[1]“Τα απομεινάρια ιαπωνικού αεροσκάφους Καμικάζε, που συνετρίβη πάνω στο αεροπλανοφόρο HMS Formidable κοντά στις Νήσους Σακισίμα, Μάιος 1945″. Φωτογραφία: Wikimedia Commons [1], Αυτοκρατορικό Πολεμικό Μουσείο. Το έργο αυτό δημιουργήθηκε από την Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς πνευματικά δικαιώματα.
Υπάρχει μια συζήτηση που εντείνεται μεταξύ πολιτικών αναλυτών σχετικά με το εάν η Βόρεια Κορέα προχωρά σε αυτοκτονική πορεία συνεχίζοντας να αναπτύσσει πυρηνικά όπλα.
Στην επιφάνεια, η Βόρεια Κορέα και ο ανώτατος ηγέτης της, Κιμ Γιονγκ Ουν, φαίνεται να επιτυγχάνει στο ρίσκο να αψηφήσει τις κυρώσεις των Ηνωμένων Εθνών και να παρακάμψει το εμπάργκο πετρελαίου. Τον Ιανουάριο, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε ότι ο “Kιμ Γιονγκ Ουν κέρδισε προφανώς αυτόν το γύρο. Έχει πυραύλους παγκόσμιας εμβέλειας, μέχρι και 13.000 χιλιόμετρα, που μπορούν να φτάσουν σχεδόν σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη”. Οι ρωσικές Αρχές φαίνεται να πιστεύουν ότι αυτός ο “δαιμόνιος και ώριμος” ηγέτης θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τους “ιμπεριαλιστές εχθρούς” του κατασκευάζοντας διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους [2], που μπορούν να απειλήσουν κάθε σημαντική πόλη και στρατιωτική βάση των ΗΠΑ και των συμμάχων της.
Αυτοί όμως οι εμπειρογνώμονες παραβλέπουν το αυτοκαταστροφικό ένστικτο, το οποίο αποτελεί τη βάση του βορειοκορεατικού λεονταρισμού. Το ερώτημα που τίθεται είναι το κατά πόσον το καθεστώς του Κιμ θα ήταν πρόθυμο να διακινδυνεύσει την εξολόθρευση, όταν υπάρχουν επιλογές για διαπραγματεύσεις, τουλάχιστον θεωρητικά.
Όποιος έχει μελετήσει τη δομή της βορειοκορεατικής εξουσίας ξέρει ότι ο ίδιος ο Κιμ Γιονγκ Ουν πιέζεται από στρατηγούς, που ασχολούνται με την ταπείνωση του Πολέμου της Κορέας. Στην πραγματικότητα, οι απόψεις τους σχετικά με τις επιθέσεις αυτοκτονίας μοιάζουν κατά κάποιο τρόπο με την προπαγάνδα που διέδιδε ο ιαπωνικός στρατός κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας Βορειοκορεάτης αποστάτης αποκάλυψε πρόσφατα ότι ο στρατός έχει συγκεντρώσει μια ταξιαρχία βομβιστών αυτοκτονίας, που είναι έτοιμοι να επιτεθούν στον εχθρό με ένοπλα “πυρηνικά σακίδια”, αν η κατάσταση γίνει απελπιστική.
Όσο η Βόρεια Κορέα και η Ιαπωνία περιφρονούν αλλήλους, υπάρχουν εντυπωσιακοί παραλληλισμοί στη στάση τους απέναντι στην αυτοκτονία. Πριν και καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, όλοι οι Ιάπωνες υπήκοοι ήταν ιδεολογικά προετοιμασμένοι για να θυσιάσουν τη ζωή τους για τον αυτοκράτορα. Ομοίως, τα «υποκείμενα» της Βόρειας Κορέας είναι υποχρεωμένα σήμερα να εκδηλώνουν φανατική αφοσίωση στη δυναστεία των Κιμ, πολεμώντας μέχρι και τον τελευταίο άνθρωπο. Και στα δύο έθνη, τα υπουργεία προπαγάνδας πετύχαιναν και εξακολουθούν να επιτυγχάνουν να καθοδηγούν τις μάζες να πιστεύουν στην εθνική τους εξαιρετικότητα σε σχέση με τους παρακατιανούς γείτονές τους.
