Ο Καθεδρικός Kumurdo, γεωργιανή εκκλησία του 10ου αιώνα σε ένα χωριό με πληθυσμό κυρίως Αρμενίων, αποτέλεσε το πεδίο αψιμαχιών για την κληρονομιά και τις ρίζες της εκκλησίας. (φωτογραφία: Wikimedia Commons [1], Jaba1977)
Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί συνεργατική δημοσίευση [2]από το EurasiaNet.org [3] του Joshua Kucera [4]. Αναδημοσιεύεται με άδεια.
Μια αψιμαχία [5] για μια αμφισβητούμενη εκκλησία σε ένα κομμάτι της Γεωργίας με πλειοψηφία Αρμενίων έχει προκαλέσει εντάσεις και έθεσε τα θεμέλια, φοβούνται πολλοί, για περαιτέρω εθνοτικές συγκρούσεις.
Η σύγκρουση έλαβε χώρα [6] στο Kumurdo, ένα σχεδόν εξ ολοκλήρου εθνοτικό αρμενικό χωριό στην περιοχή Σάμτσκε-Τζαβαχέτι, που συνορεύει με την Αρμενία. Το χωριό έχει μια γεωργιανή εκκλησία του 10ου αιώνα, τον καθεδρικό ναό Kumordo, ο οποίος βρίσκεται υπό ανακατασκευή από το Υπουργείο Πολιτισμού της Γεωργίας.
Κατά τη διάρκεια αυτής της εργασίας, ανακαλύφθηκαν κάποιοι τάφοι. Τους τελευταίους δύο αιώνες, ο ναός λειτουργούσε ως αρμενική εκκλησία και στις 30 Σεπτεμβρίου 2017 μια ομάδα ντόπιων έφερε ένα khachkar (παραδοσιακός αρμένικος πέτρινος σταυρός-μνημείο) στην εκκλησία για να ανυψωθεί στο χώρο, όπου πιστεύεται ότι ήταν θαμμένοι οι πρόγονοί τους.
Δεν τους επετράπη η είσοδος στην εκκλησία από την αστυνομία και η κατάσταση κλιμακώθηκε, με τους ντόπιους να ρίχνουν πέτρες στην αστυνομία, η οποία κάλεσε ενισχύσεις από την Μονάδα Αποκατάστασης Τάξης. Τέσσερις αστυνομικοί αναφέρθηκε ότι τραυματίστηκαν και δύο ντόπιοι συνελήφθησαν. Η κατάσταση τελικά αποκλιμακώθηκε, όταν ο υπουργός Εσωτερικών Giorgi Mgebrishvili πήγε στο χωριό και συναντήθηκε με τοπικούς αντιπροσώπους.
Σε μια περιοχή γεμάτη εθνοτικές συγκρούσεις, οι εθνοτικοί Αρμένιοι της Γεωργίας (περίπου το 5% του πληθυσμού της χώρας σύμφωνα με την πιο πρόσφατη απογραφή) είναι σχετικά ήρεμοι. Αυτό όμως το περιστατικό προκάλεσε φόβο ότι αυτό μπορεί να αλλάξει.
Οι “συγκρούσεις ανακάλεσαν τρομακτικές αναμνήσεις από την εθνοτική βία των αρχών της δεκαετίας του '90”, έγραψε [7] η ειδησεογραφική ιστοσελίδα Democracy & Freedom Watch.
Αναπόφευκτα, υπήρχαν διάφορες κατηγορίες ότι η σύγκρουση ήταν «προβοκάτσια». Πολλοί σημείωσαν ότι το επεισόδιο έλαβε χώρα λίγο πριν από τις δημοτικές εκλογές στη Γεωργία. Ένας βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Γεωργιανό Όνειρο και μέλος της Ομάδας Φιλίας Αρμενίας-Γεωργίας David Chichinadze δήλωσε στο Δημόσιο Ραδιόφωνο της Αρμενίας [8] ότι ήταν «προβοκάτσια πριν από τις εκλογές».
“Υπήρχαν άνθρωποι που μοίραζαν χρήματα στους χωρικούς. Αυτό είναι σίγουρα ένα ζήτημα, που πρέπει να επιλυθεί από την εκκλησία και τους κληρικούς, αλλά υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι πρόθυμοι να πολιτικοποιήσουν το ζήτημα”, δήλωσε ο Chichinadze, χωρίς να διευκρινίσει ποιοι μπορεί να είναι οι προβοκάτορες.
