Στιγμιότυπο από βίντεο διαδηλώσεων στην Τεχεράνη στις 4 Ιανουαρίου 2018. Διαθέσιμο στο YouTube: https://youtu.be/hNNVlONyNGs

Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε επίσης στον ιστότοπο Arseh Sevom μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που προάγει την ειρήνη, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στις περσόφωνες κοινότητες.

“Πού είναι τα λεφτά μας”. Αυτό αναρωτιούνται πολλοί στο Ιράν τα τελευταία χρόνια, καθώς παρακολουθούν τον πληθωρισμό και τη διαφθορά να αποδεκατίζουν τα κέρδη τους.

Ο πληθωρισμός έπληξε περισσότερο τους φτωχούς και την εργατική τάξη. Το κόστος των τροφίμων, των υπηρεσιών κοινής ωφελείας και της υγειονομικής περίθαλψης αυξήθηκε δραματικά τα τελευταία πέντε χρόνια. Το 2013, το κόστος των τροφίμων αυξήθηκε κατά λίγο περισσότερο από 57%. το 2017, αυξήθηκε κατά 13,9% παραπάνω. Εν τω μεταξύ, το ποσοστό ανεργίας των νέων κυμαίνεται γύρω στο 25%.

Με απλά λόγια, οικονομική απελπισία υπάρχει και σε αφθονία. Αλλά δεν τελειώνει εκεί. Απεγνωσμένος κόσμος έχουν επενδύσει σε απάτες “πυραμίδων”, από τις οποίες πλούτισαν λίγοι εις βάρος πολλών. Εργαζόμενοι σε όλο το Ιράν περίμεναν μέχρι και ένα χρόνο για να πληρωθούν για ολοκληρωμένες εργασίες. Αυτό τους παγιδεύει σε αναπόφευκτα χρέη και πολλοί καταλήγουν στη φυλακή για ληγμένες επιταγές, ασκώντας ακόμη μεγαλύτερη πίεση στα ήδη αγωνιζόμενα νοικοκυριά.

Το τελευταίο εξάμηνο του 2017, υπήρχαν σχεδόν καθημερινές διαδηλώσεις μπροστά στο Κοινοβούλιο του Ιράν. Δάσκαλοι, εργάτες και οδηγοί λεωφορείων διαδήλωναν για να απαιτήσουν υψηλότερες αμοιβές και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Αυτό δεν είναι καινούργιο: αυτές οι διαμαρτυρίες πραγματοποιούνται τουλάχιστον μια δεκαετία τώρα.

Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν δεν κατάφερε να επιτύχει τις ελευθερίες και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα που απαιτούν οι πολίτες της, αποτέλεσμα εν μέρει κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μεγάλο μέρος της αποτυχίας, ωστόσο, οφείλεται στη διαφθορά και την κακή διακυβέρνηση.

Οι επιβαλλόμενες από τις ΗΠΑ οικονομικές κυρώσεις έχουν παράσχει δικαιολογίες για κακό σχεδιασμό και αχαλίνωτη διαφθορά. Όσο βρίσκονται σε ισχύ, η ιρανική κυβέρνηση κρύβεται πίσω τους, κατηγορώντας τις κυρώσεις αυτές για τα πάντα, από την έλλειψη γάλακτος έως την κακή συντήρηση αεροσκαφών.

Εν τω μεταξύ, όσοι έμαθαν να παίζουν με το σύστημα έχουν ‘κονομήσει χοντρά λεφτά. Ένα τέλειο παράδειγμα είναι ο Μπαμπάκ Ζαντζάνι του Ιράν, ο οποίος έγινε πολλές φορές δισεκατομμυριούχος χάρη στις διεθνείς κυρώσεις κατά του Ιράν και την έξυπνη χειραγώγηση της θέσης του στο ξέπλυμα βρώμικου χρήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Στα τέλη του 2013 συνελήφθη.

Δεν είμαστε όλοι μαζί στην ίδια πλευρά

Αυτοκίνητα Paykan στη Βόρεια Τεχεράνη. Φωτογραφία: Wikipaykan – έργο του ιδίου, CC BY-SA 3.0, σύνδεσμος

Το 2003, οι δρόμοι του Ιράν γέμιζαν με τα τετράγωνα λευκά σεντάν της Paykan και τα περιστασιακά εισαγόμενα μικρά αυτοκίνητα πόλης. Καφετέριες: σπάνιες. Οποιεσδήποτε δημόσιες επιδείξεις πλούτου: διακριτικές. Πολλοί άνθρωποι ζούσαν με μισθούς που δεν έφταναν ούτε για το μηνιαίο νοίκι: 1.000 δολάρια το μήνα φαίνονταν υπερβολικό ποσό χρημάτων.

