Οι οικογένειες των απομονωμένων και περιορισμένων σε κλινικές θεραπείας σεξουαλικού αναπροσανατολισμού ζητούν τις «υπηρεσίες» των ιδρυμάτων αυτών και πληρώνουν για να κρατήσουν μέσα μέλη των οικογενειών τους. Φωτογραφία της Monica Rodriguez. Χρησιμοποιείται με άδεια.
Το ακόλουθο είναι αναδημοσίευση του κειμένου του Carlos Flores, αρχικά δημοσιευμένου στο Connectas και επεξεργασμένου ως τριμερής σειρά, που θα δημοσιευτεί και μεταφραστεί από το Global Voices. Η όλη έκθεση συμπεριλαμβάνει άλλες λεπτομερείς μαρτυρίες και μία ανάλυση των νομικών ασυνεπειών που διευκολύνουν την βία και τον ρατσισμό κατά των γκέι και των διαφυλικών/τρανς ατόμων του Ισημερινού.
Το πρώτο μέρος που ακολουθεί παρακάτω απεικονίζει τις μαρτυρίες από τα θύματα των ιδρυμάτων, που ισχυρίζονται ότι μπορούν να «γιατρέψουν» την ομοφυλοφιλία. Τα επόμενα μέρη θα εξετάσουν τις παραλείψεις του νομικού συστήματος, καθώς και τα κοινωνικά εμπόδια που αναχαιτίζουν την προστασία των δικαιωμάτων των λεσβιών, γκέι, αμφιφυλόφιλων, τρανς και ίντερσεξ (LGBTI) ατόμων.
Είκοσι χρόνια μετά την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας στον Ισημερινό, η LGBTI κοινότητα συνεχίζει να τιμωρείται από την κοινωνία, σπανίως προστατευόμενη από τον νόμο. Η κακομεταχείριση και ο ρατσισμός παίρνουν διάφορες μορφές, εξυπηρετούμενοι από οργανισμούς που ξεφεύγουν από τον έλεγχο του κράτους. Κάποιοι από τους οργανισμούς αυτούς αυτοαποκαλούνται κλινικές αποτοξίνωσης. Στην πραγματικότητα, οι κλινικές αυτές διεξάγουν «θεραπείες» κατά της ομοφυλοφιλίας. Οι κακομεταχειρίσεις που λαμβάνουν χώρα σε αυτές τις κλινικές είναι πολυάριθμες και πολύπλευρες.
Σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια, συμπεριλαμβανομένων εξύβρισης, ταπείνωσης, ανθυγιεινών διαίτων, ξυλοδαρμών, ηλεκτροσοκ, «διορθωτικών βιασμών», υπάρχουν ως «θεραπείες σεξουαλικού αναπροσανατολισμού» στον Ισημερινό «εδώ και πολύ καιρό», σύμφωνα με εκτενείς καταθέσεις.
Μερικές απο τις μαρτυρίες από τα θύματα των ιδρυμάτων αυτών οδήγησαν σε έργα όπως αυτό της Paola Peredes. Μέσω του έργου της, η Peredes αποκάλυψε τις κακομεταχειρίσεις, στις οποίες υπέκυψαν διάφορες γυναίκες στις κλινικές αυτές. Άλλες μαρτυρίες φανέρωσαν την συνεργασία μεταξύ των κλινικών και των οικογενειών πολλών θυμάτων, καθώς και το ότι η παράδοση πολλών γυναικών γίνεται μέσω θρησκευτικών οργανισμών.
Η απουσία κρατικού ελέγχου και προστασίας είναι εμφανής, για παράδειγμα, στην περίπτωση του Jonathan Vásconez, ενός τρανς άντρα, ο οποίος ζούσε υπό φυλάκιση για ενάμιση χρόνο και που επιδίωξε μάταια δύο φορές να ξεφύγει από το El Centro La Estancia (το ράντσο) της Patate (Τουνγκουράουα) στα βορειοδυτικά του Ισημερινού.
Όλα ξεκίνησαν όταν ήταν 23 ετών. Ο Jonathan είχε ήδη μία κόρη και αποκαλούνταν με το θηλυκό όνομα που του είχαν δώσει οι γονείς του: María de los Ángeles. Καθώς πήγαινε να πάρει την τότε του σύντροφο, συνελήφθη από αγνώστους, οι οποίοι του έβαλαν χειροπέδες και τον ξυλοκόπησαν λέγοντάς του πως ήταν αστυνομικοί. Ο Jonathan υποστηρίζει ότι η εντολή της ένταξής του παρά την θέλησή του δόθηκε από την οικογένειά του, υπό την ψευδή κατηγορία ότι ήταν ναρκομανής. Μέσα στο ίδρυμα, οι ταπεινώσεις και οι επιθέσεις ήταν πολλές:
Pidieron a tres compañeros que se levantaran y trajeran un tanque café, que me llegaba a la cintura, lleno de agua. Entre los tres me metieron al tanque, de cabeza, unas ocho veces. Puedo decir que ahí vi la muerte. El director de la clínica me grababa con un celular y me pedía que dijera que había ido a robar a mi hija, cosa que no era cierta. Cuando vieron que me moría, me dejaron […] Estuve un mes y una semana, esposado a la cama, y me hacían comer en el piso…
Ζήτησαν από τρεις άντρες να σηκωθούν και να φέρουν ένα μεγάλο καφέ δοχείο με νερό, το οποίο έφτανε μέχρι την μέση μου. Μου βούτηξαν το κεφάλι μέσα στο νερό περίπου οκτώ φορές. Νόμιζα ότι θα πεθάνω. Ο διευθυντής της κλινικής με έβγαζε βίντεο με το κινητό του και με διέταξε να πω ότι είχα πάει να απαγάγω την κόρη μου, πράγμα που δεν ίσχυε. Όταν είδαν ότι θα πέθαινα, με άφησαν […] ήμουν εκεί για έναν μήνα και μία εβδομάδα, δεμένος στο κρεβάτι με χειροπέδες, αναγκασμένος να τρώω από το πάτωμα.
