- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Το όραμα μιας ακτιβίστριας για μια φεμινιστική δημοκρατία για την Καταλονία

Κατηγορίες: Δυτική Ευρώπη, Ισπανία, Διαδηλώσεις, Εκλογές, Μέσα των πολιτών, Πολιτική

Νέοι που κρατούν χαρτόνια που γράφουν τη λέξη “δημοκρατία” σε διαμαρτυρία κατά της καταστολής της αστυνομίας κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας. Βαρκελώνη, 3 Οκτωβρίου 2017. Φωτογραφία από την Silva Valle, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Με την τωρινή ώθηση για ανεξαρτησία από την Ισπανία, η περιφέρεια της Καταλονίας αντιμετωπίζει μια από τις πιο έντονες και κρίσιμες στιγμές της πρόσφατης ιστορίας της. Σε ολόκληρη την Ισπανία, συζητήσεις και αναλύσεις γύρω από το ζήτημα [1] είναι παντού, από τα ΜΜΕ μέχρι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και από τους δρόμους ως τα σαλόνια του απλού κόσμου. Οι εντάσεις είναι υψηλές, αλλά διαφορετικοί τομείς του πληθυσμού ζητούν διάλογο και ηρεμία [2].

Το σημείο θραύσης ήρθε την Κυριακή 1η Οκτωβρίου, με τον εορτασμό ενός δημοψηφίσματος [3] – που θεωρήθηκε παράνομο από την κεντρική κυβέρνηση – το οποίο ρώτησε: Θέλετε η Καταλονία να είναι ένα ανεξάρτητο κράτος με τη μορφή δημοκρατίας; Σύμφωνα με την επίσημη ψηφοφορία [4], συμμετείχαν 2.286.217 άτομα (43% του εκλογικού σώματος). Το στρατόπεδο “ναι” έλαβε 2.944.038 ψήφους (90.2%), το “όχι” έλαβε 177.574 ψήφους (7.8%) και 44.913 ψήφοι “λευκό” (2%).

Το δημοψήφισμα κατεστάλη βίαια [5] από τις κρατικές δυνάμεις ασφαλείας. Κατά συνέπεια, διοργανώθηκε απεργία [6] για τις 3 Οκτωβρίου, όπως και διάφορες διαδηλώσεις στην περιοχή.

Για να καταλάβουμε από πρώτο χέρι πώς οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυτά τα γεγονότα επί τόπου, πήραμε συνέντευξη από μια κάτοικο της Βαρκελώνης που συμμετείχε στο δημοψήφισμα και την απεργία. Η Silvia Valle [7] είναι ακτιβίστρια και εκπαιδευτικός, που φέρει μια φεμινιστική προοπτική σε πολλούς αγώνες, με τους οποίους ασχολείται.

Silvia Valle. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με την άδειά της.

Global Voices (GV): Την 1η Οκτωβρίου, ψηφίσατε στο δημοψήφισμα. Πώς ήταν η εμπειρία; Ποια ήταν η ατμόσφαιρα;

Silvia: Creo que como a mucha gente el sábado noche me costó dormir… nos levantamos el domingo temprano con una mezcla de sensaciones. Los medios están manipulando mucho la información y no sé cómo cree la gente que se han vivido estos días aquí, pero la realidad es que siempre se ha entendido como una fiesta. Hace tiempo que dejó de ser por el sí o por el no y pasó a ser por la democracia.

El censo era electrónico [8] y se podía votar en cualquier centro. A las 9 se presentaron la Policía Nacional y la Guardia Civil [9] en el mío y no llegó ni a abrir. Así que decidí quedarme en el que estaba, en un barrio humilde muy cercano a la montaña, el barrio donde estudié de adolescente. La cola daba la vuelta a la calle, no sé cuánta gente habría… 200 o 300… La gente había dormido ahí, había ido a las 5 de la mañana.

