Asghar Farhadi και Mahmoud Dowlatabadi σε μια φωτογραφία μαζί σε εκδήλωση του Σωματείου Σκηνοθετών στον Οίκο του Θεάτρου το 2011. Φωτογραφία: Asrarnameh, [1] με άδεια αναδημοσίευσης.
Οι Ιρανοί θέλουν να καυχιούνται ότι προέρχονται από μια χώρα ποίησης και τέχνης. Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι τα κοινωνικοπολιτικά κινήματα στην ιρανική ιστορία συνοδεύονται συχνά από την εξάπλωση στις τέχνες.
Από τότε που ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις στις 28 Δεκεμβρίου 2017 (και από τότε έχουν χαλαρώσει), 25 άνθρωποι έχασαν [2] τη ζωή τους και σχεδόν 4.000 συνελήφθησαν σύμφωνα με την ιρανική δικαστική εξουσία. Ανέφεραν επίσης ότι εκατοντάδες είχαν απελευθερωθεί, συμπεριλαμβανομένων 500 στην Τεχεράνη. Υπάρχουν απαιτήσεις πολλών εντός και εκτός Ιράν για λογοδοσία για τους θανάτους κρατουμένων διαδηλωτών. Πολλοί είναι σκεπτικοί και απαιτούν έρευνα για τους χαρακτηριζόμενους από το δικαστικό σώμα ως θανάτους λόγω αυτοκτονίας. Αν και μερικές φορές ανόμοιες, οι διαμαρτυρίες προκλήθηκαν [3] από απαιτήσεις για καλύτερες οικονομικές ευκαιρίες μετά την δημοσιοποίηση του εθνικού προϋπολογισμού [4] για το προσεχές έτος.
Οι διαμαρτυρίες που συγκλόνισαν το Ιράν τις τελευταίες δύο εβδομάδες ήταν πολύ αυθόρμητες για να βρεθεί ακόμα η δική τους καλλιτεχνική συνοδεία, αλλά τα πρώτα σημάδια αυτής εμφανίζονται. Μερικοί γνωστοί Ιρανοί καλλιτέχνες στο εξωτερικό [5]ηχογράφησαν ένα περσικό αγαπημένο ροκ τραγούδι, το “Shayad”, για να δείξουν την αλληλεγγύη τους. Πολλοί ηθοποιοί, συγγραφείς και μουσικοί, στο Ιράν και στο εξωτερικό, έχουν επίσης δηλώσει αλληλεγγύη υπογράφοντας ψηφίσματα ή με τουίτ για να υποστηρίξουν τις διαμαρτυρίες.
Αλλά εδώ θέλω να γράψω για τις αντιδράσεις δύο μεγάλων μορφών της ιρανικής λογοτεχνίας και κινηματογράφου: του Mahmood Dowlatabadi και του Asghar Farhadi. Ο ένας απλά επέκρινε την καύση της σημαίας, ακόμα και όταν η ποίησή του μοιράστηκε στο διαδίκτυο ως σχόλιο για το τι διακυβεύεται στις διαμαρτυρίες. Ο άλλος προσέφερε στήριξη σε όσους αγωνίζονται για ένα καλύτερο Ιράν.
“Πατρίδα! Ποια παιδιά, ποια γενιά θα σε δει ελεύθερη και περήφανη!”
Ο Mahmood Dowlatabadi [6] είναι αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος εν ζωή συγγραφέας που γράφει στην περσική γλώσσα. Ο Dowlatbadi συχνά χλευάζεται από τους συναδέλφους του για τη συντηρητική στάση του και επειδή εγκατέλειψε τον Σύνδεσμο Ιρανών Συγγραφέων (AIW), ο οποίος είναι πιο σταθερός στην αντίθεσή του στις αντιδημοκρατικές πρακτικές της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Κάτι τέτοιο είναι μερικές φορές άδικο, καθώς ο Dowlatabadi είναι κι ο ίδιος θύμα της λογοκρισίας και περιστασιακά εγείρει φωνή σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Τον περασμένο μήνα, στην τελετή ενός λογοτεχνικού βραβείου προς τιμήν του μυθιστοριογράφου Αχμάντ Μαχμούντ, ο Dowlatabadi υπενθύμισε στο κοινό ότι μερικά από τα μυθιστορήματα του Μαχμούντ δεν επιτρέπονται, ενώ οι Αρχές δεν σταματούν την κυκλοφορία των πειρατικών εκδόσεών τους.