Μέχρι να φύγω από την Τεχεράνη το 2007, ο καταναλωτισμός ήταν σε άνοδο. Διεθνείς εταιρείες και προϊόντα πολυτελείας βρήκαν αγοραστικό κοινό στο Ιράν. Σύντομα, ζευγάρια έτρωγαν παγωτό με χρυσές νιφάδες σαντιγί σε εστιατόρια στην κορυφή ουρανοξυστών και επιδείκνυαν τον πλούτο τους με Τζάγκουαρ και Πόρσε. Σύντομα, παρουσιάστηκε αύξηση εξώσεων μακροχρόνιων ενοικιαστών για την κατασκευή πύργων διαμερισμάτων. Σύντομα, όλα τα προσχήματα της κοινής πάλης εξαφανίστηκαν.

Ο πλούτος δεν μπορεί να σε προστατεύσει από την περιβαλλοντική κατάρρευση

Στιγμιότυπο από ντοκιμαντέρ του Al Jazeera Earthrise: Η Κρίση νερού του Ιράν, Gelareh Darabi

Η Τεχεράνη είναι πνιγμένη στο νέφος. Αυξάνονται οι ημέρες με μολυσμένο αέρα. Οι άνθρωποι υποφέρουν. Το 2011, η ιρανική κυβέρνηση ανέφερε ότι σχεδόν 3.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους κάθε μήνα λόγω επιπλοκών που οφείλονταν στη ρύπανση. Ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι μεγαλύτερος, καθώς η έρευνα αρχίζει να δείχνει ότι πολλοί θάνατοι από καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν στην πραγματικότητα αποτέλεσμα ρύπανσης, όχι του τρόπου ζωής ή της διατροφής.

Η κακή διαχείριση των υδάτων επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Αχμαντινετζάντ από το 2005 έως το 2013. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, νεόδμητα φράγματα οδήγησαν σε ξήρανση ποταμών, λιμνών και υδροφορέων. Κάποτε γόνιμες περιοχές έχουν καταστραφεί πλέον.

Η ιδιωτική βιομηχανία, με κρατικές διασυνδέσεις, προειδοποίησε τους ανθρώπους να μην “υπερβάλλουν” το μέγεθος της περιβαλλοντικής κρίσης στο Ιράν. Μια ερευνητική έκθεση από περιβαλλοντικούς ερευνητές διαπίστωσε ότι η επιστημονική έρευνα σχετικά με την κρίση συχνά καταπνίγεται.

Εν τω μεταξύ, οι αναλυτές προβλέπουν εκατομμύρια εσωτερικών προσφύγων λόγω κλίματος. Αυτό είναι κάτι, για το οποίο απαιτείται προετοιμασία, όχι αδιαφορία.

Οι διαμαρτυρίες πολλαπλασιάζονται και μειώνονται

Πολύς κόσμος στο Ιράν παρακολουθούσαν τη σύγκρουση στην περιβάλλουσα περιοχή και ένιωθαν τυχεροί που ήταν μάλλον μακριά της. Αισθάνονται απειλημένοι από το Ισλαμικό Κράτος (γνωστό επίσης ως Daesh, ISIL ή ISIS, η βίαιη μαχητική ομάδα που κυριάρχησε σε περιοχές του Ιράκ και της Συρίας) και από τη Σαουδική Αραβία. Φοβούνται την πιθανότητα εθνικής αποσύνθεσης και το είδος κυβερνητικής βίας που παρατηρείται στη Συρία. Αυτός ο φόβος  μετρίασε τις δημόσιες διαδηλώσεις.

Ο διευθυντής του μη κυβερνητικού οργανισμού Arseh Sevom (καθώς και σύντροφός μου) Kamran Ashtary δήλωσε:

Iranians again show us that they are unpredictable. Those who had claimed that people were so afraid of a Syria-type scenario that they would not come to the streets, were wrong. As we say again and again, Iranians are always full of surprises. Violence and suppression won’t work forever.

