- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Η Τουρκία προετοιμάζεται για την εποχή του ενός ισχυρού άνδρα

· Σύνταξη Arzu Geybullayeva Μετάφραση Paris Katsafados

Κατηγορίες: Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Τουρκία, Εκλογές, Λογοκρισία, Μέσα των πολιτών, Πολιτική

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Φωτογραφία [1] της υπηρεσίας τύπου του Κρεμλίνου. Με άδεια για επαναδημοσίευση.

Στην τελευταία δοκιμασία της ηγεσίας του, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέδειξε για μια ακόμη φορά γιατί είναι ο πιο διαπρεπής πολιτικός και ισχυρός ηγέτης της Τουρκίας από την εποχή του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Απλά, είναι προετοιμασμένος να κάνει ό,τι χρειαστεί.

Η προεδρική εκλογή στις 24 Ιουνίου δεν χρειάστηκε να φτάσει στο δεύτερο γύρο, μια πιθανότητα που υπήρχε στα χαρτιά μέχρι και την ημέρα των εκλογών. Ο Ερντογάν κατάφερε τη νίκη απέναντι στον κύριο υποψήφιο αντίπαλό του, Μουχαρέμ Ιντζέ, με το 52,6% των ψήφων.

Αυτό το αποτέλεσμα μοιάζει χαμηλό σε σχέση με το 86%, που εξασφάλισε ο πρόεδρος Ιλχάμ Αλίγιεφ στο γειτονικό Αζερμπαϊτζάν λίγο νωρίτερα μέσα στο έτος ή με το 75% που κέρδισε ο Ρώσος ηγέτης Βλαντίμιρ Πούτιν το Μάρτιο. Αλλά κανένας στην Τουρκία, είτε υπέρ είτε εναντίον του Ερντογάν, δεν έχει καμία αμφιβολία για το ότι η χώρα ανήκει σταθερά πλέον στις περιοχές του ενός ισχυρού άνδρα. Η προσωπικότητα του προέδρου δεσπόζει έναντι των θεσμών του κράτους.

Αυτή η εκλογική νίκη, που έλαβε χώρα υπό συνθήκες έκτακτης ανάγκης [2] έχοντας έναν υποψήφιο της αντιπολίτευσης να κατεβαίνει στις εκλογές όντας φυλακισμένος, ενίσχυσε τη δύναμη ενός άνδρα που ανέβηκε για πρώτη φορά στην εξουσία ως πρωθυπουργός της Τουρκίας το 2003, σε όλους τους κλάδους της κυβέρνησης.

Αυτό οφείλεται σε ένα αμαυρωμένο από παραβάσεις δημοψήφισμα, που άλλαξε πέρυσι το σύνταγμα της χώρας με τέτοιο τρόπο, ώστε να ευνοεί τη διεύρυνση των εξουσιών του προέδρου. Το δημοψήφισμα πέρασε με μόλις το 51,4% των ψήφων. Για άλλη μια φορά ο Ερντογάν, η πολιτική σταδιοδρομία του οποίου αποδίδεται με ωμό αλλά και κωμικό τρόπο στο παρακάτω βίντεο, είχε κάνει ακριβώς ό,τι έπρεπε.

Διαίρει και βασίλευε

Όχι και πως ο πρόεδρος είναι εντελώς ικανοποιημένος με μέγεθος της νίκης του. Λίγο αφότου ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα χαρακτήρισε τους Τούρκους πολίτες της Αμερικής, που σε συντριπτικό βαθμό τον καταψήφισαν, ως “Γκιουλενιστές”, μια αναφορά στον εξόριστο εχθρό του, Φετουλάχ Γκιουλέν.

Ερντογάν: “Οι γκιουλενιστές διέφυγαν στην Αμερική. Όταν κοιτάμε τις ψήφους από την Αμερική, είναι υπέρ της αντιπολίτευσης.”

Η 24η Ιουνίου καθόρισε επίσης τη δημιουργία ενός καινούριου κοινοβουλίου. Εδώ οι υποστηρικτές του Ερντογάν στο κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) κατέχουν 295 έδρες, οπότε υπολείπονται ελάχιστα από την απόλυτη πλειοψηφία. Παρ’ όλα αυτά, μπορούν να βασίζονται στην υποστήριξη των συμμάχων τους στο εθνικιστικό κόμμα MHP, που κατέγραψε σημαντική επίδοση με 49 έδρες. Τα δύο κόμματα μαζί σχημάτισαν μια συμμαχία μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα, δύο χρόνια νωρίτερα, για να ελέγξουν το κοινοβούλιο, με το MHP να αποτελεί αναμφίβολα τον μικρό εταίρο. Ένας νομοθέτης του MHP, που πρότεινε [5] πως το κόμμα του “έσωσε” τον Ερντογάν και το AKP, γεγονός που θα έπρεπε να εκμεταλλευτεί, γρήγορα απολύθηκε.

Ως ένα δείγμα της παρούσας τοξικής ατμόσφαιρας της Τουρκίας, το MHP διέρρευσε μια λίστα με όλους όσους τους “αμφισβήτησαν” κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.