Διαβάστε περισσότερα για τον Mahmood Dowlatabadi στο Global Voices: Censored Iranian Writer Dowlatabadi Caught Next to Iran's Chief of Censorship [7]
“Είστε εχθρικοί σε μερικούς συγγραφείς. Αυτή η εχθρότητα είναι απόλυτα προσωπική και από την πλευρά σας “, δήλωσε ο Dowlatabadi. “Έχετε γίνει πολιτιστικές αρχές και απαγορεύετε τα έργα του Αχμάντ Μαχμούντ. Πηγαίνετε και δείτε σε τι συνθήκες ζει ο συγγραφέας του «Ο θείος μου ο Ναπολέων». Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιος δημοσιεύει τα βιβλία του;”, αναφερόμενος στον Iraj Pezeshkzad, που ζει στο Παρίσι, ο οποίος θα ήταν εκατομμυριούχος, εάν εισέπραττε έσοδα από πνευματικά δικαιώματα για δεκάδες χιλιάδες πειρατικά αντίγραφα του μυθιστορήματός του, που παραμένει απαγορευμένο στο Ιράν.
Ο Dowlatabadi προκάλεσε αντιλογίες όταν, στο περιθώριο μιας διάσκεψης για τα έργα του στην Τεχεράνη, περιόρισε τις παρατηρήσεις του σχετικά με τις διαμαρτυρίες για να καταδικάσει την καύση της ιρανικής σημαίας, η οποία έγινε από περιθωριακά στοιχεία στις διαμαρτυρίες. Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι φάνηκε σαν να τασσόταν υπέρ των Αρχών.
واكنش محمود دولت‌آبادی به آتش زدن پرچم ایران:
«شنیده‌ام کسانی پرچم ما را پایین کشیده‌اند؛ خیلی احساس اهانت کردم. این کار زشت را نکوهش می‌کنم. اصلا قابل فهم نیست.» pic.twitter.com/Cb9x4XJahQ [8]— امید توشه (@tousheh) January 4, 2018 [9]
Η αντίδραση του Mahmood Dowlatabadi στην καύση της σημαίας:
Άκουσα ότι κάποιοι πάτησαν τη σημαία μας. Την ένιωσα βαθιά αυτή την προσβολή. Καταδικάζω αυτή την άσχημη πράξη. Δεν είναι διόλου κατανοητή.
Ο συγγραφέας δεν διευκρίνισε τι εννοούσε ή αν σκόπευε να φαίνεται ότι είναι ενάντια στις διαμαρτυρίες ή απλώς κατά της πράξης της καύσης της εθνικής σημαίας. Ο ηλικιωμένος μυθιστοριογράφος όμως ίσως να μην γνώριζε ότι πολλοί Ιρανοί, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε ιδιωτικές συνομιλίες τους, έπαιρναν ένα παλιό ποίημα του και το επαναχρησιμοποιούσαν για να εκφράσουν τις ελπίδες και τις ανησυχίες τους κατά τις διαμαρτυρίες:
ای سرزمین! کدام فرزندها، در کدام نسل تو را آزاد آباد و سربلند، با چشمان باور خود خواهند دید؟ ای مادر ای ایران! جان زخمی تو در کدام روز هفته التیام خواهد پذیرفت؟ چشمان ما به راه عافیت تو سفید شد. ای ما نثار عافیت تو.
Πατρίδα!
Ποια παιδιά, ποια γενιά θα σε δει ελεύθερη και περήφανη,
με τα ίδια της τα μάτια να πιστέψει;Μάνα μου, Ιράν!
Ποια μέρα της βδομάδας θα βρει γιατρειά η πληγωμένη σου ζωή;
Το ποίημα είναι από χρόνια [10] πριν, αλλά πολλοί το βρήκαν μια κατάλληλη έκφραση για τους συνεχιζόμενους αγώνες των Ιρανών για ελευθερία και αξιοπρέπεια. Το ποίημά του κοινοποιήθηκε πολλές φορές από τους Ιρανούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένου του Ιρανού ηθοποιού Saber Abar στο Instagram, ο οποίος το χρησιμοποίησε ως λεζάντα σε ένα έργο τέχνης:
“Η κοινωνική ταπείνωση και η πρησμένη πληγή της ταπείνωσης δίνει θέση στην οργή»
Farhadi wrote a note in support of the Iranian protests and said that people were right to question the status quo. His note was shared in many Iranian media outlets, included Iran Newspaper, which is affiliated with the government of Hassan Rouhani (seen below) and in another news outlet, the semi-official Iranian Labour News Agency (ILNA) [13].
