- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Τι συμβαίνει όταν οι Μαυροβούνιοι επιστρέφουν στην πατρίδα από ξένους πολέμους;

Κατηγορίες: Ανατολική - Κεντρική Ευρώπη, Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Μαυροβούνιο, Ουκρανία, Ρωσία, Συρία, Διεθνείς Σχέσεις, Θρησκεία, Κινηματογράφος, Μέσα των πολιτών, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική

[1]

Στιγμιότυπο από τη διαδικτυακή εκδοχή του ντοκιμαντέρ “The Road of No Return?” [Δρόμος δίχως γυρισμό;] του Κέντρο Δημοκρατικής Μετάβασης (CDT) από το Μαυροβούνιο.

Η Milica Bogdanović, συντάκτρια αυτής της δημοσίευσης, είναι μέλος του Κέντρου Δημοκρατικής Μετάβασης (CDT), της οργάνωσης που παρήγαγε το αναφερόμενο ντοκιμαντέρ.

Η ταινία ντοκιμαντέρ “Δρόμος δίχως γυρισμό;” διερευνά το ζήτημα του Μαυροβουνίου και των Βαλκάνιων πολιτών, οι οποίοι επιστρέφουν στην πατρίδα τους και αντιμετωπίζουν καταδικαστικές αποφάσεις μετά από στρατολόγησή τους σε ξένους πολέμους σε χώρες όπως η Συρία ή η Ουκρανία.

Η ταινία, παραγωγής του Κέντρου Δημοκρατικής Μετάβασης [2] (CDT), μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης, κυκλοφόρησε διαδικτυακά στις αρχές Νοεμβρίου του 2017 [3], αυξάνοντας την προσβασιμότητά της με αγγλικούς υπότιτλους. Παρουσιάζει τη ζωή επαναπατρισθέντων μαχητών του Ισλαμικού Κράτους στο Μαυροβούνιο και το ρόλο των κρατικών θεσμών στη διαδικασία πρόληψης του ριζοσπαστισμού:

Στο Μαυροβούνιο, μια χώρα με 623.000 πολίτες, πάνω από 20 άτομα είναι γνωστό ότι συμμετείχαν σε συγκρούσεις στη Συρία, την Ουκρανία και το Ιράκ. Δεν υπάρχουν επίσημες εκτιμήσεις για τους επαναπατριζόμενους, αλλά επιτόπια έρευνα δείχνει ότι αρκετοί μαχητές έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Μαυροβούνιο για το 2016 [4] σημείωσε:

Institutional awareness needs to be increased to monitor possible terrorist threats, including radicalised Montenegrin nationals returning from battlefields. There is evidence of approximately 20 nationals on the battlefield in Syria since the beginning of the conflict, of which five reportedly died. Preventive activities in this area need to be strengthened and anti-radicalisation measures implemented. A track record in the area of preventing terrorism financing needs to be developed.

Πρέπει να αυξηθεί η θεσμική ευαισθητοποίηση για την παρακολούθηση πιθανών τρομοκρατικών απειλών, συμπεριλαμβανομένων των ριζοσπαστών υπηκόων του Μαυροβουνίου που επιστρέφουν από τα πεδία μάχης. Υπάρχουν στοιχεία περίπου 20 υπηκόων στο πεδίο μάχης στη Συρία από την αρχή της σύγκρουσης, από τους οποίους φέρεται να σκοτώθηκαν οι πέντε. Οι προληπτικές δραστηριότητες στον τομέα αυτό πρέπει να ενισχυθούν και να εφαρμοστούν μέτρα αντιριζοσπαστικοποίησης. Πρέπει να αναπτυχθεί ένα ιστορικό στον τομέα της πρόληψης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Όπως και άλλες βαλκανικές χώρες, [5] το Μαυροβούνιο είχε υιοθετήσει νέους νόμους, που καθιστούν ποινικό αδίκημα την «προσχώρηση ή συμμετοχή» σε ξένα στρατεύματα, αστυνομίες και παραστρατιωτικές ομάδες, με τιμωρία φυλάκισης έξι μηνών έως δέκα ετών. Μόνο δύο άτομα έχουν διωχθεί για ριζοσπαστισμό, στρατολόγηση, υποστήριξη και χρηματοδότηση τρομοκρατικών δραστηριοτήτων ή συμμετοχή στους πολέμους σε Συρία και Ουκρανία.

Το ντοκιμαντέρ παρέχει πληροφορίες για τα κίνητρα τόσο των σουνιτών μουσουλμάνων όσο και των Ορθοδόξων χριστιανών μαχητών, που υποστηρίζουν τα ευγενή κίνητρα για να υπερασπιστούν τους “καταπιεσμένους αδελφούς” σε μακρινές χώρες. Οι ισχυρισμοί αυτοί αντιβαίνουν στις δηλώσεις τοπικών θρησκευτικών αρχών, οι οποίες καταδικάζουν έντονα όλα τα εγκλήματα που διαπράττονται στο όνομα της θρησκείας ή της «πατριωτικής» αφοσίωσης.