Silvia: Νομίζω, όπως και πολλοί άνθρωποι, ήταν δύσκολο για μένα να κοιμηθώ εκείνο το βράδυ του Σαββάτου … ξυπνήσαμε την Κυριακή με ανάμεικτα συναισθήματα. Ο Τύπος βάζει χέρι πολύ στην πληροφόρηση και δεν ξέρω τι σκέφτονται οι άλλοι άνθρωποι που έχουν βιώσει την κατάσταση αυτές τις μέρες, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι ήταν πάντοτε αντιληπτό ως εορταστικό γεγονός. Η κατάσταση σταμάτησε να αφορά ένα ναι ή όχι εδώ και κάμποσο και άρχισε να αφορά τη δημοκρατία.

Η ψηφοφορία ήταν ηλεκτρονική [8] και μπορούσες να ψηφίσεις σε οποιοδήποτε εκλογικό κέντρο. Στις 9 π.μ., η Εθνική Αστυνομία και η Πολιτοφυλακή [10] εμφανίστηκαν στο δικό μου και το κέντρο δεν άνοιξε. Στη συνέχεια αποφάσισα να μείνω στο κέντρο μου, σε μια ταπεινή γειτονιά πολύ κοντά στο βουνό, τη γειτονιά όπου φοιτούσα όταν ήμουν νέα. Η ουρά περνούσε γύρω από το τετράγωνο. Δεν ξέρω πόσοι άνθρωποι υπήρχαν … 200 ή 300 … Οι άνθρωποι είχαν κοιμηθεί εκεί, είχαν έρθει στις 5 το πρωί.

Καθώς η μέρα συνεχίστηκε, η κατάσταση άλλαξε:

Silvia: Empiezas a recibir mensajes. Están pegando a gente en otros colegios [11]. Llegan fotos de abuelas sangrando. Han cargado en los dos colegios electorales que te rodean. Sabes que si siguen la ruta, el próximo va a ser el tuyo. La organización coge el micro y va por toda la fila hablándole a la gente: “no necesitamos héroes, habíamos comentado que haríamos resistencia pasiva pero no lo recomendamos”. Están cargando muy fuerte e indiscriminadamente. “Por favor, gente mayor y niños que se vayan a casa. Quién quiera quedarse éstas son las recomendaciones: si vienen no responderemos a preguntas. No seremos violentos. Nos iremos. Tenemos cámaras en el tejado, no hace falta que nos peguen, lo que queremos es que se vea que hemos venido a votar.” Las abuelas dicen que no se van. Los padres mandan a sus criaturas a casa. Más WhatsApps de compañeras: “¿estáis todas bien?” Los bomberos han defendido algunos colegios electorales [12]. Después de las cargas de Sabadell [13] ¡vuelven a votar!. Han usado balas de goma [14], un chico puede perder un ojo. Y en ese momento, te das cuenta de que llevas 4 horas bajo la lluvia por votar. De que están agrediendo a las abuelas de tu gente, a tus compañeras, a tus profesores, han reventado a mazazos la puerta de tu instituto. Solo quieres que pase rápido, quieres votar. Que nos dejen votar.

