Την Πέμπτη 11 Ιανουαρίου, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ δημιούργησε στιγμιαία διαμάχη, όταν ειπώθηκε ότι αναφέρθηκε στην Αϊτή, το Ελ Σαλβαδόρ και τις χώρες της Αφρικής ως “σκατοχώρες“. Ενώ πολλοί ειδησεογραφικοί ιστότοποι στον αγγλόφωνο κόσμο συζητούσαν αν θα τύπωναν ή όχι τη βλαστήμια του Αμερικανού προέδρου, οι μη αγγλόφωνοι δημοσιογράφοι πάλεψαν για να μεταφράσουν σωστά τη λέξη “shithole” (σκατότρυπα). Τα ιαπωνικά μέσα ενημέρωσης δεν αποτελούν εξαίρεση.

Ενώ πολλοί αγγλόφωνοι θα κατανοούσαν αμέσως την έννοια του όρου που χρησιμοποιήθηκε από τον Πρόεδρο, για τους μη-αγγλόφωνους οι αποχρώσεις της λέξης “shithole” μπορεί να είναι δύσκολο να κατανοηθούν. Το Λεξικό της Οξφόρδης ορίζει τη λέξη ως “εξαιρετικά βρώμικο, άθλιο, ή δυσάρεστο μέρος“.

Ωστόσο, μερικά μεγάλα ιαπωνικά μέσα ενημέρωσης επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν μια άμεση μετάφραση της λέξης. Για παράδειγμα, τόσο η Asahi Shimbun, μια μεγάλη ιαπωνική ημερήσια εφημερίδα, όσο και η Jiji, μία από τις κύριες υπηρεσίες της χώρας, μετέφρασαν το “σκατότρυπα” as “benjo” (便所), μια χοντροκομμένη λέξη για την “τουαλέτα” που θα μπορούσε να μεταφραστεί ως “χέστρα“.

Ωστόσο, δεν φαινόταν να υπάρχει συναίνεση στα ιαπωνικά μέσα ενημέρωσης για το πώς θα μεταφράσουν τη χυδαιότητα του Προέδρου.

Ο William Mallard, ο επικεφαλής του γραφείου Reuters της Ιαπωνίας, κατέγραψε τις διάφορες μεταφράσεις για το “σκατότρυπα” που εμφανίστηκαν στα ιαπωνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και τις γιαπωνέζικες εκδόσεις των διεθνών μέσων ενημέρωσης, ενώ το tweet του με τη σειρά του πυροδότησε συζήτηση στο Twitter μεταξύ άλλων δημοσιογράφων και παρατηρητών :

Japanese media .@realDonaldTrump‘s latest:
Reuters「不潔な諸国」
Huffington Post「汚い便所」
Sankei「便所のように汚い国」
Nikkei「肥だめのような国」
AFP「肥だめ国」
BBC「肥溜めみたいな国」と発言したという（訳注：「肥溜め」の原文は「shithole」で、直訳すれば「くその穴」。

— William Mallard (@BillyMallard) January 12, 2018

Reuters「不潔な諸国」: “Dirty and unclean countries”
Huffington Post「汚い便所」: “Filthy lavatory”
Sankei「便所のように汚い国」: “Countries as filthy as a toilet”
Nikkei「肥だめのような国」: “Night-soil pits”
AFP「肥だめ国」: “Night-soil pits”
BBC「肥溜めみたいな国」と発言したという : “Night-soil pits”

Reuters「不潔な諸国」: “Βρώμικες και ακάθαρτες χώρες”
Huffington Post「汚い便所」: “Βρώμικες τουαλέτες”
Sankei「便所のように汚い国」: “Χώρες τόσο βρώμικες σαν τουαλέτες”
Nikkei「肥だめのような国」: “Λακούβες στο χώμα για χέσιμο”
AFP「肥だめ国」: “Λακούβες στο χώμα για χέσιμο”
BBC「肥溜めみたいな国」と発言したという : “Λακούβες στο χώμα για χέσιμο”

Ο Mallard επεσήμανε ότι η πιο συνηθισμένη μετάφραση που αντιμετώπισε ήταν η “λακούβα στο χώμα για χέσιμο“, ή “koudame” (肥溜め), μια τρύπα που χρησιμοποιούνταν από τους Ιάπωνες αγρότες για να συλλέξει τα ανθρώπινα περιττώματα ως λίπασμα. Ο Mallard, που γράφει στα ιαπωνικά, υπέθεσε ότι η λέξη αυτή χρησιμοποιήθηκε επειδή η λέξη “σκατότρυπα”, μεταφρασμένη απευθείας στα ιαπωνικά, θα φαινόταν να σημαίνει μια “τρύπα για την αποθήκευση σκατών”, όπως έκαναν κάποτε οι αγρότες.