Οι Ιρανοί μας δείχνουν και πάλι ότι είναι απρόβλεπτοι. Όσοι είχαν ισχυριστεί ότι οι άνθρωποι φοβούνταν τόσο το σενάριο τύπου Συρίας που δε θα κατέβαιναν στους δρόμους, κάνανε λάθος. Όπως λέμε ξανά και ξανά, οι Ιρανοί είναι πάντα γεμάτοι εκπλήξεις. Η βία και η καταστολή δεν θα λειτουργήσουν για πάντα.

Αυτό το τωρινό κύμα διαμαρτυριών προφανώς πυροδοτήθηκε από σκληροπυρηνικούς, που ξεκίνησαν διαδηλώσεις στην ανατολική πόλη Mashhad ενάντια στη μετριοπαθή διακυβέρνηση του Χασάν Ρουχανί. Οι σκληροπυρηνικοί έχασαν σύντομα τον έλεγχο, όμως, και οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους με θυμό και απελπισία.

Ο Ashtary πρόσθεσε:

The Islamic Republic of Iran and the administration of President Rouhani have seen this coming. Over the past few months, there have been many protests from all sides: from teachers, bus drivers, and the working class. People all over Iran have become frustrated with Rouhani’s government. They see that the lifting of sanctions has pumped money into the country, but regular people, people who have been working very hard in Iran, have not seen the benefits.The level of corruption is high. The national budget shows money flowing into religious organizations without any accountability. The moderates and reformists have been quiet and have not taken the side of people suffering in Iran. Iranians have been quite patient with the Islamic Republic. That won’t last. This may be the last chance for non-violent change.

Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και η διοίκηση του Προέδρου Ρουχανί το προείδαν αυτό. Κατά τους τελευταίους μήνες, υπήρξαν πολλές διαδηλώσεις από όλες τις πλευρές: από δασκάλους, οδηγούς λεωφορείων και εργατική τάξη. Οι άνθρωποι σε όλο το Ιράν έχουν απογοητευτεί από την κυβέρνηση Ρουχανί. Θεωρούν ότι η άρση των κυρώσεων έχει διοχετεύσει χρήματα στη χώρα, αλλά οι καθημερινοί άνθρωποι, οι άνθρωποι που εργάζονται πολύ σκληρά στο Ιράν, δεν έχουν δει οφέλη. Το επίπεδο της διαφθοράς είναι υψηλό. Ο εθνικός προϋπολογισμός δείχνει χρήματα που εισρέουν σε θρησκευτικές οργανώσεις χωρίς καμία ευθύνη. Οι μετριοπαθείς και οι ρεφορμιστές παραμένουν σιωπηλοί και δεν έχουν ταχθεί στην πλευρά των ανθρώπων που υποφέρουν στο Ιράν. Οι Ιρανοί ήταν αρκετά υπομονετικοί με την Ισλαμική Δημοκρατία. Αυτό δεν θα διαρκέσει για πολύ. Αυτή μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία για μη βίαιες αλλαγές.

Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, πολλοί άνθρωποι στους δρόμους του Ιράν ζητούν ανοιχτά να τερματιστεί η εξουσία του κλήρου. Κάποιοι φώναξαν συνθήματα για την επανεγκαθίδρυση του Σάχη, ενώ άλλοι μίλησαν εναντίον του προέδρου και Ανώτατου Ηγέτη.

Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις διαδηλώσεις που ακολούθησαν τις εκλογές του 2009, που ήταν η τελευταία φορά που μεγάλα πλήθη βγήκαν στους δρόμους στο Ιράν. Αυτές οι διαμαρτυρίες ζητούσαν την επανάληψη της ψηφοφορίας για “μικρές αλλαγές”. Οι άνθρωποι φώναζαν απλά τραγουδάκια, όχι πολιτικά συνθήματα. Ένα από τα πιο δημοφιλή ήταν:

نترس, نترس, ما همه با هم هستیم

Μη φοβάστε, μη φοβάστε, είμαστε όλοι μαζί εδώ

Επανάσταση;