Silvia: Αρχίζεις να λαμβάνεις μηνύματα. Επιτίθενται σε κόσμο σε άλλα λύκεια [11]. Καταφτάνουν φωτογραφίες γιαγιάδων με αίματα. Επιτίθενται στα δύο σχολεία εκλογικά κέντρα που σε περιβάλλουν. Ξέρεις ότι, αν συνεχίσουν με τον ίδιο ρυθμό, το δικό σου είναι το επόμενο. Οι διοργανωτές λαμβάνουν το μικρόφωνο και περνούν από την ουρά, λέγοντας στους ανθρώπους ότι «δεν χρειαζόμαστε ήρωες, είπαμε ότι θα ασκήσουμε παθητική αντίσταση, αλλά δεν το συνιστούμε». Επιτίθενται στον κόσμο σκληρά και αδιάκριτα. “Παρακαλούμε, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά να πάνε σπίτι τους. Για όσους θέλουν να μείνουν, ιδού οι συστάσεις. Αν έρθουν, δεν θα απαντήσουμε στις ερωτήσεις τους, δεν θα είμαστε βίαιοι, θα φύγουμε. Έχουμε κάμερες στην στέγη. Δεν χρειαζόμαστε να μας χτυπήσουν, απλά θέλουμε να δουν ότι έχουμε έρθει εδώ για να ψηφίσουμε”. Οι γιαγιάδες λένε ότι δεν θα φύγουν. Οι γονείς στέλνουν τα παιδιά τους στο σπίτι. Περισσότερα μηνύματα από το WhatsApp προέρχονται από φίλους: “Είσαι εντάξει;” Οι πυροσβέστες υπερασπίστηκαν ορισμένα σχολεία εκλογικά κέντρα [12]. Μετά την επίθεση κατά του πλήθους στο Sabadell [13], η ψηφοφορία επανέρχεται και πάλι! Έχουν χρησιμοποιήσει σφαίρες  [14]καουτσούκ [14], ένας νεαρός άνδρας ίσως χάσει το μάτι του. Αυτή τη στιγμή, συνειδητοποιείς ότι περιμένεις στη βροχή τέσσερις ώρες για να ψηφίσεις. Γιατί χτυπούν τις γιαγιάδες του κόσμου, τους συμμαθητές σου, τους δασκάλους σου; Έχουν ρίξει την πόρτα στο λύκειό σου. Απλά θες να περάσει γρήγορα. Απλά θέλεις να ψηφίσεις. Θέλεις να σε αφήσουν να ψηφίσεις.

GV: Στις 3 Οκτωβρίου, δύο ημέρες μετά το δημοψήφισμα, πραγματοποιήθηκε διαμαρτυρία στην Καταλονία. Ποιος ήταν ο στόχος αυτής της διαμαρτυρίας και ποια ήταν η ατμόσφαιρα; 

Silvia: Hay que entender una cosa, la huelga vino como respuesta a las cargas policiales del domingo 1 de octubre [el día del referendum]. Lo que se pretendía era, una vez más, salir a la calle a expresarse en un ambiente pacifico. No tenía nada que ver con el sí o el no. Esta huelga tenía que ver con reclamar que las calles son nuestras, que creemos en la democracia y que rechazamos la violencia.

Una de las cosas que más se repitió a coro en la manifestación fue: “Als nostres Avis no se'ls pega” [15] (a nuestros abuelos no se les pega). Y la gente lo gritaba emocionada, porque eso es algo que jamás creímos que podríamos ver. Todos conocemos los relatos de nuestros abuelos o abuelas durante el franquismo [16]. Sabemos qué se vivió porque nos lo han contado. Sabemos que les persiguieron, les torturaron, sabemos la represión constante a la que se enfrentaban. Y se nos cae la cara de vergüenza al ver que estamos dejando que eso pase otra vez. Nuestros abuelos y abuelas no se merecen pasar por esto. Se merecen poder mirar atrás y ver que dejan el mundo un poco mejor.

Se vivió con la alegría del que sabe que el mañana será mejor, mezclado con el amargo sentimiento de saber que en realidad, tienes la necesidad de creerlo.

Supongo que en los medios han salido constantemente las imágenes de gente echando a los cuerpos policiales de sus hoteles [17]. Yo ahí solo puedo ver gente valiente, gente que una mañana se levantó y se negó a servirle el desayuno a unos señores que habían ido a dormir a su casa tras hacer sangrar a sus amigos, a sus hermanos o a sus abuelos. 

Silvia: Πρέπει να καταλάβετε ένα πράγμα, η διαδήλωση ήρθε σε άμεση ανταπόκριση στην αστυνομική βία από την Κυριακή, 1 Οκτωβρίου. Ο στόχος ήταν να ξαναγυρίσουμε στους δρόμους και να εκφραστούμε με ειρηνικό τρόπο. Δεν είχε καμιά σχέση με το ναι ή όχι. Αυτή η διαμαρτυρία αφορούσε την ανακατάληψη των δρόμων, να δείξουμε ότι πιστεύουμε στη δημοκρατία και απορρίπτουμε τη βία.

