Η ατέρμονη διαμάχη που μαστίζει την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία

Στρατιώτες του Μπουρούντι στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Idriss Fall – Δημόσια χρήση

Στις 9 Αυγούστου 2017, ο Juan José Aguirre, επικεφαλής της Επισκοπής Μπανγκασού στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, ανέφερε τη σφαγή περισσότερων από 50 ατόμων από μουσουλμανική πολιτοφυλακή σε χωριό 45 μίλια από το Μπανγκασού. Η ανακοίνωση αυτή είναι η τελευταία μιας σειράς βίαιων γεγονότων, που σημάδεψαν μια κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ χριστιανικών και μουσουλμανικών πολιτοφυλακών, οδηγώντας ορισμένους να πιστεύουν ότι η χώρα μπορεί να βρίσκεται στο χείλος της γενοκτονίας.

Ιστορικό πρόσφατων εντάσεων

Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία εισήλθε σε αναταραχή το 2013, όταν ο συνασπισμός κυρίως μουσουλμάνων ανταρτών, η λεγόμενη Σελέκα, ανέτρεψε τον τότε χριστιανό πρόεδρο Φρανσουά Μποζιζέ. Ο πρώτος σκοπός του συνασπισμού ήταν να εγκαθιδρύσει μια μουσουλμανική κυβέρνηση, σε μια χώρα όπου το 80% του πληθυσμού είναι χριστιανοί. Μετά το πραξικόπημα, ορισμένες χριστιανικές πολιτοφυλακές, γνωστές ως Αντι-Μπαλάκα – ή “anti-machete” – συστάθηκαν για να πολεμήσουν τους Σελέκα. Εκείνη την εποχή, ο κίνδυνος γενοκτονίας ώθησε τα Ηνωμένα Έθνη να ενεργήσουν. Στις 5 Δεκεμβρίου 2013, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εξουσιοδότησε την ανάπτυξη της επιχείρησης Minusca, υποστηριζόμενης από τη γαλλική επιχείρηση Sangaris. Γρήγορα, η στρατιωτική ισχύς και η καλά προγραμματισμένη στρατηγική που εφαρμόζουν οι δυτικές δυνάμεις επί τόπου οδήγησαν σε ειρηνευτική συμφωνία, που υπεγράφη τελικά τον Ιούλιο του 2014. Ωστόσο, από τότε η κατάσταση επιδεινώθηκε. Το 2017 σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας έναρξης αυτής της σύγκρουσης. Με την απόσυρση των γαλλικών στρατευμάτων πέρυσι, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ενδέχεται να εμπλακεί στην ίδια κατάσταση με τη Ρουάντα το 1994, με ανησυχητικές προειδοποιήσεις ανασφάλειας τους τελευταίους μήνες. Καθώς η βία κλιμακώνεται, η αποτελεσματικότητα της επιχείρησης Minusca γίνεται ολοένα και πιο αμφισβητήσιμη. Παρά το γεγονός ότι οι Σελέκα διαλύθηκαν μετά το 2014, μερικές φατρίες γνωστές ως πρώην Σελέκα παραμένουν πολύ σημαντικές στη χώρα, κυρίως σε περιοχές όπου η κυβέρνηση δεν ασκεί έλεγχο.

Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία είναι εντελώς μοναδική στο αφρικανικό τοπίο, λόγω της φύσης της διαμάχης της. Ενώ πολλοί εμφύλιοι πόλεμοι, ιδιαίτερα στην Αφρική, προέρχονται από πολιτισμικές και εθνοτικές διαιρέσεις, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία διαχωρίζεται από θρησκευτικές διαφορές. Τόσο οι χριστιανοί αντι-Μπαλάκα όσο και οι μουσουλμανικές πολιτοφυλακές Σελέκα πραγματοποιούν τακτικές “στοχευμένες δολοφονίες” εναντίον αμάχων, σύμφωνα με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους. Από αυτή την άποψη, διαφέρει πραγματικά από τη Ρουάντα ή το Κονγκό, όπου τα εθνοτικά ζητήματα πάντοτε υπερέβαιναν τις θρησκευτικές διαφορές.

Παρά την όψη της σύγκρουσης, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία απέχει πολύ από το να καταποντιστεί σε μια παλιά θρησκευτική σύγκρουση. Παρά το γεγονός ότι πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι – χριστιανοί και μουσουλμάνοι – πρέπει να ζήσουν μαζί, η σχέση μεταξύ των δύο κοινοτήτων ήταν σχετικά ειρηνική μέχρι το 2013. Αυτό το σημείο μπορεί να εξηγήσει το γεγονός ότι η χώρα φαίνεται συγκλονισμένη από τα τρέχοντα γεγονότα.

Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία δεν αντιμετώπισε ποτέ μια τέτοια σύγκρουση πριν, σε αντίθεση με άλλες γειτονικές χώρες. Η χώρα κατάφερε να αποφύγει έναν τεράστιο εμφύλιο πόλεμο και πολλοί συμφωνούν ότι η σύγκρουση αυτή είναι η χειρότερη από την ανεξαρτησία της χώρας.

Κλιμάκωση της βίας

Μετά από μερικούς ειρηνικούς μήνες έπειτα από την εκλογή του σημερινού προέδρου της χώρας τον Μάρτιο του 2016, Φοστέν-Αρσάνζ Τουαντερά, η βία αυξήθηκε και πάλι. Πολλοί σχολιαστές επέκριναν την απόσυρση των γαλλικών στρατευμάτων την ίδια χρονιά, όσον αφορά την κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή. Η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμη από τις αρχές του 2017, με νέες συγκρούσεις μεταξύ Αντι-Μπαλάκα και πρώην Σελέκα. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, 34 άτομα σκοτώθηκαν στα τέλη Ιουλίου σε άλλο μέρος της χώρας. Έξι εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού σκοτώθηκαν στις 3 Αυγούστου στο Γκάμπο από πολιτοφυλακές πρώην Σελέκα, ως μέρος αντιποίνων μετά από επίθεση που προκάλεσαν οι αντι-Μπαλάκα λίγες μέρες νωρίτερα. Η ειρηνευτική διαδικασία, η οποία άρχισε το 2013 μετά τη γαλλική παρέμβαση, είναι τώρα μια μακρινή ανάμνηση και είναι δύσκολο να φανταστούμε κάτι άλλο από μια κλιμάκωση της σύγκρουσης.

Όπως και πολλές άλλες πόλεις, το Alindao αντιμετώπισε μια επανάληψη της αιματηρής σύγκρουσης που κατέστρεψε τη χώρα από το 2013. Η πρόσφατη σφαγή αμάχων αναφέρθηκε τον Ιούνιο του 2017 – τουλάχιστον 133 πολίτες. Ολόκληρες γειτονιές πυρπολήθηκαν.

Σε ένα tweet από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, η οργάνωση αναφέρει έναν άμαχο που επέζησε της επίθεσης:

They shot me in the shoulder and I fell down. I played dead; that's how I survived. Elisée R., 27.

Με πυροβόλησαν στον ώμο και έπεσα κάτω. Έκανα τον νεκρό. έτσι επέζησα. Elisée R., 27.

Αυτή η σφαγή πράγματι συνέβη στα μέρη όπου αναπτύσσεται η Minusca. Οι καταυλισμοί του ΟΗΕ δεν είναι κατάλληλοι για τους εκτοπισμένους, με έλλειψη οργάνωσης και μέσων επί τόπου. Οι άνθρωποι από τις επιτιθέμενες πόλεις προσπαθούν να προσεγγίσουν γειτονικές χώρες όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Στο Μπανγκουασού, ο μισός πληθυσμός εγκατέλειψε την πόλη. Ο Αρχιεπίσκοπος του Μπανγκί, Dieudonné Nzapalainga, δήλωσε:

It is only in Bangui that we have the semblance of a state. Out of Bangui, there is no state. Rebels are in control.

Μόνο στο Μπανγκί έχουμε κάτι που να μοιάζει με κράτος. Εκτός Μπανγκί, δεν υπάρχει κράτος. Οι αντάρτες έχουν τον έλεγχο.

Ακόμη και αν η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών δεν είναι αρκετά αποτελεσματική, είναι επίσης σημαντικό να ληφθεί υπόψη η γενική κατάσταση της ανθρωπιστικής βοήθειας. Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία είναι μια εξαιρετικά φτωχή χώρα, η οποία είναι διπλάσια από τη Γαλλία, αλλά έχει λιγότερα από 900 μίλια ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Είναι πολύ δύσκολο για τα στρατεύματα του ΟΗΕ να κυκλοφορούν μέσα σε αυτή και είναι πολύ δύσκολο να φτάσουν σε ορισμένες περιοχές.

Επιπλέον, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία δεν διαθέτει κατάλληλο στρατό και η κυβέρνησή της μοιάζει πραγματικά με μαριονέτες, χωρίς αποτελεσματική εξουσία. Ένα χρόνο μετά την εκλογή του προέδρου Φοστέν-Αρσάνζ, μεγάλες εκτάσεις εδαφών εξακολουθούν να είναι εκτός ελέγχου της κυβέρνησης.

