[1]Ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο κατά το WonderCon του 2013 στο Αναχάιμ της Καλιφόρνια. Φωτογραφία: Flickr, Gage Skidmore. CC BY-SA 2.0
Για άλλη μια φορά, τα αμερικανικά Βραβεία Όσκαρ [2] θα έχουν έναν Μεξικανό στον κατάλογο των πιο σημαντικών υποψηφίων. Αυτή τη φορά είναι ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, [3] συγγραφέας και σκηνοθέτης της ταινίας μεγάλου μήκους “Η Μορφή του Νερού” [4], η οποία αφηγείται την ιστορία μιας καθαρίστριας και της σχέσης της με ένα αμφίβιο πλάσμα σε κυβερνητικό εργαστήριο της δεκαετίας του '60.
Η ταινία του έχει κερδίσει 13 υποψηφιότητες για Όσκαρ, που κάθε χρόνο αποδίδει η Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών στις καλύτερες ταινίες της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Ο μεξικανικός ιστότοπος κινηματογραφικών ειδήσεων Cinepremiere πρόσφερε ένα εννοιολογικό πλαίσιο: [5]
La forma del agua, la galardonada película de Guillermo del Toro se convirtió en la cinta más nominada de la entrega número 90 de los Premios Oscar. Luego del exitoso viaje que esta historia de amor ha tenido desde Venecia [6] –donde el cineasta mexicano se llevó el León de Oro [7]– The Shape of Water obtuvo 13 nominaciones.
Η βραβευμένη ταινία “Η μορφή του νερού” του Γικιγέρμο ντελ Τόρο αποτελεί την ταινία με τις περισσότερες υποψηφιότητες στην 90ή τελετή απονομής των Όσκαρ. Μετά την επιτυχημένη πορεία της ιστορίας αγάπης στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας [8], όπου ο Μεξικανός σκηνοθέτης έλαβε το Χρυσό Λέοντα, [9] η “Μορφή του Νερού” έλαβε 13 υποψηφιότητες.
Οι υποψηφιότητες περιλαμβάνουν Καλύτερο Πρωτότυπο Σενάριο, Καλύτερη Σκηνοθεσία και Καλύτερη Ταινία.
Για χρόνια [10], στην τελετή απονομής κυριαρχούν οι Μεξικανοί κινηματογραφιστές. Αυτό συνεχίζεται, παρά τις θλιβερές προοπτικές που αντιμετωπίζουν οι Μεξικανοί μετανάστες και οι Λατινοαμερικανοί γενικά, ως αποτέλεσμα της αντιμεξικανικής ρητορικής [11] και της καταστολής [12] της μετανάστευσης από τον τωρινό πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ [13] και τη διοίκησή του.
Το 2015 και το 2016 [14], ο σκηνοθέτης Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιάριτου [15] και ο κινηματογραφιστής Εμάνουελ “Τσίβο” Λουμπέσκι [16] βραβεύτηκαν για το έργο τους στις ταινίες “Birdman ή Η Απρόσμενη Αρετή της Αφέλειας” και “Η Επιστροφή”.
Επίσης το 2014 [17], ο Λουμπέσκι (Καλύτερη Φωτογραφία) μαζί με τον Μεξικανό Αλφόνσο Κουαρόν [18] (Καλύτερο Μοντάζ, με τον Mark Sanger και Καλύτερης Σκηνοθεσίας) έλαβαν βραβεία για την ταινία “Gravity”.
Τα φετινά καλά νέα για το έργο του Ντελ Τόρο εορτάστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά στο Twitter, όπου το hashtag #PorqueSoyMexicano (Επειδή είμαι Μεξικάνος) χρησιμοποιήθηκε για να κοινοποιηθούν memes με τον ντελ Τόρο. Το hashtag απηχεί μια απάντηση, που έδωσε ο σκηνοθέτης σε μια ερώτηση, για το πώς ισορροπεί το σκοτάδι και τον τρόμο, πανταχού παρόντα στις ταινίες του, και τη χαρούμενη και αγαπητή φύση του. Η απάντηση: “Επειδή είμαι Μεξικάνος”.
Το meme κατέληξε να κοινοποιείται από την Πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στο Μεξικό:
¿Por qué obtengo 13 nominaciones al Oscar con un peliculón? #PorqueSoyMexicano [19] #TalentoMexicano [20] @RealGDT [21] pic.twitter.com/uA9sSnngVX [22]
— Embajada EU en Mex (@USEmbassyMEX) 23 de enero de 2018 [23]
Γιατί έχω 13 υποψηφιότητες για Όσκαρ; #ΓιατίΕίμαιΜεξικάνος [19] #ΜεξικάνικοΤαλέντο [20]
Οι χρήστες του Twitter επέκτειναν τη χρήση του meme για να περιλάβουν όλες τις δηλώσεις που χαρακτηρίζουν από την πλευρά τους τι σημαίνει να είσαι Μεξικάνος:
— ¿Por que le echas limón a todo?
— #PorqueSoyMexicano [19]pic.twitter.com/tYTjhm1UGJ [24]— Carlos Mar (@8carlosmar) 22 de enero de 2018 [25]
- Γιατί βάζεις λεμόνι στα πάντα;
– #ΓιατίΕίμαιΜεξικάνος
Ο Álvaro Cano περιγράφει μια τυπική συμπεριφορά, που παρατηρείται σε καφετέριες και χώρους διασκέδασης, όπου οι Μεξικανοί συνήθως παρατείνουν την παραμονή τους και τρώνε ή πίνουν περισσότερο:
–¿Por qué siempre dices «la última y nos vamos», pero nunca es la última y nunca te vas?
