Όχι αμαχητί: Ο αγώνας για προσιτή στέγαση στο Κέιπ Τάουν

Ημέρα μπουγάδας: Η Shaneekah Abdullah πλένει τα ρούχα των παιδιών της σε ένα από τα μπάνια στο Cissie Gool House. Φωτογραφία: Nyasha Kadandara. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Πάντα έλεγα ότι υπάρχουν δύο τύποι ανθρώπων που ταξιδεύουν στο Κέιπ Τάουν. Εκείνοι που είναι ενθουσιασμένοι με τα βουνά, τις παραλίες και τα ατελείωτα χιλιόμετρα οινοποιείων. Και έπειτα υπάρχουν εκείνοι που δεν μπορούν να ξεπεράσουν τη σκληρή αντίθεση μεταξύ των παραγκών και των επαύλεων ή την αραιή ύπαρξη μαύρων ή μιγάδων κατά τη διάρκεια των τουριστικών τους δραστηριοτήτων, εκτός από τις περιηγήσεις στην πόλη.

Ειλικρινά όμως, δεν χρειάζεται πολύς κόπος για να αναγνωρίσει κανείς ότι το Κέιπ Τάουν είναι μια αφρικανική ουτοπία μόνο για λίγους. Για πολλούς από τους κατοίκους της πόλης, η κληρονομιά του διαχωρισμού και του χωροταξικού απαρτχάιντ συνεχίζει να υφίσταται με έναν απτό και ισχυρό τρόπο.

Μετά από τρία χρόνια, ταξίδεψα πρόσφατα στο Κέιπ Τάουν για δουλειά και αποφάσισα να επεκτείνω το ταξίδι μου για να συνηθίσω και πάλι τον τόπο, που ήταν σπίτι μου για επτά χρόνια. Φυσικά, είχα προετοιμάσει και μια επανένωση συμφοιτητών από το πανεπιστήμιο. Κάθισα με την παρέα μου σε ένα τραπέζι στο Woodstock Coop, την τελευταία προσθήκη στη σειρά των νέων μοντέρνων επιχειρήσεων, που κυριαρχούν στους παλιούς, εγκαταλελειμμένους δρόμους του κάτω Woodstock και άκουγα τις ιστορίες τους για το πώς οι ίδιοι, απόφοιτοι πανεπιστημίων και ειδικευμένοι επαγγελματίες, δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα οικονομικά στο Κέιπ Τάουν. Μερικοί από αυτούς είχαν ήδη περάσει από το Γιοχάνεσμπουργκ, την περίφημη οικονομική πρωτεύουσα της Νότιας Αφρικής. Κάποιοι είχαν αγοράσει ακόμη και ακίνητα στο Sandton, που φημολογείται ότι είναι η πλουσιότερη συνοικία σε ολόκληρη την Αφρική. Κι όμως, ακόμα και αυτοί δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα οικονομικά στο Κέιπ Τάουν;

Οι φίλοι μου δεν υπερέβαλλαν. Ο μέσος κάτοικος του Κέιπ Τάουν πρέπει να βγάζει τριπλάσιο το μέσο μισθό για να αγοράσει ένα σπίτι στην πόλη. Και όχι μόνο οι τιμές των ακινήτων στο Κέιπ Τάουν είναι οι υψηλότερες στη χώρα, το 2016 κατέλαβε την τρίτη θέση παγκοσμίως όσον αφορά τις ετήσιες αυξήσεις των τιμών.

Και οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν, με  τελευταία μια διαπραγμάτευση 10 δισεκατομμυρίων ραντ για την πώληση εκλεκτής παράκτιας γης μεταξύ Clifton και Camps Bay, κάτι που πολλοί κάτοικοι φοβούνται ότι θα αυξήσει τις τιμές ακόμη περισσότερο.

Οι φίλοι μου και πολλοί άλλοι μεσοαστοί στο Κέιπ Τάουν κατάφεραν να βρουν τρόπους να παρακάμψουν τις δυσκολίες του συστήματος και να επιβιώσουν, αλλά υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτών του Κέιπ Τάουν, οι οποίοι μετά βίας επιβιώνουν και τους έχουν πετάξει έξω από τα σπίτια τους, μένοντας άστεγοι.

