- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Πέντε χρόνια στο Global Voices και στο RuNet Echo

Κατηγορίες: Ανατολική - Κεντρική Ευρώπη, Ρωσία, Ιστορία, Μέσα των πολιτών, RuNet Echo
[1]

Φωτογραφία: Kevin Rothrock.

Ο Απρίλιος του 2017 σηματοδότησε την πέμπτη επέτειό μου στο Global Voices, όπου είμαι αρχισυντάκτης στο RuNet Echo μαζί με τρία ταλαντούχα άτομα: τον Andrey Tselikov [2], την Tanya Lokot [3] και τον Isaac Webb [4]. Έχω επίσης συνεργαστεί με δεκάδες πολύ ταλαντούχους εθελοντές συγγραφείς: τόσο επαγγελματίες δημοσιογράφους και μελετητές, όσο και άλλους που τώρα εισέρχονται στον κλάδο. Και ήταν τιμή μου να ακολουθήσω την ηγεσία ανθρώπων όπως του διευθύνοντα ΣυμβούλουIvan Sigal [5], της αρχισυντάκτριας Sahar Habib Ghazi [6] και της αρχισυντάκτριας του GV Advocacy Ellery Biddle.

Δεν μπορώ να εγγυηθώ για τους αναγνώστες του RuNet Echo, αλλά έχω εγώ περνώ πολύ καλά γράφοντας για εσάς.

Ο ιστότοπός μας λέει ότι έχω γράψει 445 κείμενα [7] από τότε που ξεκίνησα και αυτό το μικρό κειμενάκι τα κάνει 446. Εντάχθηκα στο Global Voices την άνοιξη του 2012, όταν άρχισε σταδιακά μα διαφαίνεται ο επονομαζόμενος «Χειμώνας της Δυσαρέσκειας» της Ρωσίας. Ο Βλάντιμιρ Πούτιν ήταν μόλις λίγες μέρες μακριά από μια εκλογική νίκη και ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ ήταν ακόμα (τεχνικά μιλώντας) πρόεδρος.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, ορισμένα πράγματα στη Ρωσία έχουν κάνει τον κύκλο τους, ενώ άλλα φαίνονται να έχουν φύγει ανεπιστρεπτί. Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ κάποτε ενσωμάτωσε τις ελπίδες πολλών Ρώσων ότι η κυβέρνηση θα δώσει προτεραιότητα στην πολιτική ελευθερία και θα θέσει τέλος στη δαιμονοποίηση της δημοκρατίας στη χώρα.

Σήμερα, ο Μεντβέντεφ είναι το πρόσωπο της διαφθοράς, χάρη σχεδόν αποκλειστικά στον ηγέτη της αντιπολίτευσης Aλεξέι Ναβάλνι, τον βασιλιά blogger που εξέθεσε τη διαφθορά και τις βρώμικες συναλλαγές στις κρατικές επιχειρήσεις της Ρωσίας.

Πριν από πέντε χρόνια, ήταν ακόμα δυνατή η χαρτογράφηση σελίδων του LiveJournal και η μεταχείρισή τους σαν μια απεικόνιση της ρωσικής μπλογκόσφαιρας. Σήμερα, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα μέρη του κόσμου, το blogging στη Ρωσία, όπως είναι παραδοσιακά κατανοητό, είναι νεκρό. Υπάρχουν ακόμα εκατομμύρια Ρώσοι που χρησιμοποιούν το LiveJournal, αλλά ο παλμός της κοινωνίας των πολιτών – μια απολύτως αόριστη και πιθανώς γελοία έννοια – έχει πλέον διασκορπιστεί σε δεκάδες δημοφιλείς πλατφόρμες.

Στο Facebook, οι δημοσιογράφοι και οι ακτιβιστές της Μόσχας σωριάζουν πολιτικές ερμηνείες και εμπορεύονται ad hominem σε περίπλοκα σχόλια όλο σύγχυση. Στο Twitter, ανώνυμοι λογαριασμοί με εθνικές σημαίες ως εικόνες προφίλ αστράφτουν και δαγκώνουν αλλήλους και όποιος αντιδρά σε έκτακτα γεγονότα. Μπορείτε να ακολουθήσετε τα χίπστερ πάρτι της αντιπολίτευσης του Κρεμλίνου στο Instagram, όπου υπάρχουν επίσης εικόνες από τον ακόμα πιο πολυτελή τρόπο ζωής που απολαμβάνουν οι γιοι και οι κόρες εξεχόντων Ρώσων αξιωματούχων. Υπάρχει κάτι που ονομάζεται Telegram πλέον – το οποίο ξεκίνησε από τον εκδιωχθέντα δημιουργό του Vkontakte, το οποίο χρησιμοποιούν οι περισσότεροι απλοί Ρώσοι, αντί του Facebook. Και στο Telegram μπορείτε να εγγραφείτε σε “κανάλια [8]” που κοινοποιούν αυτό που φαινομενικά αποτελεί “εσωτερική πολιτική ανάλυση”.

Όλα αυτά χωρίς να μιλήσουμε καν για το YouTube, τα φόρουμ στο Διαδίκτυο όπως το Dvach [9], τις διαχειριζόμενες κοινότητες όπως το TJournal [10], τα σατιρικά νέα, όπως το Lentach [11], και όσα είμαι βέβαιος ότι μαζεύονται σε άλλες γωνιές του Ιστού που δεν έχω καν ποτέ ακούσει.