Ο Jonathan κατάφερε να αποδράσει σύντομα, αλλά υπό εντολή της αδερφής του, συνελήφθη ξανά.
Μεταξύ θρησκείας και διαφυγής δυκαιοσύνης
Οι κλινικές και οι διευθυντές τους δεν αντιμετωπίζουν συχνά την δικαιοσύνη, αλλά όταν έρχονται αντιμέτωποι με αυτήν, εξαφανίζονται και αλλάζουν όνομα. Πολλά ιδρύματα χρησιμοποιούν θρησκευτικούς νόμους και αξίες για να δώσουν δομή και νόημα στην εργασία τους. Άλλωστε, δεν είναι ξεκάθαρο αν, μετά καταγγελίας ή παρέμβασης κρατικών ιδρυμάτων, οι κλινικές αυτές εξακολουθούν να λειτουργούν με διαφορετικό όνομα ή σε άλλη τοποθεσία.
Ταυτόχρονα, πολλά από τα θύματα αποφεύγουν την υποβολή καταγγελιών, επειδή φοβούνται την περαιτέρω κακομεταχείρισή τους από άτομα που εργάζονται στα ιδρύματα αυτά.
Αυτή ήταν η περίπτωση της Luisa (ψευδώνυμο), η οποία τοποθετήθηκε σε ένα τέτοιο κέντρο κατ’ εντολή των γονιών της, που δεν μπορούσαν να αποδεχτούν πως η κόρη τους ήταν λεσβία και ακόμα λιγότερο πως είχε ερωτευτεί την ξαδέρφη της, με την οποία συζεί πλέον. Θυμάται πολύ καλά την «θεραπεία» που είχε λάβει: το μπάνιο νωρίς το πρωί και για ακριβώς πέντε λεπτά, τις προσευχές, την εφαρμογή του προγράμματος 12-βημάτων που χρησιμοποιούταν για τοξικομανείς, την ανεπαρκή διατροφή, καθώς και φράσεις που της επαναλάμβαναν κάθε μέρα κρατώντας στα χέρια τους το κεφάλι της: «Δεν είσαι λεσβία, εδώ θα σε γιατρέψουμε. Είσαι απλώς μπερδεμένη, θα δεις ότι θα σου αρέσουν οι άντρες».
Υπέμενε αυτήν την τραυματική εμπειρία στα 24, το 2002, επί τέσσερις μήνες, ενώ μοιραζόταν ένα χώρο με άλλες «ασθενείς». Κάποιες ήταν τοξικομανείς, και άλλες, όπως αυτή, δεν ήταν. Φεύγοντας από το ίδρυμα, επέστρεψε στο σπίτι της, αλλά ο ψυχικός της κόσμος είχε αλλοιωθεί. Μέσα σε δύο εβδομάδες, ο πατέρας της Luisa άρχισε πάλι την βίαια συμπεριφορά απέναντί της. Η Luisa φοβήθηκε πως θα την παρέδιδε στο ίδρυμα για ακόμα μια φορά, γι’ αυτό και αποφάσισε να φύγει.
Όσον αφορά την κλινική Hogar Renacer (ισπανικά: Σπίτι της Αναγέννησης, η κλινική στην οποία ήταν περιορισμένη), η Luisa δεν ήθελε να έχει καμία σχέση με αυτήν: «Ποτέ δεν έκανα καταγγελία. Δεν ήθελα να μπω σε μπελάδες. Οι άνθρωποι εκεί φαίνονταν επικίνδυνοι».
Το γραφείο του περιφερειακού εισαγγελέα δεν προσφέρει λεπτομέρειες επιλυμένων υποθέσεων ή τις καταδίκες αυτών, γνωστές ως «συμβολικές υποθέσεις», εξ’αιτίας της υψηλής επιρροής που έχουν στην κοινή γνώμη. Παρά ταύτα, επιβεβαίωσαν ότι οι περιπτώσεις των φαινομένων αυτών έχουν μειωθεί, αν και διάφοροι σύλλογοι και κοινωνικές οργανώσεις ενδέχεται να διαφωνούν.
Το ίδρυμα Fundación Causana, ένας «λεσβιακός και φεμινιστικός συνεταιρισμός» που μάχεται για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των LGBTI ατόμων, δηλώνει ότι την περίοδο 2016-2017 μόνο, είχε ήδη αναλάβει οκτώ υποθέσεις σχετικά με την αποτροπή κράτησης σε «κλινικές θεραπείας». Οι κοινωνικές συνθήκες για τα άτομα που πέφτουν θύματα σε αυτές τις «αγωγές» έχουν αλλάξει ελάχιστα, ανεξάρτητα από την εξέλιξη της νομοθεσίας. Έτσι, ενώ υποστηρίζεται ότι η ισχύουσα νομοθεσία έχει ανοίξει τον δρόμο για τον σεβασμό και την ισότητα προς όλους, θα πρέπει να περάσει πολύς καιρός πριν να μπορέσει ο Ισημερινός να βάλει ένα τέλος σε αυτό το ζήτημα.