Η ταινία παρουσιάζει συνεντεύξεις με ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών, αναλυτές και ψυχολόγους επίσης, δείχνοντας διάφορες αντιλήψεις των αγωνιστών, που σπεύδουν στο πεδίο της μάχης βάσει της θρησκείας τους. Υπογραμμίζουν επίσης ότι άλλοι παράγοντες, όπως τα οικογενειακά ζητήματα, η ψυχική υγεία και η οικονομική κατάσταση κάποιου, αποτελούν κινητήρια δύναμη πίσω από την απόφασή τους να συμμετάσχουν σε ένα σκοπό, που θεωρούν «ηρωικό». Τα συναισθήματα προσωπικής τιμής, θάρρους και ιπποσύνης ορίζουν την ταυτότητα του Μαυροβουνίου. Οι ψυχολόγοι σημειώνουν επίσης ότι η συμμετοχή σε έναν πόλεμο μπορεί να είναι ελκυστική για άτομα επιρρεπή στη βία, τα οποία μπορεί να έχουν υποστεί τραυματικές εμπειρίες νωρίτερα στη ζωή τους.

Τα επίσημα έγγραφα του κράτους δείχνουν ότι οι επαναπατριζόμενοι ξένοι μαχητές αναγνωρίζονται ως κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια και την κοινωνία στο σύνολό της, αλλά οι κρατικοί θεσμοί του Μαυροβουνίου δεν έχουν ακόμη δημιουργήσει πρόγραμμα απο-ριζοσπαστικοποίησης, αφότου εκτίσουν την ποινή τους σε φυλακές.

Οι οργανισμοί ασφαλείας συλλέγουν συχνά δεδομένα σχετικά με ξένους επαναπατριζόμενους μαχητές και παρακολουθούν τις δραστηριότητές τους, αλλά άλλοι θεσμοί δεν εφαρμόζουν υποστηριζόμενα προγράμματα για τη φροντίδα των οικογενειών και των παιδιών τους ή για παροχή απο-ριζοσπαστικοποίησης:

Ποιος είναι ο ρόλος της κοινότητας στον αγώνα κατά του βίαιου εξτρεμισμού; #PoliticsMN

Στις 24 Οκτωβρίου, το CTD πραγματοποίησε την πρεμιέρα της ταινίας στην εθνική τηλεόραση Vijesti και διοργάνωσε προβολή στην πρωτεύουσα Ποντγκόριτσα στις 31 Οκτωβρίου για να προκαλέσει δημόσιο διάλογο, προσελκύοντας την προσοχή στην κυρίαρχη πολιτική στο Μαυροβούνιο.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν την ετικέτα #PolitikaCG [9] (#PoliticsMN), ξεκινώντας από τον Υπουργό Εσωτερικών του Μαυροβουνίου, Melvudin Nuhodžić, καθώς και από μέλη άλλων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, που συμμετείχαν σε σχετική έρευνα:

Nuhodžić: Ο βίαιος εξτρεμισμός είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο και αποτελεί μια πρόκληση που απαιτεί κοινές προσπάθειες από όλους μας. #PoliticsMN

Elvira Hadžibegović-Bubanja από το Φόρουμ MNE [13]: Οι νέοι πιστεύουν ότι είναι δικαιολογημένη η χρήση βίας από κάποιον για την υπεράσπιση της θρησκείας του.

Aner Zuković από την Ατλαντική Πρωτοβουλία [16] [ΜΚΟ της Βοσνίας]: Το διαδίκτυο διαδραματίζει βασικό ρόλο στη διάδοση ριζοσπαστικών ιδεών. Χρησιμοποιείται για την στρατολόγηση νέων οπαδών …

Αν και υπάρχει πολιτική βούληση σε ύψιστο βαθμό για την αύξηση του ρόλου της κοινότητας στον αγώνα κατά του βίαιου εξτρεμισμού, το Μαυροβούνιο έχει μόλις αρχίσει να δημιουργεί ένα τέτοιο σύστημα. Εκτός από τη φυλάκιση και την επιτήρηση, οι πρώην αλλοδαποί μαχητές και οι οικογένειές τους μένουν μόνοι τους χωρίς βοήθεια κατά το κομμάτι της επανένταξης στην κοινωνία του Μαυροβουνίου.

Ο Υπουργός Nuhodžić ανακοίνωσε τη δημιουργία της Εθνικής Πλατφόρμας για την Αντιμετώπιση του Βίαιου Εξτρεμισμού, αλλά πολλά θεσμικά όργανα εξακολουθούν να μην γνωρίζουν το ρόλο τους μέσα σε αυτή. Η κοινωνία των πολιτών πρέπει να πρωτοπορήσει σε μια ενσυναισθητική προσέγγιση για την πρόληψη της διάδοσης ριζοσπαστικών ιδεών διαδικτυακά και μέσω των ΜΜΕ και να βοηθήσει τους πρώην μαχητές να επανεξετάσουν τα συστήματα αξιών τους.