Γη για ανθρώπους, όχι για κέρδος

Στην κορυφή της οδού Mountain Road στο Woodstock ένα πανό κρέμεται από τα παράθυρα μιας εγκαταλελειμμένης πτέρυγας του κοινοτικού νοσοκομείου του Woodstock, με έντονα κόκκινα και μαύρα γράμματα με τις λέξεις “Reclaim the City” [Ανακτήστε την πόλη], το όνομα ενός πολιτικού κινήματος αφιερωμένου στην πάλη για οικονομικά προσιτή στέγαση. Οι καταληψίες έχουν ονομάσει την πτέρυγα Cissie Gool House από την συνονόματη πολιτική ακτιβίστρια κατά του απαρτχάιντ, η οποία συχνά αναφέρεται ως η Ζαν ντ’ Αρκ του Κέιπ Τάουν.

Το σύνθημα του Reclaim the City. Φωτογραφία: Nyasha Kadandara. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Μέσα στο Cissie Gool House, βρήκα έναν συνδυασμό άστεγων οικογενειών και ατόμων που έχουν μετατρέψει τον πρώτο όροφο ενός θαλάμου σαν σπίτι τους, μετατρέποντας τα δωμάτια των ασθενών σε γκαρσονιέρες και ερειπωμένες εγκαταστάσεις σε κοινόχρηστες τουαλέτες και κουζίνες και αίθουσες συναντήσεων, που χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Στους τοίχους του διαδρόμου έχουν ζωγραφίσει: «Γη για ανθρώπους, όχι για κέρδος».

Στο πίσω μέρος του κτιρίου, βρήκα τη Shaneeka Abdullah να κρεμάει τη μπουγάδα της σε ένα σχοινί. Αφού έκαναν πολλά παράπονα σχετικά με την κατάσταση εξαθλίωσης του προηγούμενου διαμερίσματός της, η σπιτονοικοκυρά έκανε έξωση στη Shaneeka και την οικογένειά της. Η τετραμελής οικογένεια κοιμόταν στο αυτοκίνητό τους για τρεις νύχτες, προτού η Abdullah ανακαλύψει τους “Ανακτήστε την Πόλη” μέσω μιας δημοσίευση στο Facebook. Το κίνημα διαφήμιζε διαμονή για άτομα που είχαν πρόσφατα δεχθεί έξωση και όσους αγωνίζονταν να βρουν οικονομικά προσιτή στέγαση.

Η Shaneeka μου είπε ότι έκλαιγε από τη χαρά της, όταν έμαθε ότι θα ήταν σε θέση να εξασφαλίσει στέγη για τις δύο κόρες της, την 11χρονη Tarana και την Almira, τεσσάρων μηνών. Στεκόμενη στο αυτοσχέδιο δωμάτιό της, εξήγησε πώς χρησιμοποίησε ένα σεπαρέ για να χωρίσει τους χώρους διαβίωσης και ύπνου. Ο πρώτος είναι εξοπλισμένος με ένα φούρνο αερίου, ένα μικρό ψυγείο και ένα αυτοσχέδιο ντουλάπι, το υπνοδωμάτιο με ένα ημίδιπλο στρώμα στο πάτωμα και ένα κομοδίνο στον τοίχο.

Μάθε τα δικαιώματά σου. Η Jennifer Williams κρατά ένα φυλλάδιο σχετικά με τα συνταγματικά δικαιώματα της Νότιας Αφρικής. Φωτογραφία: Nyasha Kadandara. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Οι συνθήκες διαβίωσης της Abdullah δεν είναι ιδανικές, αλλά είναι αποφασισμένη να μείνει στο Cissie Gool House, έως ότου η πόλη να μπορέσει να της προσφέρει στέγη.

Το σύνταγμα της Νοτίου Αφρικής δηλώνει ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα σε βασική στέγαση και η κυβέρνηση πρέπει να λάβει εύλογα μέτρα για να την παράσχει από το σύνολο των διαθέσιμων πόρων. Η γη, στην οποία βρίσκεται το νοσοκομείο Woodstock, έχει παραμείνει κενή για 10 χρόνια και προοριζόταν για οικονομικά προσιτή στέγαση. Αλλά παρά τις δεσμεύσεις για τη χρήση του εδάφους για στέγαση, ο ιδιοκτήτης, η Επαρχία, ξεκίνησε τα σχέδια για την κατασκευή γραφείων αξίας 100 εκατομμυρίων ραντ. Η χρήση της γης για διαφορετικούς σκοπούς ώθησε τους Reclaim the City να προχωρήσουν σε κατάληψη του νοσοκομείου Woodstock και της Νοσηλευτικής Στέγης Helen Bowden, ένα άλλο ακίνητο προοριζόμενο να χρησιμοποιηθεί για προσιτές ή μεταβατικές κατοικίες. Κατά συνέπεια, απορρίφθηκε η αίτηση αναδιάρθρωσης ζωνών.

