Μια καμπή προς τα κάτω στις Κάτω Χώρες

Εσωτερικό της Πορτογαλικής Συναγωγής στο Άμστερνταμ, Emanuel de Witte. Δημόσια χρήση, Wikimedia Commons.

Της Karen Kao

Όταν μετακόμισα στην Ολλανδία, είχα μόλις παντρευτεί τον Ολλανδό σύζυγό μου. Υποσχέθηκα να το ανεχτώ για ένα χρόνο. Εκείνος υποσχέθηκε να επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες, αν μισούσα ακόμα το Άμστερνταμ μετά τον ένα χρόνο.

Ο σύζυγός μου έκανε ό,τι μπορούσε για να με προετοιμάσει για τη μετάβαση. Μου έδωσε βιβλία να διαβάσω πριν μετακομίσουμε: έναν κατάλογο με όλα τα σκαμπανεβάσματα της ολλανδικής ιστορίας. Χρυσή Εποχή. Αποικία της Μπατάβια. Γερμανική Κατοχή κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σύγχρονο Άμστερνταμ.

Ο μύθος της ολλανδικής δημιουργίας

Ελάχιστη ιδέα είχα ότι αυτά τα βιβλία με δίδασκαν τον μύθο της ολλανδικής δημιουργίας: ότι οι Κάτω Χώρες ιδρύθηκαν πάνω στα θεμέλια μιας θρησκευτικής ανοχής.

Όταν οι καβγατζήδες Ολλανδοί κέρδισαν την ανεξαρτησία τους από την Καθολική Ισπανία το 1648, το πρώτο κύμα προσφύγων προερχόταν από τις Ισπανικές Κάτω Χώρες αποζητώντας την ελευθερία να ακολουθούν την προτεσταντική πίστη τους. Ακολούθησαν διαδοχικά κύματα. Οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν από την Πορτογαλία και οι Προτεστάντες Ουγενότοι από τη Γαλλία. Η Άννα Φρανκ, Γερμανοεβραία, που κατέφυγε στο Άμστερνταμ για να γλιτώσει από τους Ναζί, είναι ένα εθνικό σύμβολο ολλανδικής ανοχής.

Όσα χρόνια ζω στην Ολλανδία, σπάνια έχω ακούσει τους Ολλανδούς να μιλούν για τούτο το παρελθόν. Το γεγονός ότι αυτοί οι πρόσφυγες ήταν απαραίτητοι για να ενισχύσουν μια εκκολαπτόμενη οικονομία. Το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των Εβραίων πέθανε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, συμπεριλαμβανομένης της Άννας Φρανκ. Ίσως οι Ολλανδοί να έχουν ξεχάσει την ιστορία τους, απολαμβάνοντας την αγαλλίαση της ιστορικής ανοχής τους.

Τούτες τις μέρες, ωστόσο, το ακροδεξιό ξενοφοβικό Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) είναι το δεύτερο μεγαλύτερο πολιτικό κόμμα στην Ολλανδία. Ο ηγέτης του, Γκέερτ Βίλντερς, κατάφερε μονάχος του να μετατοπίσει το πολιτικό φάσμα προς τα δεξιά και να εκτραχύνει το δημόσιο διάλογο. Είναι συνηθισμένο πλέον να ακούς Ολλανδούς πολιτικούς να μιλάνε για το κλείσιμο των συνόρων στην Ολλανδία.

“Αλλόχθονες”

Οι Ολλανδοί είχαν μακράν μια τεταμένη σχέση με τις κοινότητες των μεταναστών τους, τους λεγόμενους allochtonen (αλλόχθονες). Ο ορισμός του “μετανάστη” που χρησιμοποιείται από το Ολλανδικό Κεντρικό Γραφείο Στατιστικής (CBS) είναι ένα άτομο με τουλάχιστον έναν γονέα, που γεννήθηκε στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τον ορισμό αυτό, δεν έχει σημασία αν το εν λόγω άτομο γεννήθηκε στην Ολλανδία. Το παιδί ενός αλλόχθονα είναι επίσης αλλόχθων.

Στη γλώσσα του δρόμου, ο όρος allochtoon έχει διαφορετικό νόημα. Ο όρος αναφέρεται σχεδόν αποκλειστικά σε πρόσωπα τουρκικής ή μαροκινής καταγωγής. Εφαρμόζεται σε όλες τις γενιές, αλλοδαπούς και ιθαγενείς. Είναι τόσο υποτιμητικός, που με έχουν συμβουλεύσει επανειλημμένα να μην αυτοπροσδιορίζομαι έτσι. Το 2016, η ολλανδική κυβέρνηση εγκατέλειψε επίσημα τη χρήση του όρου αλλόχθων και του αντίστοιχου όρου autochtoon (αυτόχθων) για τους ιθαγενείς. Ωστόσο, το CBS εξακολουθεί να κάνει διάκριση μεταξύ μεταναστών από τη Δύση (ΗΠΑ, Καναδάς, ΕΕ, Ινδονησία, Ωκεανία και Ιαπωνία) έναντι των υπόλοιπων. Οι πρώτες χώρες είναι εντάξει, οι άλλες όχι.