Ο λαός του Ιράν αγωνίζεται για δίκαιη διακυβέρνηση από τη συνταγματική επανάστασή του το 1905. Οι δημοκρατικές ελπίδες της χώρας έχουν διαλυθεί ξανά και ξανά. Αυτό είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο στην περίπτωση του πραξικοπήματος που υποστηρίχθηκε από ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία το 1953 εναντίον του δημοκρατικά εκλεγμένου Πρωθυπουργού του Ιράν Mossadegh (δείτε αυτό το άρθρο Twitter από το χρήστη @_chloi για μια καλή σύνοψη). Τα τελευταία χρόνια πολλοί στο Ιράν έχουν μιλήσει για “ανάσταση”, όχι για επανάσταση. Αυτοί οι διαδηλωτές είναι όμως διαφορετικοί. Πολλοί αισθάνονται ότι δεν έχει μείνει και τίποτα να χάσουν.

Η ιρανική κυβέρνηση καλεί τους διαδηλωτές “αντεπαναστάτες”. Άλλοι τους αποκαλούν επαναστάτες. Σε μια άνευ προηγουμένου κίνηση, περισσότεροι από 40 φοιτητές συνελήφθησαν προληπτικά λόγω φόβων για το τι θα μπορούσαν να κάνουν, αν συμμετείχαν στις διαμαρτυρίες. Το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Ιράν έχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό: Οι ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας συνέλαβαν περισσότερους από 40 φοιτητές.

Πρόκειται για μια επανάσταση; Πιθανώς όχι. Σε μια ανάρτηση στο Facebook, ο αναλυτής του Ιράν Peyman Jafari σημείωσε:

De geschiedenis laat zien dat protesten een eigen dynamiek kunnen hebben. Ze kunnen groeien, radicaliseren en tot revoluties leiden. Maar diezelfde geschiedenis laat ook zien dat ze kunnen eindigen in repressie of concessie. De indicatoren van de Iraanse samenleving en staat wijzen eerder op de tweede ontwikkeling.

Η ιστορία δείχνει ότι οι διαμαρτυρίες έχουν τη δική τους δυναμική. Μπορούν να αναπτυχθούν, να ριζοσπαστικοποιηθούν και να οδηγήσουν σε επανάσταση. Αλλά η ίδια ιστορία δείχνει ότι μπορούν να καταλήξουν σε καταστολή και παραχωρήσεις. Αυτό που γνωρίζουμε για την ιρανική κοινωνία και κυβέρνηση δείχνει το δεύτερο αποτέλεσμα.

Τι μπορεί να κάνει η κοινωνία των πολιτών;

Ο Maziar Bahari του IranWire πρότεινε κάποιες αλλαγές στην πολιτική των ΗΠΑ για την καλύτερη υποστήριξη των διαδηλωτών:

Three simple suggestions for the US government and others:
1- impose sanctions on Iranian state TV, IRIB 2- lift travel ban for Iranians 3- condemn violence from all sides, both violence by the  government and those who promote violence against mosques and banks in Iran.

— Maziar Bahari (@maziarbahari) January 5, 2018

Τρεις απλές προτάσεις για την κυβέρνηση των ΗΠΑ και άλλες:
1 – επιβολή κυρώσεων στην κρατική τηλεόραση του Ιράν, IRIB
2 – άρση της απαγόρευσης ταξιδίου για τους Ιρανούς
3 – καταδίκη της βίας από όλες τις πλευρές, τόσο της βίας από την κυβέρνηση όσο και εκείνων που προωθούν τη βία κατά τεμενών και τραπεζών στο Ιράν.

Ο δημοσιογράφος Mostafa Khosravi είπε στο Global Voices:

This is a very critical time for reformists in Iran. If they don’t find a way to support those demonstrating in the streets, they will lose all of the backing they’ve gained over the past six years. By this I mean, the seats gained by Reformists in Parliament and on city councils. Protesters are asking them for support. So far, their only response has been to tell them to calm down. If that’s the best they can do, there is no hope for them as a party.

Αυτή είναι μια πολύ κρίσιμη στιγμή για τους μεταρρυθμιστές στο Ιράν. Εάν δεν βρουν τρόπο να υποστηρίξουν τους διαδηλωτές στους δρόμους, θα χάσουν όλη την υποστήριξη που έχουν κερδίσει τα τελευταία έξι χρόνια. Με αυτό εννοώ, τις έδρες που κέρδισαν οι μεταρρυθμιστές στο Κοινοβούλιο και στα δημοτικά συμβούλια. Οι διαδηλωτές τους ζητούν υποστήριξη. Μέχρι στιγμής, η μόνη απάντησή τους ήταν να τους πει να ηρεμήσουν. Αν αυτό είναι το καλύτερο που μπορούν να κάνουν, δεν υπάρχει καμία ελπίδα γι’ αυτούς ως κόμμα.

