- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Μοζαμβίκη: Ευθύνες για τη χιονοστιβάδα σκουπιδιών που σκότωσε 16 ανθρώπους

· Σύνταξη Alexandre Nhampossa Μετάφραση  Liam Anderson, Dora Agelousi

Κατηγορίες: Υπο-Σαχάρια Αφρική, Μοζαμβίκη, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Ανθρωπιστική ανταπόκριση, Εργασία, Μέσα των πολιτών, Περιβάλλον, Πολιτική, Υγεία
[1]

Επιζήσασα, που έχασε τους γείτονές της στην τραγωδία. Φωτογραφία: Marco Simoncelli. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Η κυβέρνηση της Μοζαμβίκης πρόκειται να επιταχύνει το κλείσιμο του μεγαλύτερου χώρου διάθεσης απορριμμάτων της χώρας μετά την κατάρρευση ενός στρώματος σκουπιδιών, που οδήγησε στο θάνατο 16 ατόμων στις 19 Φεβρουαρίου. Η τραγωδία εξέθεσε την κακοδιαχείριση των αποβλήτων στην πρωτεύουσα Μαπούτο, καθώς και την επισφαλή κατάσταση των εκατοντάδων συλλεκτών σκουπιδιών, που ζουν κοντά στην περιοχή.

Η έντονη βροχόπτωση, που έπληξε τη χώρα, προκάλεσε πρόσφατα την κατάρρευση στη μονάδα αποκομιδής απορριμμάτων Hulene στα προάστια του Μαπούτο, θάβοντας αρκετά σπίτια. Εννέα ενήλικες και πέντε παιδιά πέθαναν επί τόπου και τέσσερις ενήλικες και δύο παιδιά μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο. Το περιστατικό συνέβη στις 2 π.μ., όταν οι κάτοικοι κοιμούνταν. Επτά σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς και πάνω από 120 άτομα απομακρύνθηκαν από την περιοχή.

Σε λειτουργία από το 1972, ο υπαίθριος χώρος αποκομιδής αποβλήτων είναι ο μεγαλύτερος στη Μοζαμβίκη και ο μόνος που εξυπηρετεί τη Μαπούτο, μια πόλη με πάνω από ένα εκατομμύριο κατοίκους, που παράγει [2] περίπου ένα τόνο σκουπιδιών ημερησίως. Η συνοικία Hulene Β, η οποία εκτείνεται σε 17 εκτάρια ή περίπου 24 γήπεδα ποδοσφαίρου, είναι μια περιοχή με υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα περίπου επτά χιλιόμετρα από το κέντρο της Μαπούτο.

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της χώρας (1977-1992), πολλοί μετακόμισαν στην περιοχή του χώρου διάθεσης αποβλήτων αναζητώντας ασφάλεια. Σήμερα, αποτελεί πηγή εισοδήματος για πολλές οικογένειες, που εργάζονται ως συλλέκτες απορριμμάτων. Δεν υπάρχει δημόσια υπηρεσία ανακύκλωσης στη Μαπούτο. Αυτό γίνεται από ιδιωτικές εταιρείες, που συλλέγουν τα απόβλητα με τους συλλέκτες απορριμμάτων της Hulene.

Για χρόνια γίνονται συζητήσεις να σταματήσει η λειτουργία του χώρου. Με την τραγωδία, οι πολιτικοί φαίνεται να έχουν δεσμευτεί να επιταχύνουν τη διαδικασία. Την επόμενη μέρα, η κεντρική κυβέρνηση συνέστησε στη διοίκηση της Μαπούτο να επιταχύνει τη μετεγκατάσταση των οικογενειών.

Εκτός από την επανεγκατάσταση, το κλείσιμο του Hulene προϋποθέτει την αναστολή της παραλαβής νέων αποβλήτων, σύμφωνα με τον υπουργό [3] Περιβάλλοντος και Αγροτικής ανάπτυξης, Celso Correia. Ανέφερε επίσης ότι η διαδικασία θα απαιτούσε τουλάχιστον πέντε χρόνια και θα κόστιζε 110 εκατομμύρια δολάρια στο δημόσιο ταμείο. Δεν είναι σαφές τι θα συμβεί με τους σωρούς σκουπιδιών που παραμένουν εκεί ή με τον ίδιο τον χώρο.