«Ακόμα και οι Αρμένιοι του Τζαβαχέτι πιστεύουν ότι οι κάτοικοι του Kumurdo είναι προβληματικοί, δήλωσε [9] ο Γεωργιανός αναλυτής Mamuka Areshidze. “Η φήμη τους δεν είναι η καλύτερη, αλλά το Kumurdo είναι ένα πολύ εγκληματογενές χωριό. Δεν αποκλείω ότι το υπερβολικό πάθος των κατοίκων του Kumurdo χρησιμοποιείται από κάποιον για να επιδεινώσει την κατάσταση και να πυροδοτήσει σύγκρουση, με αφορμή τη διεκδίκηση της εκκλησίας».
Ορισμένοι, ωστόσο, υπονόησαν ότι ήταν προβοκάτσια εκ μέρους της γεωργιανής αστυνομίας. “Σύμφωνα με τις πηγές μου, την ημέρα του συμβάντος, οι κάτοικοι του Kumordo δεν σκόπευαν να εγκαταστήσουν το khachkar, αλλά μόνο να το τοποθετήσουν σε ασφαλές μέρος στο προαύλιο της εκκλησίας”, με την πρόθεση να το εγκαταστήσουν στα τέλη Οκτωβρίου, δήλωσε ο Johnny Melikian, Αρμένιος εμπειρογνώμονας στις σχέσεις με τη Γεωργία. Ο Melikian δήλωσε ότι η αστυνομία αντέδρασε υπερβολικά. “Κατά τη γνώμη μου, υπήρξε πρόκληση. Ξεκίνησαν συγκρούσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων η αστυνομία χρησιμοποίησε περισσότερη ισχύ από ό,σο ήταν απαραίτητο και στη συνέχεια συμμετείχαν και τα ΜΑΤ”, ανέφερε.
Είτε επρόκειτο για προβοκάτσια είτε όχι, είναι μια ανησυχητική εξέλιξη. “Αυτό το γεγονός είναι ένας σπόρος σε ένα ήδη γόνιμο έδαφος ξενοφοβίας και ιδιαίτερα αρμενοφοβίας, που προωθείται από ορισμένα, ιδιαίτερα φιλορωσικά, στοιχεία στη Γεωργία”, έγραψε [10] ο Dmitry Avaliani, Γεωργιανός δημοσιογράφος, στη σελίδα του στο Facebook.
“Η σύγκρουση είναι έτοιμη: από τη γεωργιανή προοπτική, οι Αρμένιοι υφαρπάζουν μια γεωργιανή εκκλησία, από την πλευρά των Αρμενίων το αντίθετο. Καθ’ όλη τη διάρκεια των 25 ετών ανεξαρτησίας, παρά κάποια μικρά περιστατικά, καταφέραμε να αποφύγουμε μεγάλες συγκρούσεις στο Σάμτσκε-Τζαβαχέτι, συνέχισε ο Avaliani. “Τώρα υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα κλιμάκωσης της κατάστασης: η ξενοφοβία που σιγοβράζει για χρόνια, η αδυναμία των κρατικών θεσμών, η έλλειψη σαφούς πολιτικής για περιφερειακή ανάπτυξη και εθνοτικές μειονότητες και το μεγάλο ενδιαφέρον των βόρειων γειτόνων μας, η οποίοι έχουν πλήρη ελευθερία να διεξάγουν τις ανατρεπτικές δραστηριότητές τους στη Γεωργία “.
Ο Avaliani ολοκλήρωσε τη δημοσίευσή του με ένα κρίσιμο σημείο: “Το μόνο θετικό στοιχείο: η αμαύρωση των σχέσεων με τη Γεωργία δεν είναι προς το συμφέρον του Ερεβάν”. Παρά τις περιστασιακές εντάσεις και την εμπλοκή σε αντιμαχόμενους γεωπολιτικούς συνασπισμούς (η Αρμενία είναι μέλος της Ευρασιατικής Ένωσης και του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας, ενώ η Γεωργία συμμετέχει στο ΝΑΤΟ και επιδιώκει να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση), οι δύο γείτονες χρειάζονται αμφότεροι καλές σχέσεις μεταξύ τους. Και έτσι είναι απίθανο να εξαπλωθεί πολύ περισσότερο, ανεξάρτητα από το ποιος μπορεί να την προκαλεί.