Ο σκηνοθέτης Asghar Farhadi είναι ένας από τους πιο γνωστούς Ιρανούς παγκοσμίως. Έχει κερδίσει δύο Όσκαρ και τα καλύτερα φεστιβάλ κινηματογράφου στον κόσμο συναγωνίζονται για την προβολή των ταινιών του. Σήμερα στην Ισπανία γυρίζει μια μεγάλη ισπανόφωνη παραγωγή με τίτλο “Todos lo saben” [Όλοι Γνωρίζουν] με τον Χαβιέ Μπαρδέμ, την Πενέλοπε Κρουζ και την Ίνμα Κουέστα.
Ο Farhadi έγραψε μια σημείωση για να υποστηρίξει τις ιρανικές διαμαρτυρίες και είπε ότι οι άνθρωποι είχαν δίκιο να αμφισβητήσουν το status quo. Η σημείωσή του κοινοποιήθηκε σε πολλά ιρανικά ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένης της εφημερίδας Iran, η οποία είναι φίλια στην κυβέρνηση του Χασάν Ρουχανί (βλέπε παρακάτω) και στο ημιεπίσημ Ιρανικό Πρακτορείο Εργασιακών Ειδήσεων (ILNA).
واکنش #اصغر_فرهادی [14] به اعتراضات اخیر: در کنار همه مطالبات، پرسش‌های بی‌پاسخی‌ست که در طی این چند دهه در همه زمینه‌ها از سر پنهان‌کاری و مصلحت‌جویی یا نادیده گرفته شده و بی‌پاسخ مانده و یا به آن‌ها پاسخ‌های غیرواقعی و توهم‌آلود داده شده. pic.twitter.com/3cVJYm9Q5H [15]
— روزنامه ایران (@IranNewspaper) January 9, 2018 [16]
Η αντίδραση του #Asghar_farhadi στις πρόσφατες διαμαρτυρίες: Παράλληλα με όλα αυτά τα αιτήματα, τα αναπάντητα ερωτήματα που αγνοήθηκαν σε όλους τους τομείς κατά τη διάρκεια αυτών των δεκαετιών, έμειναν αναπάντητα και δόθηκαν εξωπραγματικές και παραπλανητικές απαντήσεις.
“Σε αυτά τα χρόνια, αυτό που οδήγησε μέρος του λαού μας να διαμαρτυρηθεί είναι τα αναπάντητα ερωτήματα που έχουν αγνοηθεί εδώ και δεκαετίες ή στα οποία έχουν δοθεί εξωπραγματικές και ψευδείς απαντήσεις”, έγραψε ο Farhadi.
Ο Farhadi προειδοποίησε «εκείνους των οποίων το υψηλότερο καθήκον είναι να λογοδοτούν» ότι η μη απάντηση σε ερωτήσεις δεν τις εξαφανίζει, αλλά έχει ως αποτέλεσμα το ότι «η κοινωνική ταπείνωση και η πρησμένη πληγή της ταπείνωσης οδηγούν στην οργή. Κανένας θυμός δεν είναι τόσο διαρκής και βαθύς όπως η οργή της ταπείνωσης».
Ο σκηνοθέτης εξέφρασε επίσης αλληλεγγύη σε όσους είχαν χάσει τους αγαπημένους τους στις διαμαρτυρίες και ιδιαίτερα τους συγγενείς του Armin Sadeghi, του 15χρονου με καταγωγή από τη γενέτειρα του Farhadi, Khomeinishahr, στο Ισφαχάν. Τα “μάτια του Αρμίν, γεμάτα με λαχτάρα για ζωή”, ήταν καθημερινά στις σκέψεις του Farhadi, είπε. Σκοτώθηκε σε ένοπλες συγκρούσεις στο Khomeinishahr, όπου γεννήθηκε ο Farhadi το 1972.
Με τους δικούς τους τρόπους, οι Dowlatabadi και Farhadi σχετίζονται με τις διαμαρτυρίες και τα έργα τους είναι οχήματα, μέσω των οποίων οι Ιρανοί εξακολουθούν να κατανοούν τη ζωή και την εποχή τους.