Μέλη της Λαϊκής Ένωσης Πλανόδιων Πωλητών της Βαρκελώνης. Φωτογραφία από: Playground Do (Χρησιμοποιείται με άδεια)

Η δεύτερη εβδομάδα του Μαρτίου ήταν ιδιαίτερα τραγική για τους πλανόδιους πωλητές στην Ισπανία, αφού ο Mame Mbaye, σενεγαλέζικης καταγωγής, πέθανε από καρδιακή ανακοπή, όταν έτρεχε να ξεφύγει από την αστυνομία.

Το γεγονός αυτό έρχεται σε αντίθεση με δύο ενθαρρυντικά γεγονότα: τη μαζική συμμετοχή στις συγκεντρώσεις αλληλεγγύης προς τον Mbaye και την επιτυχία μιας εκστρατείας crowdfunding για τη χρηματοδότηση ενός έργου, που επιδιώκει να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης της συλλογικότητας στη Βαρκελώνη: το δικό της εμπορικό σήμα, το Top Manta.

“Ya está aquí el proyecto en el que tanto hemos trabajado, que nos permitirá ayudar a mejorar las condiciones de vida de lxs vendedorxs ambulantes, seguir luchando contra el racismo, compartir lo que sabemos: #TOPMANTA #Crowdfunding Colabora y difunde!https://t.co/RAQfYu8Sf0

— Sindicato ManteroBCN (@sindicatomanter) March 13, 2018

“Το έργο, για το οποίο έχουμε δουλέψει τόσο σκληρά, είναι εδώ, θα μας επιτρέψει να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσης των πλανόδιων πωλητών, να συνεχίσουμε την καταπολέμηση του ρατσισμού, να μοιραστούμε όσα γνωρίζουμε: #TOPMANTA #Crowdfunding Συνεργαστείτε και διαδώστε!

Το εγχείρημα ξεκίνησε από τη Λαϊκή Ένωση Πλανόδιων Πωλητών της Βαρκελώνης, μια ένωση, που αποτελείται από μετανάστες από διάφορες αφρικανικές χώρες, που έχουν βρει μια μορφή επιβίωσης ως πλανόδιοι πωλητές λόγω του διοικητικού κωλύματος να εργαστούν σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου.

Υπό το σύνθημα “Η επιβίωση δεν είναι έγκλημα”, η Ένωση δημιουργήθηκε το 2015 ως “ένας τρόπος αλληλοϋποστήριξης ενάντια στη σκληρότητα των καθημερινών πωλήσεων στο δρόμο και ως ένας τρόπος αλληλοϋπεράσπισης ενάντια στον θεσμικό ρατσισμό, τη δίωξη και την ποινικοποίηση”.

Της δημιουργίας της Ένωσης και του σήματος Top Manta προηγήθηκε πάνω από μια δεκαετία αγώνα, αυτοοργάνωσης και κατασκευής δικτύων αλληλεγγύης.

“Είμαστε δημιουργικά άτομα με ιδέες και φιλοδοξίες, όπως εσείς”

Η ιδέα της δημιουργίας του Top Manta είχε ήδη ανακοινωθεί από τη συλλογικότητα το 2017, μαζί με ένα προωθητικό βίντεο, που κυκλοφόρησε από την Playground Do, που έχει ήδη φτάσει πάνω από 1 εκατομμύριο προβολές. Σε αυτό, ο Aziz Faye, εκπρόσωπος της Ένωσης και ράφτης στο επάγγελμα, εξηγεί πώς, μετά από οκτώ χρόνια χωρίς δουλειά, ανακάλυψε την αξιοπρέπεια αυτής της δουλειάς του πλανόδιου πωλητή παρά την αστυνομική παρενόχληση, τις διακρίσεις από τους ανθρώπους και έναν μισθό, που μόλις αγγίζει τα 200 ευρώ το μήνα.

Πώς το κάνουν αυτό; Σύμφωνα με τον Faye, στο βίντεο: “Γιατί έχουμε πολλές ιδέες και πολλά πλούτη”.

Στο βίντεο, ο Faye αναλογίζεται την ξαφνική προσοχή των ΜΜΕ και πώς έρχεται σε αντίθεση με την έντονη αφάνεια και την απόρριψη, που χαρακτηρίζει τις απεικονίσεις τους:

Hace poco hemos lanzado nuestra propia marca, la marca Top Manta (…) de pronto, la gente que nos ignoraba o rechazaba, nos tenía admiración. Los medios querían entrevistarnos, los diseñadores querían conocernos (…) ¿Qué había cambiado? Dos cosas. Primero se descubrió que no somos solamente inmigrantes ilegales, sino que somos individuos creativos con ideas y ambición, como tú. Segundo, empezamos a hablar el lenguaje del capitalismo.

