Γυναίκες εκτοπισμένες στο εσωτερικό της χώρας στον καταυλισμό της Madina. Φωτογραφία: Faaris Adam
Τον Οκτώβριο του 2017, η δεκαεξάχρονη Faiza Mohamed Abdi πυροβολήθηκε «στην περιοχή της λεκάνης [1]» επειδή αρνήθηκε τις σεξουαλικές προτάσεις του άντρα που της επιτέθηκε στην πόλη Bosaso [2] της Σομαλίας. Η Abdi τραυματίστηκε βίαια από τον Abdikadir Warsame, ένα στρατιώτη των δυνάμεων ασφαλείας της ημιαυτόνομης περιοχής της Σομαλίας Puntland. [3] Από τον Δεκέμβριο του 2017 η Faiza ακολουθεί μια θεραπεία [4] σε νοσοκομείο της Τουρκίας. Το Radio Dalsan [5] αναφέρει:
Faiza was reported to have been attacked by a Puntland state navy soldier who wanted to rape her while she was in Bosaso town but she struggled hard to defend herself from her attacker. On realizing that he can’t succeed in his mission, the soldier who was named as Abdikadir Warsame shot her at the private part leading her to sustain serious injury. She was later moved to Mogadishu for treatment but unfortunately, doctors said that she requires a specialized medical attention that is beyond their level.
Η Faiza φέρεται να έπεσε θύμα επίθεσης από έναν στρατιώτη ναυτικού που επιχείρησε να τη βιάσει ενώ βρισκόταν στην πόλη Bosaso αλλά πάλεψε σκληρά για να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Μόλις ο στρατιώτης του οποίου το όνομα είναι Abdikadir Warsame συνειδητοποίησε ότι δε θα τα κατάφερνε, την πυροβόλησε στην περιοχή της λεκάνης αφήνοντάς την σοβαρά τραυματισμένη. Αργότερα μεταφέρθηκε στην πόλη Mogadishu για θεραπεία αλλά δυστυχώς οι γιατροί είπαν ότι χρειάζεται ειδική ιατρική φροντίδα που δεν μπορούσαν να της παράσχουν εκεί.
Δυστυχώς η Faiza δεν είναι η μόνη. Αν και μερικές από τις ημιαυτόνομες περιοχές της Σομαλίας έχουν αποπειραθεί πρόσφατα να προωθήσουν νομοθεσία κατά του βιασμού, η γενική ύπαρξη ατιμωρησίας επιτρέπει σε πολλούς βιαστές να μείνουν δρουν ανενόχλητοι [6] και οι ιστορίες βιασμών αφθονούν [7].
Βιασμοί σε καταυλισμούς ανθρώπων εκτοπισμένων στο εσωτερικό της χώρας
Στη Σομαλία, περισσότερες από δύο δεκαετίες εμφύλιου πολέμου και λιμού ανάγκασαν πολλούς ανθρώπους να αφήσουν τα σπίτια τους και να ζουν σε καταυλισμούς για εκτοπισμένους στο εσωτερικό της χώρας. Οι γυναίκες και τα κορίτσια που μένουν σε καταυλισμούς έξω από τις κύριες πόλεις είναι οι πιο ευάλωτες σε σεξουαλικές επιθέσεις. [8]Δεν είναι καθόλου προστατευμένες και οι περισσότεροι βιασμοί συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της νύχτας όταν μαζεύουν ξύλα για τη φωτιά σε απομακρυσμένες περιοχές. Την ίδια στιγμή εξαιτίας της κατάρρευσης του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, τα θύματα συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε νομική βοήθεια για να δικαιωθούν.
Η Fiican, μια ανύπαντρη μητέρα 45 ετών και η Buulo Ba'alay [9] που διαμένουν στον καταυλισμό έπεσαν θύματα βιασμού μπροστά στα παιδιά τους. Περιέγραψε το περιστατικό σε μια συνέντευξη με το GV λέγοντας:
It was a midnight when an armed man with Puntland police uniform cracked my home, took me out by force and raped me. Not only did he rape, he tortured me and left me with severe wound on my body that still cause lot of pain up to now.
Ήταν μεσάνυχτα όταν ένας ένοπλος άντρας με την αστυνομική στολή της Puntland μπήκε στο σπίτι μου, με άρπαξε και με βίασε. Όχι μόνο με βίασε αλλά με βασάνισε και με άφησε με βαριά πληγή στο σώμα μου που μου προκαλεί πόνο ακόμα και σήμερα.