Ως εκ τούτου, τα απορρίμματα θα μεταφέρονταν στον χώρο υγειονομικής ταφής Matlemele, ο οποίος πρέπει να κατασκευαστεί στην πόλη Mάτολα [4], περίπου 20 χιλιόμετρα από τη Μαπούτο. Προβλέπεται [5] ότι, από το πρώτο εξάμηνο του 2019, ο νέος χώρος υγειονομικής ταφής θα δέχεται τα απόβλητα των δύο πόλεων.

Η νέα υποδομή προγραμματίζεται να περιλαμβάνει μια μονάδα ανακύκλωσης χωρητικότητας 200 τόνων ημερησίως, καθώς και μια μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων και ένα σύστημα παραγωγής ενέργειας από βιοαέριο, ένα είδος βιοκαυσίμων, δυνατότητες που ο χώρος Hulene δεν διαθέτει, καθώς είναι απλά μια τοποθεσία διάθεσης απορριμμάτων.

Ένα ερασιτεχνικό βίντεο [6] που έγινε από τον δημοσιογράφο του Radio Indico, Lote Sigauque, δείχνει πόσο η περιοχή δεν διαθέτει τα ελάχιστα πρότυπα για τη στέγαση:

“Σε άλλες χώρες, κάτι τέτοιο θα σήμαινε παραίτηση”

Η εκπρόσωπος της κεντρικής κυβέρνησης Ana Camoana περιέγραψε το περιστατικό ως ένα «τραγικό ατύχημα» σε συνέντευξη Τύπου την επόμενη ημέρα, στις 20 Φεβρουαρίου, στην οποία συμμετείχε το Global Voices. Ωστόσο, οι πολίτες ισχυρίζονται ότι θα μπορούσε να αποφευχθεί, εάν η κυβέρνηση είχε λάβει ορισμένα μέτρα.

Σύμφωνα με τον περιβαλλοντολόγο δημοσιογράφο Isac Naiene, οι άνθρωποι που ζούσαν στην περιοχή είχαν ήδη προειδοποιήσει ότι μια τέτοια καταστροφή θα μπορούσε να συμβεί. Έγραψε [7] στο Facebook:

[…] entrevistei um sem número de famílias que residem nas redondezas da lixeira de Hulene, que relataram o drama que é viver ali […] e durante a conversa, algumas pessoas já previam que uma tragédia como a da última madrugada viesse a ocorrer. Dito e feito. Talvez agora que o pior aconteceu, as autoridades tomem consciência da necessidade urgente de se encerrar a lixeira de Hulene.

[…] Πήραμε συνέντευξη από αμέτρητες οικογένειες που ζουν κοντά στο χώρο αποκομιδής απορριμμάτων Hulene, που μίλησαν για το δράμα που ζούσαν εκεί […] και κατά τη διάρκεια της συζήτησης ορισμένοι άνθρωποι προέβλεπαν ότι μια τραγωδία όπως η σημερινή επρόκειτο να συμβεί. Όπερ και εγένετο. Ίσως τώρα που συνέβη το χειρότερο, οι Αρχές θα καταλάβουν την επείγουσα ανάγκη να κλείσουν το χώρο διάθεσης απορριμμάτων Hulene.

Ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου της Μαπούτο, David Simango, ο οποίος είχε ήδη υποσχεθεί [8] το κλείσιμο του χώρου κατά τη διάρκεια της εκλογικής του εκστρατείας το 2013, έχει την ευθύνη για το συμβάν αλλά αρνήθηκε να “συζητήσει δημόσια” αν ο φορέας που εκπροσωπεί θα μπορούσε να αποτρέψει την κατάσταση ή όχι.

Στη συνέντευξη Τύπου που έγινε την ημέρα της τραγωδίας, ο Simango είπε:

[…] Nós assumimos a responsabilidade de tudo que aconteceu […] Queria pedir a todos para nos concentrarmos no socorro das pessoas em vez de fazer um debate da lixeira […] Não queria discutir se foi por negligência ou não, eu prefiro dizer que temos a responsabilidade no que aconteceu e assumimos. Agora, se é na amplitude ou na forma limitada, esse debate vamos deixar para depois.