Πρόσφατα λανσάραμε το δικό μας εμπορικό σήμα, το Top Manta (…) Ξαφνικά, άνθρωποι, που μας αγνοούσαν ή μας απέρριπταν, έτρεφαν θαυμασμό για εμάς. Τα ΜΜΕ ήθελαν να μας πάρουν συνέντευξη, οι σχεδιαστές ήθελαν να μας γνωρίσουν (…) Τι είχε αλλάξει; Δύο πράγματα. Πρώτα ανακαλύφθηκε ότι δεν είμαστε απλώς λαθρομετανάστες, αλλά είμαστε δημιουργικά άτομα με ιδέες και φιλοδοξίες, όπως και εσείς. Δεύτερον, αρχίζουμε να μιλάμε τη γλώσσα του καπιταλισμού.

Στην ιστοσελίδα της, η μάρκα Top Manta περιγράφεται ως κάτι πέρα ​​από ένα εμπορικό εγχείρημα: ένα όργανο αντίστασης και δικαίωσης, μια επωνυμία “συλλογική, απλή, επαναστατική και αξιοπρεπής”, ενάντια στα σύνορα, την περιφρόνηση και τη λήθη.

Αυτή τη στιγμή και μετά από λιγότερο από μία εβδομάδα δραστηριότητας, η εκστρατεία crowdfunding για τη χρηματοδότηση της εκκίνησης του έργου έχει ήδη ξεπεράσει τον ελάχιστο στόχο της και συνεχίζει να αυξάνεται. Όσοι συνεργάζονται, μπορούν να επιλέξουν μεταξύ διαφορετικών ανταμοιβών, όπως μπλουζάκια και φούτερ, που σχεδιάστηκαν από τη συλλογικότητα και παράγονται με φροντίδα, δίκαιο και βιώσιμο τρόπο (γίνεται αποστολή στην Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και τη Σενεγάλη).

Manteros: Αλληλεγγύη κατά της ποινικοποίησης, του ρατσισμού και της αφάνειας

Σύμφωνα με έκθεση του Δημοτικού Συμβουλίου της Βαρκελώνης, το 2016 υπήρχαν 400 πλανόδιοι πωλητές στην πόλη και περισσότεροι από τους μισούς εξ αυτών βρίσκονται σε παράτυπη διοικητική κατάσταση. Η έκθεση αρνείται επίσης ότι πίσω από τους πλανόδιους πωλητές βρίσκονται οι μαφίες ως τελικοί επωφελούμενοι της δραστηριότητάς τους, μια ευρέως διαδεδομένη φήμη στο δρόμο και στα δίκτυα.

Χάρη στην πίεση που άσκησαν διάφορες ομάδες μεταναστών, το 2010 αποποινικοποιήθηκε ο πλανόδιος πωλητής και έγινε πταίσμα. Αλλά και πάλι το 2015, η αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση του Ποινικού Κώδικα, που πραγματοποιήθηκε από τη συντηρητική κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος (PP), θεωρεί για άλλη μια φορά την πώληση στο δρόμο ως έγκλημα, που τιμωρείται με φυλάκιση μεταξύ έξι μηνών και δύο ετών.

Μια σημαντική συνέπεια αυτής της ποινής είναι ότι συμβάλλει στη διαιώνιση της νομικής ευπάθειας των πωλητών. Το έγκλημα αποτυπώνεται στον φάκελό τους και τους εμποδίζει να τακτοποιήσουν τη διοικητική τους κατάσταση. Κατά συνέπεια, η απόκτηση μιας νόμιμης θέσης εργασίας αντί του πλανόδιου πωλητή γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Αυτή είναι η περίπτωση πολλών από τους πλανόδιους πωλητές, οι οποίοι παραμένουν “χωρίς χαρτιά”, παρόλο που βρίσκονται στην Ισπανία για περισσότερο από μια δεκαετία.

Όπως τονίζει το “Μανιφέστο για την αποποινικοποίηση των πλανόδιων πωλητών“:

…cuando un mantero es condenado por vender, esto cierra de facto cualquier posibilidad de regularización futura debido al tema de los antecedentes penales. Esto es lo que llamamos criminalización de la pobreza.

…όταν ένας πωλητής καταδικάζεται για πώληση, αυτό εκ των πραγμάτων κλείνει κάθε δυνατότητα μελλοντικής τακτοποίησης λόγω του θέματος του ποινικού μητρώου. Αυτό αποκαλούμε ποινικοποίηση της φτώχειας.

Πρωτοβουλίες όπως το Top Manta και η αποδοχή του από το ισπανικό κοινό ανοίγουν την πόρτα σε πολλές ελπίδες και δυνατότητες. Ωστόσο, οποιοδήποτε επίτευγμα θα είναι μικρό, μέχρι να αντιμετωπιστεί ο ύπουλος κοινωνικός και θεσμικός ρατσισμός, που εξομαλύνει την αστυνομική βία, την οποία καταγγέλλει επανειλημμένα η ομάδα: “Εδώ και πολύ καιρό, η βία εναντίον μας γίνεται αποδεκτή ως κάτι φυσικό. […] Έχουμε δεκάδες συντρόφους με σπασμένα πόδια και χέρια λόγω αστυνομικών επιχειρήσεων”.