Στο RuNet Echo, έχω παρακολουθήσει διάφορα κύματα του ρωσικού κύκλου ειδήσεων. Όταν ξεκίνησα το 2012, οι νομοθέτες στη Μόσχα έφτιαχναν απλώς τη μαύρη λίστα του Διαδικτύου [12], η οποία αποτελεί τώρα τόσο βασικό χαρακτηριστικό της ρωσικής λογοκρισίας. Το “μητρώο”, όπως είναι γνωστό επίσημα, ξεκίνησε αρκετά αθώα σαν ασπίδα για να προστατεύσει τα μικρά παιδιά από τα πιο βλαπτικά πράγματα στο διαδίκτυο. Η πρώτη νομοθεσία έλαβε ακόμη την υποστήριξη του Ilya Ponomarev, του μοναδικού βουλευτή στο ολόκληρο κοινοβούλιο της Ρωσίας, ο οποίος θα ψηφίσει αργότερα κατά της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Μόσχα.

Πέντε χρόνια αργότερα, η κατάσταση της ελευθερίας του Διαδικτύου στη Ρωσία εξακολουθεί να είναι σκοτεινή, αλλά είναι χειρότερη από ό,τι ήταν, και – το πιο σημαντικό για μένα, όπως κάποιος που γράφει γι’ αυτό – δεν είναι κάτι που εκπλήσσει τους ανθρώπους πια. Σαν να λέμε ότι οι άνθρωποι έξω από τη Ρωσία (το κύριο ακροατήριο του RuNet Echo) τώρα δεν ενδιαφέρονται τόσο πολύ.

Φυσικά, οι Αμερικανοί, εν πάση περιπτώσει, ενδιαφέρονται περισσότερο για τη Ρωσία σήμερα από ό,τι κατά τη δεκαετία του '90, όταν κατέρρευσε η ξέρετε-ποια. Αλλά έχουμε δει και στο παρελθόν την ιστορία λογοκρισίας στο Διαδίκτυο. Και έχουμε δει το ρεπορτάζ από τη διαδήλωση της Μόσχας, όπου τα ΜΑΤ συλλαμβάνουν τον ειρηνικό διαδηλωτή.

Τέσσερις μπάτσοι γομάρια κουβάλησαν μια νεαρή γυναίκα, κλωτσώντας και ουρλιάζοντας; Υπάρχει φωτογραφία;

Τραγικό, ναι, αλλά επίσης εντελώς οικείο: μια φράση που θα μπορούσατε να προσθέσετε ως λεζάντα για σχεδόν οτιδήποτε λέγεται σήμερα για το καθεστώς του Πούτιν. Ο ρωσικός κύκλος ειδήσεων δεν είναι πια νέος.

Αλλά κάποια μέρα θα είναι, και πάλι. Είτε πρόκειται για νεανική εξέγερση [13] που πυροδοτήθηκε από ένα από τα viral βίντεο του Nαβάλνι είτε για ήσυχο ανασχηματισμό της προεδρίας της Ρωσίας, η εποχή του Πούτιν έχει ημερομηνία λήξης και αυτό θα είναι κάτι καινούργιο.

Εάν έχετε φτάσει ως εδώ, ίσως σκεφτείτε ότι είμαι λίγο πομπώδης. Εξάλλου, τι δουλειά έχει ένας Αμερικανός και χώνει τη μύτη του στο RuNet, επικεντρώνοντας στο μέλλον της ρωσικής υψηλής πολιτικής; Σε καθημερινή βάση, όταν πρόκειται για τα περισσότερα από όσα συμβαίνουν στον ρωσικό κυβερνοχώρο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει σημασία. Πολλές από τις καλύτερες ειδήσεις που υπάρχουν και μιλούν για τη Ρωσία δεν έχουν καμία σχέση με τον Πούτιν.

Αλλά ο ρόλος του Κρεμλίνου στην κοινωνία εξακολουθεί να ασκεί τεράστια επιρροή στην κουλτούρα του Ίντερνετ της Ρωσίας, ιδιαίτερα μεταξύ των ακτιβιστών που αναζητούν φωνή και των δημοσιογράφων που ξέρουν περισσότερα από όσα μπορούν να πουν στη δουλειά τους.

* * *

Όταν καθόμουν να γράψω αυτό το κείμενο, ήλπιζα να φτάσω σε ένα μεγάλο συμπέρασμα περίπου σε αυτό το σημείο. Κάτι για το πώς είναι αδύνατο να γράψουμε “το RuNet σκέφτεται το Y για το Z”, αν και υπάρχουν τάσεις και διαθέσεις, και είναι εφικτό να φανταστεί κανείς τη “ρωσική διαδικτυακή κουλτούρα” ως ημι-συνεκτική έννοια. Και, ναι, υπάρχουν όλες οι πολιτικές. Υπάρχει ο Πούτιν και η Κρατική Δούμα και η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα, πλημμυρίζοντας το Facebook με σαρκαστικά σχόλια.

Εν τέλει, υπάρχουν πάρα πολλά που μετράνε και αξιολογούνται. Το έχω κάνει εδώ και πέντε χρόνια και ελπίζω να είμαι εδώ για πολύ περισσότερα. Ευχαριστώ όλους για την ανάγνωση του RuNet Echo. Μιλήστε στους φίλους σας. Σε οποιονδήποτε.