Η ακόλουθη δημοσίευση αποτελεί τμήμα ενός ειδικού αφιερώματος του Global Voices, «Χαμένοι στη μετάφραση στην Κεντρική Ασία», το οποίο διερευνά τις ιδιομορφίες των γλωσσών της περιοχής.

Στη δημοφιλή σειρά του HBO The Sopranos, ο πρωταγωνιστής Tony Soprano λέει στον γιο του, AJ: “Στο τέλος, οι φίλοι σου πάντα θα σε απογοητεύουν. Η οικογένεια είναι οι μόνοι που μπορείς να βασιστείς”. Αυτό είναι ένα συναίσθημα που θα εκτιμούσαν πολλοί Κιργίζιοι.

Η κιργίζικη λέξη tuuganchylyk αποτελείται από δύο μέρη. Το “Tuugan” μεταφράζεται ως συγγενής/σόι, ενώ το “chylyk” είναι ένα επίθημα για να εκφράσει την ουσία μιας συγκεκριμένης ποιότητας. Ως εκτούτου, tuuganchylyk είναι μια λέξη που σηματοδοτεί την υπεροχή της οικογένειας και της συγγένειας.

Ακούστε έναν ιθαγενή Κιργίζιο ομιλητή να λέει: “Θα πρέπει να είσαι αφοσιωμένος στο tuuganchylyk γιατί ανεξάρτητα από το σε ποια κατάσταση βρίσκεσαι, οι συγγενείς σου θα είναι πάντα εκεί για σένα”:

Δύναμη και αδυναμία

Το Tuuganchylyk είναι η βασική ιδέα πίσω από τα οικογενειακά δίκτυα υποστήριξης, που βοήθησαν το Κιργιστάν να περάσει περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα οικονομικού αγώνα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Κι όμως, αποτελεί επίσης μια εξουθενωτική ασθένεια που κατατρώει το πολιτικό σώμα της χώρας.

Αντικατοπτρίζοντας την κεντρική θέση του tuuganchylyk στο λαό της Κιργιζίας είναι το γεγονός ότι η κιργίζικη γλώσσα έχει καθορίσει ιδιαίτερες λέξεις για κάθε εκτεταμένο μέλος της οικογένειας. Για παράδειγμα, η «νεώτερη αδελφή του συζύγου» λέγεται kainsingdi, ενώ η «νεώτερη αδελφή της συζύγου» λέγεται baldyz. Διαφορετικά, και οι δύο λέξεις θα μεταφράζονταν απλώς ως «κουνιάδες».

Τα όρια του tuuganchylyk, δηλαδή των ανθρώπων που ένας Κιργίζιος περιλαμβάνει στην αντίληψή του για την οικογένεια, μπορούν να ποικίλουν ανάλογα με το πλαίσιο. Στην καθημερινότητα, δίνεις πρώτη προτίμηση στα άμεσα μέλη της οικογένειάς σου, στη συνέχεια στα ξαδέλφια σου από την πλευρά του πατέρα σου. Μετά έρχονται τα δισέγγονα του προπάππου από την πλευρά του πατέρα, τα δεύτερα ξαδέρφια από την πλευρά του πατέρα. Αλλά το tuuganchylyk μπορεί να επεκταθεί για να περιλάβει περισσότερες από μία φυλές ή περιοχές, εάν το πλαίσιο είναι αρκετά σημαντικό.

Κάθε παραδοσιακός Κιργίζιος, ειδικά οι άντρες, πρέπει να γνωρίζει τους προγόνους τους τουλάχιστον επτά γενεές. Αυτό σημαίνει ότι τα οικογενειακά δέντρα συχνά φαίνονται να εκτείνονται προς το άπειρο. Ένα τοπικό ανέκδοτο λέει ότι ο Χίτλερ διέταξε μία φορά να εκτελέσουν έναν Κιργίζιο χωρίς καμία άλλη ερώτηση. Αν τον είχε ανακρίνει, υποψιαζόταν ο Χίτλερ, ο Κιργίζιος θα του είχε αποδείξει ότι ήταν συγγενείς με κάποιο τρόπο.

Το Tuuganchylyk μπορεί να αποτελέσει πηγή προσωπικής υπερηφάνειας ή ντροπής. Όταν ένα μέλος μιας δεδομένης φυλής έχει επιτύχει κάτι εξαιρετικό, η υπερηφάνεια αυτή διασκορπίζεται σε άλλα μέλη της φυλής. Εάν ένα μέλος μιας εκτεταμένης οικογένειας ή φυλής έχει κάνει κάτι επαίσχυντο, οι συγγενείς του θα δουλέψουν σκληρά για να το αποσιωπήσουν μπροστά σε ξένους.

Αυτό το δίκτυο υποστήριξης είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για διαζευγμένες γυναίκες, οι οποίες υποφέρουν από κοινωνικό στίγμα. Συχνά μια φυλή θα προσπαθήσει να συμπεριλάβει τις διαζευγμένες γυναίκες σε σημαντικά γεγονότα όπως γιορτές, γάμους και κηδείες, προκειμένου να τους δείξει την υποστήριξή τους και να ενισχύσει την κεντρική θέση της οικογένειας.