[…] Αναλαμβάνουμε την ευθύνη για ό,τι έγινε […] Ήθελα να ζητήσω από όλους να επικεντρωθούμε στην σωτηρία των ανθρώπων αντί να συζητάμε για τον χώρο αποκομιδής απορριμάτων […] Δεν ήθελα να συζητήσω αν αυτό οφείλεται σε αμέλεια ή όχι, προτιμώ να πω ότι έχουμε ευθύνη για αυτό που συνέβη και το αποδεχόμαστε. Τώρα αν είναι πλήρως ή σε περιορισμένη έκταση, θα αφήσουμε αυτή τη συζήτηση για αργότερα.

Η πρόταση [9] του Bitone Vitage, πολιτικού επιστήμονα και ένθερμου σχολιαστή στα κοινωνικά δίκτυα, ήταν ότι οι διαχειριστές του χώρου θα πρέπει να παραιτηθούν από τις θέσεις τους στο όνομα των θυμάτων:

Em outros países isso valeria renúncia por parte do Presidente e dos vereadores para área de saneamento e das infraestruturas. Por uma questão de ética e de vergonha na cara o Edil deveria renunciar em nome da dor que estas famílias terão que carregar por toda a vida.

Σε άλλες χώρες αυτό θα άξιζε την παραίτηση από τη μεριά του προέδρου και των συμβούλων της περιοχής αποκομιδής απορριμάτων στις υποδομές. Στο όνομα της ηθικής και της αξιοπρέπειας ο υπεύθυνος πρέπει να παραιτηθεί λόγω του πόνου που αυτές οι οικογένειες θα πρέπει να αντέξουν για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Στις 23 Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος της χώρας, Φιλίπε Νιούσι, επισκέφτηκε τις οικογένειες που επανεγκαταστάθηκαν σε δύο σκηνές, που τους δόθηκαν από τις δημοτικές αρχές, στο Bairro Ferroviário (Γειτονιά Σιδηροδρόμου). Ανέφερε την επίσκεψη στην επίσημη σελίδα του στο Facebook, όπου επιβεβαίωσε επίσης και την έκκλησή του προς τον πληθυσμό να μην επιστρέψουν στις παλιές κατοικίες τους γύρω από τον χώρο αποκομιδής απορριμάτων, “επειδή δεν διαθέτει τις ελάχιστες συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας”.

“Ο χώρος αποκομιδής απορριμάτων που σκοτώνει είναι ο ίδιος που συντηρεί”

Οι δημοτικές Αρχές υπόσχονταν να κλείσουν το χώρο από το 2014. Το μόνο μέτρο που πήραν μέχρι τώρα, ωστόσο, ήταν η μετακίνηση κάποιων οικογενειών των κατοίκων σε άλλη περιοχή, αλλά σύμφωνα με τον Yolanda Manuel, υπουργό υγείας και κοινωνικής δράσης στο Μαπούτο, κάποιοι από αυτούς που μετακινήθηκαν επέστρεψαν.

Για αυτό το θέμα, ο Dercisio Tembe έγραψε [10] στο Facebook:

Muitos deles se não forem todos há anos foram indemnizados para sair daquela zona, mas só saíram por um tempo e voltaram, afirmo isso, porque conheço uma família que tinha saído e voltou, optando por usar o dinheiro e vender os terrenos disponibilizados pelo governo. […]

Πολλοί από αυτούς, αν όχι όλοι, είχαν αποζημιωθεί πριν από χρόνια για να εγκαταλείψουν την περιοχή, αλλά έφυγαν για λίγο και επέστρεψαν, λέω αυτό γιατί γνωρίζω μία οικογένεια που έφυγε και επέστρεψε, επιλέγοντας να χρησιμοποιήσει τα χρήματα και να πουλήσει τα εδάφη που είχαν στη διάθεσή τους από την κυβέρνηση. […]

Ωστόσο, οι κάτοικοι με τους οποίους το Global Voices μίλησε αρνήθηκαν αυτές τις κατηγορίες, δηλώνοντας ότι αυτοί που μετακινήθηκαν ήταν κάτοικοι από περιοχές από τη γειτονιά Hulene, οι οποίοι επλήγησαν από πλημμύρες, και όχι πραγματικά αυτοί που μένουν κοντά στο χώρο αποκομιδής απορριμάτων.