Άλλοι σχολιαστές αμφισβήτησαν τη μετάφραση της περιγραφής του Τραμπ από κάποιες χώρες της Καραϊβικής, της Κεντρικής Αμερικής και της Αφρικής ως “λακούβες στο χώμα για χέσιμο” (肥溜め), ενώ άλλοι σχολιαστές συνέχισαν να τεκμηριώνουν τις παραλλαγές της λέξης “σκατότρυπα” στα ιαπωνικά.

Shocked you left us out: WSJ「便所のような国」
Initially thought it was 「肥溜め」too, but it sounded too “technical”, a word farmers would use. Never thought I'd debate about how to translate this word as part of work…

— George Nishiyama (@g_nishiyama) January 12, 2018

Σοκαρισμένος που μας αφήσατε έξω: WSJ 「便 所 の よ う な 国」
Αρχικά σκέφτηκα ότι επίσης ήταν「肥 溜 め, αλλά ακούγεται πολύ “τεχνικό”, μια λέξη που θα χρησιμοποιούσαν οι αγρότες. Ποτέ δεν πίστευα ότι θα συζητούσα για το πώς να μεταφράσω αυτή τη λέξη ως μέρος της δουλειάς…

FYI
Mainichi「便所のような国」
Kyodo「くそったれ国家」
Newsweek.jp「不潔極まる国々」

— YuKI＠くんろく親方 (@yumekutteikt) January 12, 2018

FYI:

Mainichi: “Χώρες σαν τουαλέτες”
Kyodo: “Άθλιες χώρες”
Newsweek.jp: “Εξαιρετικά βρώμικες χώρες”

Προσφέρθηκε ένας πιο ακριβής ορισμός:

どうしても言葉に引っ張られるようですが、「どうしようもない国」くらいの意味と意図しかなくないですか？

— とっしー (@manabujinsei) January 12, 2018

Δεδομένου ότι οι λέξεις είναι ήδη οριακές [για να μεταφραστούν με κάποιο τρόπο τα λόγια του Προέδρου], δεν ήταν η πρόθεση να πει “απελπισμένες χώρες”;

Ο Damian Flanagan, διακεκριμένος μεταφραστής ιαπωνικών βιβλίων, πρότεινε επίσης ότι το Botchan, ένα από τα κλασικά έργα της Ιαπωνικής λογοτεχνίας, παρέχει μια χρήσιμη μετάφραση για τη χυδαία γλώσσα του Προέδρου των ΗΠΑ:

Japanese should eschew direct translation of “shithole” and turn to classics…At end of “Botchan” (1906) hero says “I left this shithole” (不浄な地を離れた) Love graceful phrase “不浄な地” (“impure place”) to make comeback. @martfack@annafifield@sharp_writing @Jonny_Strategy https://t.co/lUphSUiJCw

— Damian Flanagan (@DamianFlanagan) January 12, 2018

Οι Γιαπωνέζοι πρέπει να αποφύγουν την άμεση μετάφραση του “shithole” και να στραφούν στα κλασικά… Στο τέλος του “Botchan” (1906) ο ήρωας λέει “άφησα αυτή την σκατότρυπα” (不 浄 な 地 を 離 れ た) Λατρεύω που επιστρέφει η αγαπημένη χαριτωμένη φράση “不 浄 な 地” (“Ακάθαρτο μέρος”).

Αηδία με τη ρατσιστική, χυδαία γλώσσα του Τραμπ

Ωστόσο, άλλοι έδωσαν μεγαλύτερη προσοχή στην πρόθεση των λέξεων του Τραμπ, αντί να τις μεταφράσουν.

Ο διάσημος Ιάπωνας δημιουργός ντοκιμαντέρ Soda Kazuhiro, σε ένα tweet που κοινοποιήθηκε εκατοντάδες φορές, είπε ότι η εν λόγω “σκατότρυπα” είναι μέσα στο μυαλό του Τραμπ.