Ο ΟΗΕ προειδοποιεί για πιθανή γενοκτονία

Σήμερα, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Stephen O'Brien, Γενικός Γραμματέας Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών, να εξομοιώσει τη βία με “πρώιμες ενδείξεις γενοκτονίας“. Κατά την επίσκεψή του στη χώρα, ο O'Brien δήλωσε στον Τύπο ότι είδε 2.000 μουσουλμάνους να βρίσκουν καταφύγιο σε καθολική εκκλησία στην πόλη Μπανγκασού. Αυτό το επεισόδιο συνέβη, αφού οι χριστιανικές πολιτοφυλακές αντι-Μπαλάκα είχαν κάψει ένα ολόκληρο χωριό, συγκεντρώνοντας τους αμάχους, που σύμφωνα με τον O'Brien:

were just lying in wait to kill them if they tried to move. There’s a very deep ethnic cleansing approach.

απλώς στέκονταν και περίμεναν να τους σκοτώσουν, αν προσπαθούσαν να κινηθούν. Υπάρχει μια πολύ βαθιά προσέγγιση εθνοκάθαρσης.

Αναφερόμενος στην «βαθιά προσέγγιση εθνοκάθαρσης», ο O'Brien κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας για μια σχετική αύξηση κεφαλαίων και “κυανόκρανων”, των ειρηνευτικών δυνάμεων των Ηνωμένων Εθνών, που σήμερα αριθμούν λίγο πάνω από 12.700, επί τόπου ως μέρος της επιχείρησης Minusca. Τόνισε επίσης ότι ο αριθμός των εκτοπισθέντων είχε αυξηθεί κατά 40% από τον προηγούμενο χρόνο, φτάνοντας τους 600.000 ανθρώπους σε μια χώρα 4,5 εκατομμυρίων.

Τα σημάδια μιας προβλεπόμενης γενοκτονίας είναι παρόντα σε μια στιγμή, όπου ελάχιστη υποστήριξη υπάρχει από τη διεθνή κοινότητα επί τόπου. Τον Μάιο, ο Ερυθρός Σταυρός δήλωσε ότι είχαν βρεθεί 115 σώματα μετά από σειρά επιθέσεων με πολιτοφυλακές. Σύμφωνα με την Crisis Group, η βία επιδεινώθηκε στα βόρεια και ανατολικά, αφήνοντας πάνω από εκατό νεκρούς. Η οικονομική κατάσταση έχει επιδεινωθεί, το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 20% και τώρα προσεγγίζει το 50% του ΑΕΠ.

Η τύχη της χώρας μπορεί να μη βρίσκεται στα χέρια τους

Πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα. Η ανάπτυξη των γαλλικών στρατιωτικών επιχειρήσεων εξασφάλισε κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα, αλλά είναι πολύ εύθραυστα για να διαρκέσουν πραγματικά, δεδομένης της ανασφάλειας και της απουσίας στερεών εγκαταστάσεων στο έδαφος. Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία είναι ένα αποτυχημένο κράτος στο χείλος της κατάρρευσης, που ήδη αντιμετωπίζει την έναρξη γενοκτονίας. Η σημερινή κατάσταση στην πράξη μοιάζει με τη Ρουάντα του 1994, η τελική διάσωση της οποίας έγινε δυνατή μόνο με την παρέμβαση άλλων αφρικανικών χωρών, όπως της Ουγκάντα, και της διεθνούς κοινότητας.

Το μέλλον φαίνεται πραγματικά σκοτεινό και μια παρέμβαση της Αφρικανικής Ένωσης δεν περιλαμβάνεται στην ημερήσια διάταξη. Χώρες όπως η Λιβερία και η Σιέρα Λεόνε, οι οποίες υπάγονται στη Δυτική Αφρική και ανήκουν στην Οικονομική Κοινότητα των Δυτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS), βίωσαν στρατιωτική βοήθεια από την ομάδα Επιτήρησης της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOMOG). Σε αντίθεση με τις χώρες αυτές, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία δεν ανήκει στο ECOMOG και δεν μπορεί να ζητήσει το ίδιο είδος βοήθειας. Πιθανότατα, η καλύτερη ελπίδα έγκειται στην ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας, παρόμοια με τη γενοκτονία της Ρουάντα το 1994. Παρόλα αυτά, ακόμη και για τις αποστολές διατήρησης της ειρήνης, η κατάσταση φαίνεται να είναι δυσχερής. Στις 8 Μαΐου 2017, πέντε κυανόκρανοι σκοτώθηκαν σε επίθεση στη συνοδεία τους, ωθώντας σε προσοχή τους κύριους υποστηρικτές των κυανόκρανων.

Αξίζει να προσθέσουμε ότι η χώρα δεν αντιπροσωπεύει καθόλου άμεση απειλή για τη δυτική ασφάλεια. Ο πολλαπλασιασμός των τρομοκρατικών απειλών σε ταραγμένες χώρες όπως η Υεμένη, το Αφγανιστάν, η Σομαλία και το Μάλι – κυρίως για τη γαλλική κυβέρνηση – σημαίνει ότι, κατά πάσα πιθανότητα, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα για τη διεθνή κοινότητα.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.