Μετά από πίεση από μια σειρά ακτιβιστικών ομάδων στέγασης, η πόλη εντόπισε 11 τοποθεσίες για την οικοδόμηση κοινωνικής και μεταβατικής στέγασης στην κεντρική πόλη και το κοινοτικό νοσοκομείο Woodstock είναι ένας από αυτούς τους τόπους. Αλλά για να είναι κάποιος υποψήφιος, πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στην εθνική βάση δεδομένων στέγασης.

“Είμαι πολύ μεγάλη για να κοιμάμαι πλέον στους δρόμους”, δήλωσε η 58χρονη Jennifer Williams, καθώς καθόταν στο κρεβάτι της παίζοντας ένα παιχνίδι με κάρτες με το γείτονά της, Ismail Rahim. Η Jennifer είναι παιδί της πόλης, που μεγάλωσε ανάμεσα στο Woodstock και τον παρακείμενο Salt River. Το μόνο που γνωρίζει είναι να ζει στις περιοχές του μετρό. Περιμένει ένα σπίτι για πάνω από 30 χρόνια. Της Jennifer είναι ένα από τα 373.641 νοικοκυριά στην εθνική βάση δεδομένων στέγασης, που είναι ακόμα σε αναμονή και αυτή η αναμονή θα αυξηθεί στα 650.000 τα επόμενα 15 χρόνια.

Οι κάτοικοι εκφράζουν τα συναισθήματά τους για το Κέιπ Τάουν, τα καλά και τα κακά. Φωτογραφία: Nyasha Kadandara. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Ενώ οι οικογένειες συνεχίζουν να περιμένουν την πόλη να προσφέρει οικονομικά προσιτή στέγη, όσοι βρίσκονται σε άμεση ανάγκη στέλνονται σε καταυλισμούς μετεγκατάστασης όπως το Blikkiesdorp και το Wolwerivier, 30 χιλιόμετρα έξω από την πόλη. Το Blikkiesdorp ιδρύθηκε το 2008 ως κομμάτι των προετοιμασιών για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2010 και η ονομασία του σημαίνει “Ντενεκεδούπολη”. Αυτοί οι οικισμοί απέχουν πολύ από τα αστικά κέντρα με ευκαιρίες απασχόλησης και οι κάτοικοι αγωνίζονται να έχουν πρόσβαση σε δημόσιες μεταφορές ή σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.

“Ελπίζω να συνηθίσω τα νέα πράγματα που έρχονται μαζί με τις νέες εξελίξεις”, λέει η Jennifer, που είδε το Woodstock να αλλάζει δραστικά τα τελευταία 30 χρόνια. Αλλά δέχεται ότι κάποια αλλαγή είναι αναπόφευκτη και μερικές φορές είναι ευεργετική. Παρατηρεί, για παράδειγμα, την μείωση του εγκλήματος, όταν άνοιξαν τα νέα καταστήματα. Με ένα βλέμμα στο πρόσωπό της, που δείχνει ότι δε θα υποχωρήσει εύκολα, η Jennifer λέει ότι “όσο η πόλη μας δίνει μέρη να μείνουμε”, δεν την πειράζει η ανάπτυξη.

Το ερώτημα παραμένει εάν η πόλη θα προσφέρει στην πραγματικότητα στέγη σε ανθρώπους όπως η Jennifer. Η πόλη του Κέιπ Τάουν είχε πολλές ευκαιρίες από το τέλος του απαρτχάιντ και μετά για να εφαρμόσει πολιτικές, που προωθούν την αστική ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, όπως έλεγχο των ενοικίων και χωροθέτηση σε ολόκληρη την πόλη. Αλλά ίσως κινήσεις όπως οι Ανακτήστε την Πόλη θα αποδειχθούν ο Δαβίδ ενάντια στον Γολιάθ της ανάπλασης και θα αρχίσουμε να βλέπουμε στέγαση και ανάπτυξη για όλους, όχι μόνο για λίγους πλούσιους.

Η Nyasha Kadandara είναι γεννημένη στη Ζιμπάμπουε δημοσιογράφος και βραβευμένη σκηνοθέτιδα ντοκιμαντέρ με έδρα την Ανατολική Αφρική.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.