トランプが議員との懇談で、ハイチやアフリカの国を「Shithole（肥溜め）みたいな国」と発言。そして肥溜めみたいな国よりも、ノルウェーみたいな国から移民を受け入れろと言ったらしい。肥溜めみたいなのはトランプの頭の中だと思う。クソみたいな考えや発言しか出てこない。

— 想田和弘 (@KazuhiroSoda) January 12, 2018

Κατά τη διάρκεια συζητήσεων με τους νομοθέτες, ο Τραμπ αναφέρθηκε στην Αϊτή και σε ορισμένες αφρικανικές χώρες “σκατότρυπες” ή λακούβες στο χώμα για χέσιμο και ότι οι Η.Π.Α. πρέπει να ενθαρρύνουν τη μετανάστευση από χώρες όπως η Νορβηγία, αντί αυτών των χωρών “σκατότρυπων”. Ωστόσο, η μόνη σκατότρυπα είναι εδώ μέσα στο κεφάλι του Τραμπ. Τίποτα άλλο, παρά σκατένιες σκέψεις και σκατά από το στόμα του.

Η αντίδραση στη γλώσσα του Τραμπ ήταν ισχυρή σε όλο τον κόσμο και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η πρώην Καναδή γενική κυβερνήτης και σημερινή γενική γραμματέας του Διεθνούς Οργανισμού Γαλλοφωνίας, Michaëlle Jean, η οποία γεννήθηκε στην Αϊτή, αποκάλεσε τα σχόλια του Τραμπ “προσβολή στην ανθρωπότητα”.

Η Jamie Stelter, μια δημοφιλής προσωπικότητα των μέσων μαζικής ενημέρωσης στη Νέα Υόρκη και σύζυγος του διακεκριμένου σχολιαστή των Αμερικανικών μέσων ενημέρωσης Brian Stelter, τουΐταρε:

“I’m not going to use Donald Trump’s word today — not because I never use bad language, but because the people of Haiti and elsewhere deserve respect.” —@patkiernan on @NY1#MorningsOn1

— Jamie Stelter (@JamieStelter) January 12, 2018

“Δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσω σήμερα το λόγο του Ντόναλντ Τραμπ — όχι επειδή δεν χρησιμοποιώ ποτέ άσχημη γλώσσα, αλλά επειδή οι άνθρωποι της Αϊτής και αλλού αξίζουν σεβασμού”.

Ο συγγραφέας Jonathan M. Katz, ο οποίος έχει γράψει ένα βιβλίο που τεκμηριώνει την απάντηση των Ηνωμένων Εθνών στον σεισμό του 2010 που κατέστρεψε την Αϊτή, εξήγησε ότι το βιοτικό επίπεδο της Αϊτής είναι χαμηλότερο από αυτό των ΗΠΑ ως άμεσο αποτέλεσμα των ιστορικών αμερικανικών πολιτικών έναντι της χώρας της Καραϊβικής:

In order to do a victory lap around the GDP difference between, say, Norway and Haiti, you have to know nothing about the history of the world.

That includes, especially, knowing nothing real about the history of the United States.

— Jonathan M. Katz (@KatzOnEarth) January 12, 2018

Προκειμένου να κάνετε το γύρο του θριάμβου γύρω από τη διαφορά του ΑΕΠ μεταξύ, ας πούμε, της Νορβηγίας και της Αϊτής, πρέπει να είστε πραγματικά αδαείς για την ιστορία του κόσμου.

Αυτό περιλαμβάνει, ειδικότερα, να μην γνωρίζουμε καν την αληθινή ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Σε μια δημοσίευση που μοιράστηκε χιλιάδες φορές, ένας χρήστης του Twitter συνόψισε τη συζήτηση για τη λέξη “σκατότρυπα” επισημαίνοντας τι αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό — ο αυτονόητος ρατσισμός της παρατήρησης του Τραμπ:

Fascinating that media outlets find it easier to print “shithole” than “racist” or “racism”.

— ??‍? (@natalieisonline) January 12, 2018

Συναρπαστικό ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης βρίσκουν ευκολότερο να τυπώσουν το “σκατότρυπα” παρά το “ρατσιστικός” ή το “ρατσισμός”.