Ένα πρόστιμο 480 ευρώ ήταν η τιμωρία που επεβλήθη στον 24χρονο Daniel Serrano, επειδή ανέβασε στο Διαδίκτυο ένα φωτομοντάζ με το πρόσωπό του πάνω από την εικόνα του Χριστού.

Πριν σχεδόν ένα χρόνο, ο Daniel δημοσίευσε στον λογαριασμό του στο Instagram μια εικόνα του προσώπου του πάνω από αυτή του “El Despojado”, ενός γλυπτού του Χριστού που ανήκει στην αδελφότητα της Amargura (Πικρία) με την οποία κάνουν την περιφορά την Μεγάλη Εβδομάδα στη Χαέν (Ισπανία).

Όπως αναφέρει το Diario de Jaén, η αδελφότητα ζήτησε από τον νεαρό να διαγράψει την φωτογραφία απ’ τον λογαριασμό του, κάτι που εκείνος δεν έκανε καθώς θεωρούσε ότι το φωτομοντάζ δεν είχε κανένα σκοπό να προσβάλει. Η αδελφότητα αποφάσισε να μηνύσει το γεγονός και βρέθηκε ένας δικαστής που δέχθηκε την μήνυση.

Επιπλέον, ο εισαγγελέας δεν δίστασε να χαρακτηρίσει το γεγονός ως “περιφρόνηση και χλευασμό προς την αδελφότητα” και δήλωσε ότι η φωτογραφία είχε “σκοπό να προσβάλει  τα θρησκευτικά αισθήματα των μελών της”, γι’ αυτό ζήτησε απ’ τον Serrano ένα πρόστιμο 2.160€ ή 180 μέρες φυλάκισης σε περίπτωση που δεν μπορούσε να πληρώσει το πρόστιμο.

Με την πιθανότητα να καταλήξει στην φυλακή, ο νεαρός ήρθε σε συνεννόηση με την εισαγγελία δηλώνοντας ένοχος σε αντάλλαγμα με πρόστιμο 480€.

Ο Serrano, εποχιακός εργάτης στη συγκομιδή ελιών, υπολογίζει ότι αυτό το πρόστιμο αντιστοιχεί σε 10 εργάσιμες μέρες.

Η απάντηση των δικτύων

Αυτή η δικαστική απόφαση έπεσε σαν βόμβα στο διαδίκτυο και προκάλεσε ένα κύμα αγανάκτησης και αλληλεγγύης προς τον Serrano. Αυτή η υποστήριξη των χρηστών του διαδικτύου μεταφράστηκε με μια εισφορά των πολιτών που σε λιγότερο από μια ώρα είχε συλλέξει παραπάνω χρήματα από αυτά που χρειάζονταν για την πληρωμή του προστίμου.

Επιπλέον, η οργή του λαού προκάλεσε ένα “φαινόμενο Streisand“, αντίθετο από αυτό που προσδοκούσε η αδελφότητα, και που, αντί να κρύψει την εικόνα, την δημοσίευσε ακόμα περισσότερο στο Διαδίκτυο. Τις τελευταίες ώρες, η εικόνα που ήθελαν να λογοκρίνουν εμφανίζονταν σε όλα τα μέσα ενημέρωσης ενώ το Twitter γέμιζε με memes του Χριστού και εικόνες του El Despojado με τις πιο ποικίλες εικόνες:

@amargura_jaen ya tenéis 480€ pero muy poca vergüenza.

El efecto Streisand en la cara de Cristo: la red se rebela ante la multa a un joven por su montaje https://t.co/uOdn9tBCQB #KallaLaBoca #OpFreeSpeech pic.twitter.com/TugdI2JiNt

— M. (@Ma_Madrid) 8 de febrero de 2018

Έχετε τα 480€ αλλά και την αισχύνη.

Το φαινόμενο Streisand στο πρόσωπο του Χριστού: το διαδίκτυο επαναστατεί με το πρόστιμο σε έναν νεαρό για το φωτομοντάζ του.

#CristoFace El cristo de la amargura ya no está amargao. Ahora se llama Yisus B Boy y tiene todo el flow! pic.twitter.com/U0QLPZD2x7

— Athman M. Charles (@AthmanMCharles) 10 de febrero de 2018

Ο Χριστός της Πικρίας δεν είναι πια πικραμένος. Τώρα λέγεται Yisus B Boy και έχει όλο το flow.

Ο χρήστης του Twitter Carlos Vidal Ojea ετοίμασε μια ιστοσελίδα στην οποία ο καθένας μπορεί εύκολα να ανεβάσει το πρόσωπό του στην εν λόγω εικόνα του Χριστού.

Ο Joaquín Urias, πρώην δικαστής του Συνταγματικού Δικαστηρίου ενώθηκε με τους χρήστες του διαδικτύου που μιμήθηκαν το φωτομοντάζ για να ξεκαθαρίσει ότι η ελευθερία της έκφρασης είναι ένα δικαίωμα που δεν μπορεί να τιμωρείται:

Bueno, pues como lo de condenar a un chaval por hacer un montaje de su cara con un Cristo me parece una barbaridad…me solidarizo. Un saludo a la fiscalía!! pic.twitter.com/JB2sFUpizj

— Joaquín Urias (@jpurias) 7 de febrero de 2018

Επειδή το να κρίνεται ένοχος ένας νέος επειδή έκανε ένα φωτομοντάζ με το πρόσωπό του και αυτό του Χριστού μου φαίνεται βαρβαρότητα…δείχνω την αλληλεγγύη μου. Χαιρετίσματα στο δικαστήριο!