Ένα από τα πράγματα που επαναλήφθηκαν ήταν ένα σύνθημα που πήγαινε κάπως έτσι: “Als nostres Avis no se'ls pega [15]” (Μην χτυπάτε τους παππούδες μας). Και οι άνθρωποι το φώναζαν αυτό με πάθος γιατί είναι κάτι που ποτέ δεν πίστευα ότι θα δούμε. Όλοι έχουν ακούσει τις ιστορίες από τους παππούδες μας για τα χρόνια υπό τον [δικτάτορα Φρανσίσκο] Φράνκο. Ξέρουμε τι έζησαν επειδή μας το είπαν. Γνωρίζουμε ότι ήταν διωκόμενοι, βασανίστηκαν, γνωρίζουμε για τη συνεχή καταπίεση, την οποία αντιμετώπισαν. Νιώσαμε απολύτως ντροπιασμένοι που επιτρέψαμε να ξανασυμβεί αυτό. Οι παππούδες μας δεν αξίζουν να το περάσουν αυτό. Αξίζουν να κοιτάξουν πίσω και να δουν ότι έχουν αφήσει έναν καλύτερο κόσμο.

Ζούσαν με την ευτυχία εκείνου που ξέρει ότι αύριο θα είναι μια καλύτερη ημέρα, αναμεμειγμένη με την πικρή γνώση ότι στην πραγματικότητα πρέπει να το πιστέψουμε αυτό για να συνεχιστεί.

Υποθέτω ότι ο Τύπος δημοσιεύει διαρκώς εικόνες από ανθρώπους που εκδιώκουν τις αστυνομικές δυνάμεις από τα ξενοδοχεία τους [17]. Σε αυτό, μπορώ να δω μόνο γενναίους ανθρώπους, ανθρώπους που ένα πρωί σηκώθηκαν και αρνήθηκαν να σερβίρουν πρωινό σε ανθρώπους που είχαν πάει για ύπνο στα σπίτια τους αφότου είχαν χτυπήσει φίλους, αδελφούς και παππούδες.

GV: Πώς συνδυάζετε άλλους σκοπούς, στους οποίους συμμετέχετε, με την διαδικασία ανεξαρτησίας της Καταλονίας;

Silvia: En concreto una de las cosas que más me afectan a nivel de lucha son las diferencias entre la ley de violencia de género [18] (VdG) y la ley contra las violencias machistas. La primera estatal, la segunda catalana. Su diferenciación principal es que, hasta ahora, la Ley VdG entiende que solo hay una agresión condenable como violencia de género cuando el agresor es pareja o ex-pareja. La ley contra las violencias machistas es más amplia y contempla (tal como hace la ONU) como agresor a cualquier hombre que agreda a una mujer por el hecho de ser mujer. Sin embargo, tal y como está ahora la ley, Cataluña tiene poderes sobre lo social pero no sobre lo jurídico. Eso implica que podemos reconocer a la víctima como tal y ofrecerle un mayor soporte, pero no podemos condenar al agresor con el agravante de violencia de género. Eso hace que las penas sean menores para los agresores, que no tengamos un estudio real de víctimas a nivel nacional y que la gravedad del feminicidio no se comprenda como lo grave que es.

Pero eso es algo que todo el mundo tiene claro que tiene una fecha límite. Hay otros partidos, muy votados, con una concepción fuerte de la importancia de implementar medidas sociales, controlar la subida de los alquileres o aplicar políticas feministas. Se tiene muy claro que se quiere una república feminista.