Τη νύχτα της επίθεσης της Fiican άντρες από την αστυνομία του Puntland πήγαν στον καταυλισμό του Bula Bacley στην πόλη του Galkayo [10]. Οι άντρες μπήκαν σε σκηνές παίρνοντας την Fiican και μια άλλη μητέρα με τη βία. Και οι δύο γυναίκες έπεσαν θύματα βιασμού. Δυστυχώς, τα θύματα δεν έχουν βρει δικαιοσύνη για όσα υπέφεραν. Οι θύτες συνελήφθησαν αλλά δεν κλήθηκαν σε δίκη ούτε καταδικάστηκαν για τα εγκλήματά τους.
Σύμφωνα με την οργάνωση Puntland Human Right Defenders [11](Υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων του Putland), 80 περιστατικά βιασμού αναφέρθηκαν στη συγκεκριμένη περιοχή της Σομαλίας. Ο αληθινός αριθμός των βιασμών θεωρείται ακόμα μεγαλύτερος γιατί πολλά από τα θύματα δε μιλάνε γιατί φοβούνται ότι θα στιγματιστούν, γιατί δεν εμπιστεύονται το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης [12]και γιατί δεν υπάρχουν δομές κοινωνικής μέριμνας.
Πέρα από τα θέματα απόδοσης δικαιοσύνης, ένα άλλο εμπόδιο για όσες επέζησαν από σεξουαλική επίθεση είναι η έλλειψη δομών κοινωνικής μέριμνας [12] καθώς και σύγχρονων εργαλείων και εξοπλισμού που χρειάζονται σε αυτόν τον τομέα. Το σύστημα υγείας δεν έχει επίσης κατάλληλο προσωπικό για να διαχειριστεί περιπτώσεις βιασμού.
Ο ίδιος ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στη δικαιοσύνη επειδή υπάρχει ένα έθιμο που αναγκάζει τα θύματα να παντρεύονται τους άντρες που τους επιτέθηκαν ή να δέχονται «καμήλες ή άλλα ζώα» [13] ως αποζημίωση για την επίθεση:
Rape is pervasive and often goes unpunished in much of Somalia, where decades of conflict have fueled a culture of violence and weakened institutions meant to uphold the law. Traditionally, rape victims are forced to accept compensation – often in the form of camels or livestock – and marry their assailants in a centuries-old practice designed to end war between rival clans.
Βιασμοί συμβαίνουν παντού και συνήθως δεν τιμωρούνται στο μεγαλύτερο μέρος της Σομαλίας όπου δεκαετίες από διαμάχες τροφοδότησαν έναν πολιτισμό βίας και αποδυνάμωσαν τους θεσμούς που θα έπρεπε να υποστηρίξουν τους νόμους. Παραδοσιακά, τα θύματα βιασμού αναγκάζονται να δεχτούν μια αποζημίωση, συνήθως σε καμήλες ή ζώα, και να παντρευτούν αυτούς που τους επιτέθηκαν με βάση μια πρακτική που κρατάει εδώ και αιώνες και αποσκοπεί στο να δώσει τέλος στον πόλεμο ανάμεσα σε αντίπαλες φυλές.
Μικρά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι όμως αρκετό;
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2017 η ημιαυτόνομη περιοχή του Puntland μπήκε στα πρωτοσέλιδα όταν εγκαινίασε το πρώτο εγκληματολογικό εργαστήριο [14] για να το χρησιμοποιήσει σε υποθέσεις βιασμού στην πόλη Garowe [15].
Ένα χρόνο πριν, τον Σεπτέμβριο του 2016, το Puntland έγινε επίσης η πρώτη διοικητική περιοχή της Σομαλίας που ενέκρινε έναν νόμο κατά του βιασμού. [16] Το Κοινοβούλιο έδειξε μεγάλη υποστήριξη με 42 από τα 45 μέλη του να ψηφίζουν υπέρ του νομοσχεδίου που έπειτα έγινε επισήμως νόμος.
Στις 6 Ιανουαρίου του 2018, το Κοινοβούλιο του αυτοδηλούμενου κράτους Somaliland ακολούθησε το παράδειγμα του Puntland και πρότεινε επίσης ένα καινούριο νομοσχέδιο κατά του βιασμού. [17] Παρόλα αυτά, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας πριν να εγκριθεί το νομοσχέδιο από το Guurti [18] (οίκος της γερουσίας) και να γίνει νόμος.
Αν και η κυβέρνηση της Σομαλίας καθώς και η διεθνής κοινότητα έχουν στρέψει την προσοχή τους στο θέμα του βιασμού τα τελευταία χρόνια, η σεξουαλική βία κατά των γυναικών συνεχίζει να ακμάζει και ο αριθμός των περιστατικών να μεγαλώνει.