Συμβαδίζοντας με την αξιοπρεπή φήμη του, το #MHP [9] δημοσιεύει μια λίστα με τα ονόματα όλων όσων αμφισβήτησαν το κόμμα κατά την προεκλογική εκστρατεία. publishes a list of names of all those who doubted the party during the campaign. Μια απλή και ξεκάθαρη εξώθηση. pic.twitter.com/eudVeJ4Ozb [7]

Τι απέμεινε και τι θα ακολουθήσει;

Σύμφωνα με την έκθεση [10] αποστολής του ΟΑΣΕ/ODIHR οι εκλογές διεξήχθησαν σε ένα περιβάλλον, που σαφώς ευνοεί το κυβερνών κόμμα και τον πρόεδρο. Ταυτόχρονα, εάν υπήρχε ένα κόμμα που αδικήθηκε από το ίδιο περιβάλλον ήταν το φιλοκουρδικό αριστερίζον κόμμα HDP, το οποίο δεν μπόρεσε για μια ακόμη φορά να ξεπεράσει το όριο του 10% και να μπει στη βουλή παρά το ότι ο δεύτερος ηγέτης του κόμματος, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, έτρεξε την εκστρατεία του μέσα από το κελί της φυλακής, όπου βρίσκεται υπόδικος από τον Μάιο του 2016.

Κάποιοι λένε πως το γεγονός πως ένα κόμμα σαν το HDP μπορεί ακόμα να συμμετάσχει σε εθνικές εκλογές και να εξασφαλίσει έδρες μαρτυρά πως υπάρχει ακόμη δρόμος μέχρι η Τουρκία να γίνει ένα πλήρως αυταρχικό κράτος. Παρ’ όλα αυτά, οι οιωνοί για το μέλλον δεν είναι καλοί.

Το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του 2016 που γέννησε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, που όπως λέει το AKP και το MHP θα λήξει μέσα στο μήνα, έχει ήδη κάνει 107.000 Τούρκους να χάσουν τη δουλειά τους. Περίπου 50.000 άνθρωποι προφυλακίστηκαν αναμένοντας δίκη, πολλοί με κατηγορίες για συνωμοσία με τη σκιώδη οργάνωση του Γκιουλέν, που κατηγορείται για τη σχεδίαση του πραξικοπήματος. Δεκάδες δημοσιογράφοι βρίσκονται τώρα στη φυλακή σε μια χώρα που μαζί με την Αίγυπτο και την Κίνα έχει κατηγορηθεί από τα ΜΜΕ πως ηγείται της κατηγορίας [11] ενάντια στην ελευθερία του Τύπου.

Έχοντας επικριθεί για την προσέγγιση του στα δικαιώματα ακόμα και πριν απ’ όλο αυτό, ο Ερντογάν και το ΑΚΡ θα μπορούσαν τουλάχιστον να λάβουν κάποια εύσημα για την ισχυρή οικονομία κατά την πρώτη τους δεκαετία στην εξουσία. Αυτό όμως δεν ίσχυε τα τελευταία χρόνια. Βδομάδες πριν από τις εκλογές, η τουρκική λίρα είχε μια πτώση, έχοντας αποδυναμωθεί σε σχέση με το δολάριο και το ευρώ. Ο πρόεδρος Ερντογάν υποσχέθηκε πως θα συνεχίσει περαιτέρω επεμβάσεις στην Κεντρική Τράπεζα. Οι περισσότεροι παρατηρητές είναι σκεπτικοί στην προοπτική της οικονομικής ανάκαμψης.

“Τώρα η πρώτη πρόκληση είναι η φθίνουσα οικονομία και αυτός (Ερντογάν) δεν έχει τα μέσα να αποτρέψει την πορεία των γεγονότων”: Το σχόλιό μου στη New York Times #TurkeyElection2018 [15]
Τώρα, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει την προβληματική τουρκική οικονομία. Και είναι μέρος του προβλήματος. https://t.co/2Gb7mPxhDA [13]

Ο Ερντογάν έχει ό,τι χρειάζεται για την ώρα. Θα βρίσκεται στην εξουσία για τουλάχιστον μέχρι το 2023, μια χρονιά που σηματοδοτεί την εκατονταετία της Τουρκικής Δημοκρατίας, που δημιουργήθηκε από τον Ατατούρκ. Όμως παρά την όλη υποστήριξη που απολαμβάνει, η Τουρκία είναι πιο διχασμένη από ποτέ.

Όπως δήλωσε πρόσφατα η Ελίφ Σαφάκ, διάσημη συγγραφέας της Τουρκίας, σε μια συνέντευξη [16] στην Washington Post:

Για να υπάρχει μία δημοκρατία και να επιβιώνει, χρειάζεσαι περισσότερα από μία κάλπη. Χρειάζεσαι κράτος δικαίου, διαχωρισμό εξουσιών, ελεύθερα και ποικίλα μέσα ενημέρωσης, ανεξάρτητους ακαδημαϊκούς φορείς, δικαιώματα των γυναικών, δικαιώματα των μειονοτήτων και ελευθερία του λόγου. Στην Τουρκία, όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι ζημιωμένοι ή διαλυμένοι μετά από 16 χρόνια αυξανόμενης αυταρχικής εξουσία από το κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν. Πως μπορούμε να αποκαλούμε αυτό δημοκρατία; Δεν είναι. Αφότου ο πλειοψηφισμός εδραιώθηκε, ήταν πολύ απότομη η πτώση από αυτόν προς τον απολυταρχισμό.