Κάτω απ’ τον μεγεθυντικό φακό

Αυτό είναι απλά το τελευταίο παράδειγμα των επιθέσεων κατά της ελευθερίας της έκφρασης στην Ισπανία τα τελευταία χρόνια. Μετά τη μεταρρύθμιση του 2015, το άρθρο 525 του Ποινικού Κώδικα τιμωρεί με “οκτώ εώς δώδεκα μήνες αυτούς που, για να προσβάλλουν τα αισθήματα μια θρησκευτικής ομάδας, δημοσιεύουν, γραπτά ή μέσω άλλου εγγράφου, διασυρμούς των δογμάτων της, των πιστεύω ή των τελετών της, ή διασύρουν δημόσια τους ακολούθους της”.

Η ασάφεια του νόμου έχει ως αποτέλεσμα ο βαθμός της “προσβολής” να είναι μια ιδέα εντελώς υποκειμενική που εξαρτάται από την ερμηνεία που ο δικαστής δίνει στα γεγονότα, κάτι που δημιουργεί μια σημαντική νομική ανασφάλεια.

Όπως εξηγεί η καθηγήτρια Ποινικού Δικαίου Isabel Elbal στο eldiario.es, ήταν ήδη δυνατό να γίνει μήνυση για όλα αυτά τα υποτιθέμενα “εγκλήματα” μέσω του αστικού δικαίου, παρόλο που οι ποινές ήταν μικρότερες. Επιπλέον, μόνο ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ξεκινήσει μια αστική αγωγή. Το ποινικό δίκαιο είναι ανοιχτό στις διώξεις ιδιωτών κατήγορων κάτι το οποίο, μαζί με την ασάφεια του νόμου, έχει ως αποτέλεσμα άτομα και οργανώσεις της άκρας δεξιάς ή που αγγίζουν τον φανατισμό να καταγγέλλουν και τις πιο ασήμαντες περιπτώσεις.

Μετά την υπόθεση προσφυγής ─που μετά αρχειοθετήθηκε─ κατά των Dani Mateo y Gran Wyoming, που κατηγορήθηκαν από την Asociación para la defensa del Valle de los Caídos (Ένωση για την στήριξη του Valle de los Caídos) ─ένα μνημειώδες μαυσωλείο που χτίστηκε μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο και στο οποίο βρίσκεται ο τάφος του Φράνκο ─ για τα σχόλια που οι κωμικοί έκαναν σχετικά με την αισθητική του τεράστιου σταυρού που βρίσκεται στο κέντρο του σημείου.

Η Ισπανική Ένωση των Χριστιανών Δικηγόρων είναι ο καθοδηγητής καταγγελιών όπως αυτή που πριν ένα χρόνο οδήγησε στο δικαστήριο την Drag Sethlas για την παράσταση με την οποία κέρδισε το Gala Drag Queen στο Καρναβάλι του Las Palmas το 2017. Αυτή η καταγγελία τελικά αρχειοθετήθηκε από την δικαστή. Χειρότερη τύχη είχαν οι πρωταγωνιστές της ακολουθίας του “Santísimo Coño Insumiso” (Ανυπότακτο Ιερό Αιδοίο), όταν το Δικαστήριο της Σεβίλλης άνοιξε ξανά την υπόθεση αφού αυτοί οι Χριστιανοί Δικηγόροι άσκησαν έφεση κατά της απόρριψής της.

Ίσως μια από τις πιο τρελές υποθέσεις ήταν η καταγγελία που άσκησε η πρόεδρος της Ένωσης Χήρων του Lugo κατά του συμβούλου πολιτισμού της La Coruña για την αφίσα του Καρναβαλιού εκείνης της πόλης στο οποίο εμφανίζονταν ένα ανδρείκελο μεταμφιεσμένο ως πάπας. Η καταγγελία αρχειοθετήθηκε.

Παρόλο που η πλειοψηφία των υποθέσεων που αναφέρθηκαν δεν είχαν ποινικές διώξεις, υπάρχουν πολλές άλλες που έκλεισαν με κυρώσεις διαφόρων βαθμών, για να μην αναφερθούμε στο τραύμα και τα έξοδα που σημαίνει το να βρεθείς μπροστά στη δικαιοσύνη μόνο και μόνο επειδή άσκησες το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης που θεωρητικά προστατεύεται από το Σύνταγμα.

Ο Joaquín Urías, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, στο άρθρο του ¡Menudo Cristo! ¿Qué hacemos con el delito de blasfemia? (Κοίτα τι Χριστός! Τι κάνουμε με το έγκλημα της βλασφημίας;), πιστεύει ότι η ισπανική νομοθεσία εξακολουθεί να είναι υπερβολικά συνδεδεμένη με αρχές και αξίες από την εποχή του Φράνκο:

La sobrevaloración del fenómeno religioso -especialmente católico- permite que todavía se utilice a menudo un parámetro religioso para decidir los límites de la libertad de expresión.

El derecho penal puede perseguir las ofensas contra quienes practican una religión. Pero no corresponde a los practicantes definir qué es lo ofensivo.

Η υπερτίμηση του θρησκευτικού φαινομένου -ειδικά του καθολικού- επιτρέπει να χρησιμοποιείται συχνά μια θρησκευτική παράμετρος για να αποφασιστούν τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης.

Το ποινικό δίκαιο μπορεί να διώξει τις προσβολές κατά αυτών που ασκούν μια θρησκεία. Όμως δεν εξαρτάται από τους πιστούς ο ορισμός του τι είναι προσβλητικό.