκι είναι σύμβολο θα χαθεί μαζί της.

Για το λόγο αυτό, νομίζω ότι το “Atashi kanojo [15]” [lit. “Εγώ, η φίλη”, ένα δημοφιλές keitai shosetsu [16]] είναι συμβολικό. Χρησιμοποιεί διαφορετική γλώσσα από αυτή που χρησιμοποιείται από τον Natsume Sôseki, αλλά πιστεύω ότι μπορεί να συνδεθεί με κάποιο τρόπο με το “Makura no Soshi [17]“, ένα ιαπωνικό αριστούργημα που γράφτηκε την τελευταία περίοδο του 10ου αιώνα από μια κυρία της αυλής.