Επομένως, ακόμη και αν τα σύνορα κλείσουν, η ακροδεξιά και πάλι δε θα ικανοποιηθεί. Περίπου 800.000 μετανάστες τουρκικής ή μαροκινής καταγωγής ζουν στην Ολλανδία. Οι Ολλανδοί πολιτικοί της ακροδεξιάς και του κέντρου θεωρούν αυτήν την ομάδα προβληματική.

“Forum voor democratie”

Το Φόρουμ για τη Δημοκρατία (FVD) είναι ένα νέο πολιτικό κόμμα, το οποίο ξεπρόβαλε στην ολλανδική σκηνή κατά τις Εθνικές Εκλογές του 2017. Ο Tιερί Μποντέ είναι ο τύπος του κλασικού “κολεγιόπαιδου”, όπως το θέτουν οι Αμερικανοί. Έχει τέτοια στόφα και ανατροφή που άνετα συγκαταλέγεται στην ανώτερη μεσαία τάξη της Ολλανδίας. Είναι ένας από εμάς. Μερικοί αναλυτές αποκαλούν το FVD “PVV λάιτ”. Ξενοφοβία υπό ένα λεπτό παραπέτασμα κοινωνικής ευγένειας.

Ο Μποντέ κάνει έκκληση στην εθνικιστική υπερηφάνεια. Ανησυχεί ότι οι Ολλανδοί, με όλη τους την ανοχή, έχουν χάσει την επαφή τους με τη δική τους θαυμάσια πολιτιστική κληρονομιά. Ο Μποντέ πιστεύει ότι ήρθε η ώρα να επαναδιεκδικήσουν αυτές τις ρίζες, προτού οι ξένοι τις ξεριζώσουν πλήρως. Σταματήστε να βοηθάτε και να φιλοξενείτε αυτούς τους ανθρώπους. Αυτοί είναι απειλή για εμάς.

Αυτοί είναι οι Τούρκοι και οι Μαροκινοί. Όλοι αυτοί θεωρούνται ότι είναι μουσουλμάνοι, είτε πιστοί ή όχι. Τους βλέπετε στους δρόμους. Οι γυναίκες που φορούν μαντίλες ή, ακόμα χειρότερα μπούρκες. Άνδρες με αφρόντιστη γενειάδα (σύμφωνα με τα χίπστερ πρότυπα) που φορούν “φορέματα σάκους”, όπως  λένε οι Ολλανδοί.

Ανοχή

Σε ένα δείπνο τις προάλλες άκουσα το παραλήρημα ενός φίλου για όλους αυτούς τους μουσουλμάνους. Ο φίλος μας θεωρούσε ότι είχαμε κάνει αρκετά στο θέμα της φιλοξενίας. Ανέφερε, ως απόδειξη της ολλανδικής ανοχής, το γεγονός ότι γυναίκες με μαντίλα στελεχώνουν τα περισσότερα μπακάλικα στις μέρες μας. Ο φίλος μας όμως λέει: ως εδώ. Απαγόρεψτε την μπούρκα, γιατί ποτέ δεν ξέρετε ποιος ή τι μπορεί να κρύβεται εκεί μέσα.

Οι Ολλανδοί σίγουρα δεν είναι μοναδικοί στο νέο κύμα μισαλλοδοξίας. Η Γαλλία, η Αυστρία και η Ουγγαρία έχουν όλες τις δικές τους μορφές ξενοφοβικών ηγετών. Για να μην αναφέρουμε τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το θέμα μου δεν είναι αν οι Ολλανδοί είναι χειρότεροι από τους Αμερικανούς. Είναι ότι δεν είναι καλύτεροι.

Και έτσι καταρρέει ο μύθος δημιουργίας μιας δημοκρατίας, η οποία στηρίζεται στη θρησκευτική ανοχή. Έχουν περάσει 29 χρόνια από τότε που πρωτοέκανα τη συμφωνία με τον σύζυγό μου. Προφανώς, μου αρέσει εδώ. Έγινα Ολλανδή πολίτης το 2013, επειδή μπορεί και να μείνουμε εδώ για το υπόλοιπο της ζωής μας. Και, σε αυτή την περίπτωση, θέλω να μπορώ να ψηφίζω.

Αλλά, επίσης, έγινα Ολλανδή και με έναν πιο ύπουλο τρόπο. Είμαι πλέον μισαλλόδοξη. Δεν μπορώ να δεχτώ την ισλαμοφοβία στο όνομα της πολιτιστικής διαφύλαξης. Ούτε είμαι πρόθυμη ή ικανή να αποδεχτώ τον αρχετυπικό μύθο του ανοιχτόμυαλου ανεκτικού Ολλανδού. Πλέον, είμαι έτοιμη να εγκαταλείψω στα μισά ένα δείπνο ή μια φιλία, όταν τα πράγματα φτάσουν στο απροχώρητο. Είναι μια καμπή προς τα κάτω για μένα εδώ στις Κάτω Χώρες.

Η Karen Kao είναι ποιήτρια, λογοτέχνις και δοκιμιογράφος. Ζει στο Άμστερνταμ. Tο δοκίμιο αυτό αρχικά δημοσιεύτηκε στο Inkstone Press.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.