Silvia: Συγκεκριμένα, ένα από τα πράγματα που με επηρεάζει στο επίπεδο του ακτιβισμού είναι η διαφορά μεταξύ του νόμου για τη βία κατά των φύλων [18] (VdG) και του νόμου κατά της μισογυνιστικής βίας. Πρώτον, σε κρατικό επίπεδο και, δεύτερον, σε επίπεδο Καταλονίας. Η μεγαλύτερη διαφορά είναι ότι, μέχρι σήμερα, ο νόμος VdG θεωρεί μόνο τιμωρητική επίθεση ως βία λόγω φύλου όταν ο επιτιθέμενος είναι σύντροφος ή πρώην σύντροφος. Ο νόμος ενάντια στη μισογυνιστική βία περικλείει περισσότερα, θεωρώντας κάθε άνδρα ως επιτιθέμενο όταν επιτίθεται σε γυναίκα επειδή είναι γυναίκα – όπως ακριβώς κάνει και ο ΟΗΕ. Ωστόσο, ο νόμος, όπως έχει καθιερωθεί τώρα, σημαίνει ότι η Καταλονία έχει εξουσία στον κοινωνικό τομέα αλλά όχι στον δικαστικό τομέα. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να αναγνωρίσουμε το θύμα ως τέτοιο και να του προσφέρουμε υποστήριξη, αλλά δεν μπορούμε να καταδικάσουμε τον δράστη σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν για τη βία λόγω φύλου. Επομένως, οι ποινές είναι μικρότερες, δεν έχουμε πραγματική μελέτη των θυμάτων σε εθνικό επίπεδο και η βαρύτητα της κατάστασης όσον αφορά τη γυναικοκτονία δεν είναι αντιληπτή για το τι είναι.

Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που ο καθένας ξέρει ότι δεν θα διαρκέσει για πάντα. Υπάρχουν και άλλα κόμματα – υποστηριζόμενα από πολλές ψήφους – με σαφή κατανόηση της σημασίας της εφαρμογής μέτρων κοινωνικής δικαιοσύνης, όπως ο έλεγχος του αυξανόμενου κόστους της στέγασης ή η εφαρμογή φεμινιστικών πολιτικών. Είναι σαφές ότι θέλουν μια φεμινιστική δημοκρατία.

GV: Και τώρα τι;

Silvia: Pues bueno, supongo que aplicarán el artículo 155 de la Constitución española [19] [dota al Estado de un mecanismo para controlar a las comunidades autónomas [20] que incumplan las obligaciones impuestas por la Constitución [21] (u otras leyes) o que atenten gravemente contra el interés general de España [22]] y puede que lo perdamos todo. Me daría vergüenza decirle a mis hijos que no lo intentamos. Ellos venían con armas y nosotros escondíamos urnas. Me gustaría seguir pensando que intenté hacer la revolución lo mejor que supe, como diría María Mercè Marçal: [23]“A l’atzar agraeixo tres dons: haver nascut dona, de classe baixa i nació oprimida. I el tèrbol atzur de ser tres voltes rebel” (al azar le agradezco tres dones: haber nacido mujer, de clase baja y nación oprimida. Y el turbio azul de ser tres veces rebelde). 

Silvia: Θεωρώ ότι θα εφαρμόσουν το άρθρο 155 του ισπανικού Συντάγματος [19] (κανόνας που παρέχει στο κράτος έναν μηχανισμό μέσω του οποίου μπορεί να ελέγξει μια Αυτόνομη Κοινότητα [24] που δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που της έχουν ανατεθεί από το σύνταγμα ή άλλους νόμους ή σοβαρές παραβιάσεις του γενικού συμφέροντος της Ισπανίας]. Είναι πιθανό ότι θα χάσουμε τα πάντα. Θα ήμουν αμήχανη να πω στα παιδιά μου ότι δεν προσπαθήσαμε. Ήρθαν με όπλα και εμείς κρύβαμε τις κάλπες. Θα ήθελα να συνεχίσω να σκέφτομαι ότι προσπάθησα να δημιουργήσω μια επανάσταση με τον καλύτερο τρόπο που ήξερα. Όπως δήλωσε η María Mercè Marçal [25]: “A l’atzar agraeixo tres dons: haver nascut dona, de classe baixa i nació oprimida. I el tèrbol atzur de ser tres voltes rebel” (Ευχαριστώ την τύχη για τρία δώρα: να γεννηθώ γυναίκα, από τις κατώτερες τάξεις σε ένα καταπιεσμένο έθνος. Και το σκούρο μπλε που με έκανε τρεις φορές επαναστάτρια)…