Ορισμένες φυλές του Κιργιστάν βασανίζονται υπό το βάρος των μακροχρόνιων στερεοτύπων. Για παράδειγμα, ένα στερεοτυπικό sayak μέλος μιας φυλής είναι άτακτο και πιάνουν τα χέρια του στις χειροτεχνίες, ενώ ένα στερεοτυπικό solto μέλος της φυλής πρέπει να είναι γενναίο και έντιμο. Σύμφωνα με ένα συχνά αναφερόμενο ρητό, “Τα Solto είναι τα εξημερωμένα, ενώ τα sayak τα άτακτα”.

Ψήφισε το “αίμα”σου ή τουλάχιστον τον τόπο σου

Στην περίοδο μετά την ανεξαρτησία, η λέξη tuuganchylyk έχει γίνει όλο και πιο συνώνυμη με μια ισχυρή κουλτούρα πολιτικού νεποτισμού. Συνήθως, όταν υπάρχουν εκλογές για τοπικά συμβούλια στο Κιργιζιστάν, οι άνθρωποι θα ψηφίσουν με βάση το tuuganchylyk, ακόμη και αν ο υποψήφιος που ψηφίζουν είναι αδίστακτος. Σε εθνικό επίπεδο, το γεωγραφικό χάσμα Βορρά-Νότου είναι πιθανό να είναι ένας σημαντικός παράγοντας, που καθορίζει το αποτέλεσμα των έντονα αμφισβητούμενων προεδρικών εκλογών που προγραμματίζονται για τον Οκτώβριο.

Το Tuuganchylyk έφερε ωστόσο την ανατροπή και των δύο πρώτων προέδρων του Κιργιστάν, του Άσκαρ Ακάγιεφ και του Κουρμανμπέκ Μπακίγιεφ.

Ο Ακάγιεφ, διακεκριμένος καθηγητής φυσικής που κυβέρνησε τη χώρα από το 1990 μέχρι την εκδίωξή του το 2005, ανέδειξε την κόρη του, Μπερμέτ Ακάγιεβα, σε σημαντικές δημόσιες θέσεις, ενώ ο γιος του, Αϊντέρ Ακάγιεφ, και ο γαμπρός του, Αντίλ Τογκονμπάγιεφ, κυριάρχησαν στον επιχειρηματικό τομέα της χώρας.

Ο Μπακίγιεφ ανήλθε στην εξουσία εν μέσω διαδηλώσεων που έριξαν τον Ακάγιεφ, αλλά επανέλαβε όλα τα λάθη του προκατόχου του. Επιπλέον, ως ένας από επτά αδελφούς, το tuuganchylyk του Μπακίγιεφ ήταν ιδιαίτερα ισχυρό.

Ο πιο απεχθής από τα αδέλφια Μπακίγιεφ, ο Janysh, κυριάρχησε στις υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας και καταδικάστηκε ερήμην το 2013 για διαταγή της δολοφονίας του πρώην αρχηγού προσωπικού του προέδρου. Ο ίδιος πρώην επικεφαλής του προσωπικού ισχυρίστηκε ότι είχε λάβει ένα κομμένο ανθρώπινο αυτί, όταν άρχισε για πρώτη φορά να συνωμοτεί εναντίον του καθεστώτος. Σχεδόν εκατό διαδηλωτές σκοτώθηκαν στην επανάσταση που έριξε από την εξουσία την οικογένεια Μπακίγιεφ.

Директор по маркетингу @facebook сестра Марка Цукерберга #тууганчылык

— Улан Мухамед (@UlanMuhamed) January 21, 2015

Η διευθύντρια μάρκετινγκ του Facebook είναι αδερφή του Μαρκ Ζούκερμπεργκ. #tuuganchylyk

Αν και λέξη της κιργίζικης γλώσσας, η ιδέα του tuuganchylyk είναι ζωντανή και σε άλλους πολιτισμούς. Στο παραπάνω τουίτ, για παράδειγμα, ένας χρήστης του Κιργιζιστάν στο Twitter έχει κάνει ετικέτα το tuuganchylyk για να επιστήσει την προσοχή στον συγγενικό νεποτισμό στις ανώτερες τάξεις του Facebook.

Το κυβερνών σόι του Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, εν τω μεταξύ, δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια διασκεδαστική οικογενειακή γιορτή tuuganchylyk.

Με τους Τζάρεντ Κούσνερ και Ιβάνκα Τραμπ να απολαμβάνουν τόσο ανώτερους ρόλους στο Λευκό Οίκο όσο ανέρχεται και ο Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ ως βασικό στοιχείο της έρευνας Tραμπ-Ρωσίας, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο Κιργιστάν και άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας επιθυμούν να επισημάνουν ότι η περιοχή τους δεν είναι το μόνο μέρος του κόσμου όπου υπάρχει το φαινόμενο.