Με δημοσιεύματα για σχεδόν 1.000 συλληφθέντες, η καταστολή φαίνεται πιο αποτελεσματική από την «ηρεμία». Η δημοσιογράφος Golnaz Esfandiari ανέφερε ότι τα σκληροπυρηνικά πρακτορεία ειδήσεων χρησιμοποιούν το Twitter για να συγκεντρώσουν ταυτοποιήσεις διαδηλωτών:

Iranian hardline news outlets endanger anti-establishment protesters by calling for their identification #Iranprotestshttps://t.co/vhNwYJTVgg

— Golnaz Esfandiari (@GEsfandiari) January 4, 2018

Τα σκληροπυρηνικά ιρανικά πρακτορεία ειδήσεων θέτουν σε κίνδυνο αντικυβερνητικούς διαδηλωτές ζητώντας την αναγνώρισή τους

Σε επιστολή από τη φυλακή, η αντιπρόεδρος των Υπερασπιστών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Narges Mohammadi, δημοσίευσε συστάσεις για τη στήριξη των διαδηλώσεων χωρίς βία. Ζητεί από την κοινωνία των πολιτών να ασκήσει πιέσεις στην κυβέρνηση για να επανεκτιμήσει τον προϋπολογισμό και πιστεύει ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για την υποστήριξη ειρηνικών διαμαρτυριών και αλλαγής:

دولت می بایست به جای سخن درمانی، اقدامات قاطع در حمایت از حقوق ملت واصلاحاتی بنیادی کند.

نمایندگان مجلس در این شرایط می بایست در صف مردم بایستند و نگذارند لایحه بودجه با کیفیت حال به تصویب برسد.

ما مردم هم باید با تدبیر و در پرهیز از خشونت بر سر مطالبات خود محکم بایستیم و عقب ننشینیم. حرکت اعتراضی در این سرزمین هزینه بر است، اما ما باید دستاورد هم داشته باشیم. اولین و ضروری ترین اقدام در رفع بی‌عدالتی و فساد، ممانعت از تصویب لایحه بودجه سال ۹۷ است که می توانیم با بهره گیری از تمام امکانات و راهکارهای مدنی و مسالمت‌آمیز اعتراضی مانع تصویب آن شویم.

اگر در زندان نبودم روزهای بررسی و تصویب لایحه اموال ملت، در مقابل خانه ملت می ایستادم تا نمایندگان بدانند که نماینده و پاسخگو به ملت‌اند و چشمان ملت نظاره گرند.

Αντί να μιλάει, η κυβέρνηση πρέπει να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για να υποστηρίξει και να προστατεύσει τα δικαιώματα των ανθρώπων με την πραγματοποίηση θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων.

Σε αυτή την κρίσιμη κατάσταση, τα μέλη του κοινοβουλίου πρέπει να ακούσουν τις ανησυχίες των ανθρώπων. Πρέπει να εξασφαλίσουν ότι ο προτεινόμενος προϋπολογισμός δεν θα επικυρωθεί.

Εμείς, ο λαός, με αποφασιστικότητα και χωρίς βία, πρέπει να είμαστε σταθεροί στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας. Η διαμαρτυρία θα έχει κόστος, αλλά πρέπει επίσης να διεξαχθεί μέχρι τέλους. Επί του παρόντος, το πιο επείγον ζήτημα στον αγώνα κατά της διαφθοράς και της φτώχειας είναι η πρόταση για τον προϋπολογισμό του 2018. Πρέπει να συμμετάσχουμε σε ειρηνικές διαμαρτυρίες για να αποτρέψουμε την έγκρισή του.

Αν δεν βρισκόμουν στη φυλακή, θα ήμουν μπροστά στο Κοινοβούλιο κάθε μέρα που συζητείται το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό. Τα μέλη του κοινοβουλίου πρέπει να γνωρίζουν ότι είναι υπόλογοι στον λαό, ότι εκπροσωπούν τον λαό και ότι τα μάτια του λαού είναι πάνω τους.