[1]

Ο χώρος αποκομιδής απορριμάτων Hulene, o μόνος χώρος που εξυπηρετεί το Μαπούτο, πρωτεύουσα της Μοζαμβίκης. Φωτογραφία: Marco Simoncelli. Χρήση κατόπιν αδείας.

Εξάλλου, ακόμη και οι επανεγκατεστημένες οικογένειες διαμαρτύρονται [11] για την έλλειψη βασικών υπηρεσιών, όπως ηλεκτρική ενέργεια, δρόμοι πρόσβασης, και αγορές στην περιοχή επανεγκατάστασης.

Σε μια άλλη ανάρτηση [12] στο Facebook, o José Machado, υπογράμμισε ότι η επανεγκατάσταση, όταν δεν συνοδεύεται από άλλα μέτρα που να διασφαλίζουν τα εισοδήματα των οικογενειών, διατρέχουν τον κίνδυνο αποτυχίας, δεδομένου ότι βρίσκεται στο χώρο των σκουπιδιών, όπου πολλοί κέρδισαν χρήματα:

A lixeira que hoje matou mais de uma dezena de pessoas é a mesma que alimenta mais de uma centena de famílias. […] Parem de querer encerar a nossa fonte de rendimento sem antes nos dizerem pra onde devemos ir, de forma humilde, ganhamos o que ganhamos nessa nossa pobre actividade de todos os dias e assim criamos os nossos filhos e sustentemos as nossas famílias.

Ο χώρος αποκομιδής απορριμάτων που σκότωσε σήμερα πάνω από δώδεκα άτομα είναι ο ίδιος που συντηρεί πάνω από εκατό οικογένειες. […] Σταματήστε να θέλετε να κλείσετε την πηγή εισοδήματός μας χωρίς πρώτα να μας πείτε που πρέπει να πάμε, ταπεινά κερδίζουμε αυτά που κερδίζουμε καθημερινά με την φτωχή μας δραστηριότητα και με αυτόν τον τρόπο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και στηρίζουμε τις οικογένειές μας.

#ΠροσευχηθείτεγιατοHulene

Η τραγωδία άγγιξε τους Μοζαμβικανούς την περασμένη εβδομάδα. Στο Twitter, οι χρήστες δημιούργησαν το hashtag #ΠροσευχηθείτεγιατοHulene για να κινητοποιήσουν, ώστε να συγκεντρωθούν πόροι για τις 32 οικογένειες, που περιλαμβάνονταν στην διαδικασία επανεγκατάστασης.

Ξέρω ότι όταν είμαστε ενωμένοι και δίνουμε ότι έχουμε και μπορούμε, είμαστε πιο δυνατοί και μπορούμε να βοηθήσουμε αυτούς που έχουν πραγματική ανάγκη αυτή τη στιγμή! #ΦίλοιστοTwitter #ΠροσευχηθείτεγιατοHulene #ΒοηθήστετοHulene

Εικόνα: Εγώ, η Yara Bongo, πρόκειται να συμμετάσχω σε μια κοινωνική δράση για να βοηθήσω τα θύματα του Hulene, γι’ αυτό ζητάω ειλικρινά να βοηθήσετε με ρούχα, με μη-ευπαθή τρόφιμα, προϊόντα υγιεινής. Βοηθήστε με για να βοηθήσω. [Αριθμός] Επικοινωνήστε για περισσότερες πληροφορίες. #ΦίλοιστοTwitter #ΠροσευχηθείτεγιατοHulene

Tweet: Παιδιά, θα πρέπει να είμαστε συμπονετικοί και να δείξουμε αλληλεγγύη, κάθε βοήθεια ευπρόσδεκτη #ΦίλοιστοTwitter #Εμείςστηρίζουμε #ΠροσευχηθείτεγιατοHulene

Ώρες μετά την δημιουργία του hashtag εμφανίστηκαν τα πρώτα αποτελέσματα. Η Jessica δημοσίευσε ένα τουίτ:

Συνεχίστε τις δωρεές σας.#ΠροσευχηθείτεγιατοHulene#ΦίλοιστοTwitter

Διευθύνσεις στα μηνύματα που ακολουθούν…

Ή άμεσο μήνυμα

Οι έντονες βροχοπτώσεις που πλήττουν τη χώρα έχουν μέχρι στιγμής επηρεάσει [23] περίπου 130.000 άτομα, ειδικά λόγω των πλημμυρών στις αστικές περιοχές.