– #PorqueSoyMexicano [19]pic.twitter.com/ZNkCUnOaJw [26]— Álvaro Cano (@alvarocanoe) 23 de enero de 2018 [27]
Γιατί πάντα λέτε “ένα τελευταίο και φεύγουμε” αλλά ποτέ δεν είναι το τελευταίο και ποτέ δεν φεύγετε;
– #ΓιατίΕίμαιΜεξικάνος
Περισσότερες αντιδράσεις και memes μπορείτε να βρείτε σε αυτό [28] το άρθρο, που γράφτηκε από την Darinka Rodríguez.
Από την άλλη πλευρά, ο χρήστης του Twitter “no sabe / no responde” (“δεν ξέρω/δεν απαντώ”) επεσήμανε ότι άλλα έργα του Ντελ Τόρο δεν έχουν λάβει τέτοια αναγνώριση στις ΗΠΑ, επειδή οι διάλογοι δεν ήταν στα αγγλικά, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του “Λαβύρινθου του Πάνα”:
Su tal forma del agua es bonita pero de ahí no pasa. Del Toro a estas alturas podría haber hecho algo muchísimo mejor. Pero como los gringos no vieron esa belleza que es El laberinto del fauno porque que pereza leer subtítulos, ahora sí le van a dar un montón de premios.
— no sabe/no responde (@kratzzzz) 23 de enero de 2018 [29]
Ενώ η “Μορφή του Νερού” είναι όμορφη, δεν πάει παραπέρα. Ο Ντελ Τόρο θα μπορούσε να έχει κάνει κάτι πολύ καλύτερο σε αυτό το στάδιο. Αλλά επειδή οι Αμερικανοί δεν είδαν την ομορφιά στο Λαβύρινθο του Πάνα, επειδή είναι πολύ τεμπέληδες για να διαβάσουν υπότιτλους, θα του δώσουν τώρα τόνους βραβεία.
Ο Alvaro Ortiz επεσήμανε ότι οι Αμερικανοί θεατές (ή “gringos”, όπως λέγονται από πολλούς Μεξικανούς), μπορεί να αγνοούν την εθνικότητα του Ντελ Τόρο:
Pues a mi me parece que la gran mayoría de los espectadores gringos ni idea tienen de que Guillermo del Toro es mexicano. Simplemente fueron a ver la película de moda, de la temporada de premios
— Alvaro Ortiz (@aortiza77) 15 de enero de 2018 [30]
Λοιπόν για μένα φαίνεται ότι οι περισσότεροι “gringos” δεν έχουν ιδέα ότι ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο είναι Μεξικάνος. Πήγαν απλά για να παρακολουθήσουν μια δημοφιλή ταινία, κατά τη διάρκεια της περιόδου των βραβείων.
Στην μεξικανική ημερήσια εφημερίδα La Jornada, ο Carlos Bonfil έγραψε μια κριτική [31] της εν λόγω ταινίας, αναφέροντας το μήνυμά της, που, κατά την άποψή του, μιλά υπέρ μειονοτήτων και ομάδων που συνήθως καταπιέζονται:
La forma del agua es, más allá de su evidente tributo al cine de horror de los años 50, y del deleite de revivir, de un modo gozoso, el encanto para muchos ya obsoleto de las comedias musicales de esa misma época, un vigoroso alegato en favor de la tolerancia y del respeto a las minorías (étnicas y sexuales, y también a las mujeres, esa inmensa minoría social –la mitad de la población global– todavía hoy agraviada por una prepotencia masculina).
Η “Μορφή του Νερού”, πέρα από το σαφές αφιέρωμα στον τρόμο της δεκαετίας του '50 και την απόλαυση που προσφέρει να επαναφέρει με τόσο ευχάριστο τρόπο την αγάπη πολλών ανθρώπων για μουσικές κωμωδίες της ίδιας εποχής, αποτελεί μια σθεναρή έκκληση για ανεκτικότητα και σεβασμό των μειονοτήτων (εθνοτικών και σεξουαλικών, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, αυτής της τεράστιας κοινωνικής μειονότητας – το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού – που εξακολουθεί να βλάπτεται στις μέρες μας από μια υπερβολικά ισχυρή ανδρική κοινωνία).
Και γύρω από αυτό το μήνυμα, στο πλαίσιο της αυξανόμενης ξενοφοβίας στις ΗΠΑ, ο Bonfil έγραψε:
Cuando la cinta de Del Toro llegue a la ceremonia de entrega de los Óscares, de modo muy destacado y en un clima de fuertes cuestionamientos a una intolerancia social dominante, se entenderá, tal vez, más allá de su jubiloso candor y su poesía visual, la imprescindible urgencia de su mensaje solidario.
Όταν η ταινία του Ντελ Τόρο φτάνει στα Όσκαρ, σε ένα κλίμα όπου αντιμετωπίζουμε κάποιες δύσκολες ερωτήσεις γύρω από την κυριαρχία της μισαλλοδοξίας στην κοινωνία, ίσως καταλάβουμε, εκτός από την χαρούμενη ειλικρίνεια και την οπτική ποίηση της ταινίας, το ουσιώδες επείγον του μηνύματός της για αλληλεγγύη.
Η 90ή τελετή Απονομής των Βραβείων της Ακαδημίας [32] θα πραγματοποιηθεί στις 4 Μαρτίου 2018 στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.