Στην Ιαπωνία, η τελετουργική αυτοκτονία έχει από καιρό γίνει δημοφιλής σε ταινίες για το μπουσίντο [3], τον κώδικα ηθικής των Σαμουράι, και για τους πιλότους καμικάζε [4], αλλά οι φωνές εκείνων που ήταν έτοιμοι να αυτοκτονήσουν αλλά που, μέσω απροσδόκητων συνθηκών, επέζησαν του πολέμου, συχνά καταπιέστηκαν. Σε μια κουλτούρα που φοβάται την ντροπή πάνω απ’ όλα, η γραμμή μεταξύ εξαναγκασμού και ενός ελεύθερα επιλέξιμου θανάτου συχνά είναι θολή. Ακόμη και οι 47 ρονίν [5] που απαθανατίστηκαν στο αριστούργημα Chūshingura [6] και πολυάριθμες άλλες ταινίες μπορούν να θεωρηθούν θύματα της κυνικής πρακτικής τελετουργικής αυτοκτονίας γνωστής ως σεπούκου [7]ή χαρακίρι.
Αφηγήσεις σχετικά με την κοινωνική πίεση που ασκούνταν στην τάξη των πολεμιστών για να τερματίσουν τη ζωή τους, προκειμένου να “διατηρήσουν την τιμή τους”, αποκαλύπτουν την ασυνήθιστη ομοιότητα μεταξύ σεπούκου και δημόσιας εκτέλεσης. Συντηρητικοί Ιάπωνες πολιτικοί όπως ο Σιντάρο Ισιχάρα [8] συνεχίζουν να εκθειάζουν την αρετή των νεαρών στρατιωτών, οι οποίοι θυσιάζονται σε μυθιστορήματα και ταινίες, αλλά η αλήθεια του θέματος είναι ότι ήταν γνωστό ότι οι πιλότοι καμικάζε ναρκώνονταν, αμπαρώνονταν στα πιλοτήριά τους και τους παρέχονταν καύσιμα ίσα-ίσα για να προσεγγίσουν τους εχθρικούς στόχους.
Παρά τη σπανιότητα στατιστικών στοιχείων από τη Βόρεια Κορέα για το θέμα αυτό, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονίας σήμερα στον ανεπτυγμένο κόσμο. Επίσης είναι γνωστό ότι και η ιαπωνική και η κορεατική κοινωνία είναι άκαμπτες και ιεραρχικές και προσφέρουν λίγες δεύτερες ευκαιρίες στις μειονότητες ή στους ξεχασμένους και παραπεταμένους της κοινωνίας. Εκτός κι αν κάποιος συμφωνεί να ακολουθήσει τις καθορισμένες συμβάσεις και τους τελετουργικούς κώδικες υπακοής, εύκολα μπορεί κανείς να εξοστρακιστεί ή να τιμωρηθεί.
Ενώ κάθε ατομικός θάνατος μπορεί να αξίζει συμπάθεια, η κληρονομιά της τελετουργικής αυτοκτονίας είναι ιδιαίτερα προβληματική. Οι κορεατικές στάσεις απέναντι στον θάνατο και την αυτοκτονία διαμορφώθηκαν από τρεις δεκαετίες ιαπωνικής κατοχής. Όπως ανέφεραν Βορειοκορεάτες αποστάτες, υπάρχει πιθανότητα οι ειδικές δυνάμεις του Κιμ Γιονγκ Ουν να χρησιμοποιήσουν τακτικές καμικάζι, αν διαπιστώσουν ότι η χώρα δεν μπορεί να αντέξει τις επιθέσεις της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας και του Πολεμικού Ναυτικού.
Η αυτοκτονία συχνά υποδηλώνει την αδυναμία να αναζητήσουμε δημιουργικές λύσεις σε φαινομενικά αδύνατα διλήμματα. Αντί να ξαναζωντανεύουν τους μάταιους γεωπολιτικούς αγώνες, που θα έπρεπε να είχαν τελειώσει τον 20ό αιώνα, οι πολιτικοί ηγέτες θα πρέπει να επικεντρωθούν στην αντιμετώπιση πιο επειγόντων προτεραιοτήτων, όπως ο μαζικός αφανισμός που γεννάται τώρα από την περιβαλλοντική κρίση.