[1]“Ο Μεγάλος Αδελφός σε παρακολουθεί”. Μοντάζ: César Courbenas, χρησιμοποιείται με άδεια.
Για πολλούς στο εσωτερικό της Βενεζουέλας και στο εξωτερικό, ο Μεγάλος Αδελφός ενισχύει τη θέση του στο έθνος. Οι ηλεκτρονικές αναφορές που συγκρίνουν το δημοφιλές μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ με την κατάσταση στη Βενεζουέλα δεν είναι λίγες, απομονωμένες ή σχετικά πρόσφατα αναφερθείσες.
Ο Γουίνστον Σμιθ, ο κύριος χαρακτήρας του μυθιστορήματος, θέλει να επαναστατήσει και να συνεργαστεί με την ανατροπή της κυβέρνησης, που ελέγχει τους πολίτες της και τιμωρεί βάναυσα όσους διαπράττουν εγκλήματα – ή σκέφτονται καν να το πράξουν.
Το μυθιστόρημα του Όργουελ καταφέρνει να απεικονίσει μια ολοκληρωτική κυβέρνηση, που ελέγχει και διαχειρίζεται τη δημόσια και ιδιωτική ζωή των πολιτών της. Και πέρα από το βιβλίο και την ιστορία του, ο Όργουελ δημιουργεί επίσης ένα σύμπαν συμβόλων και μεταφορών, στο οποίο η γλώσσα και η ιστορία είναι σημαντικά κομμάτια μιας πάγιας στρατηγικής για κοινωνικό έλεγχο.
Η ολοκληρωτική απεικόνιση του Όργουελ έχει φτάσει επίσης σε μια καθολικότητα που έχουν επιτύχει λίγα μυθιστορήματα. Οι Βενεζουελανοί δεν ήταν οι πρώτοι [2] που συνέκριναν το “1984” με καθεστώτα που διέπουν τις χώρες τους.
Ωστόσο, οι βαθιές κρίσεις που αντιμετωπίζει η Βενεζουέλα σε πολλούς τομείς, για να μην αναφέρουμε την οικονομική και κοινωνική κατάρρευση [3], έχουν διαπεράσει την καθημερινότητα των πολιτών της. Πολλοί συγκρίνουν [4] τα χαρακτηριστικά της Ωκεανίας του Όργουελ με το πολιτικό σύστημα που καθιέρωσε ο Ούγο Τσάβες και συνεχίστηκε από τον διάδοχό του, Νικολάς Μαδούρο.
Μια “Μπολιβαριανή Ίνγκσοκ”
[5]Καράκας, 5 Μαρτίου 2014. Τιμώντας τη μνήμη του θανάτου του Προέδρου Ούγο Τσάβες Φρίας. Φωτογραφία: Xavier Granja Cedeño. Άδεια CC-A-S-A 2.0.
Για πολλούς διαδικτυακούς χρήστες, υπάρχουν πολλά παραδείγματα του 1984 στη σημερινή Βενεζουέλα. Για παράδειγμα, το 2017, το 1984 έγινε θεατρική προσαρμογή [6]. Στο Twitter, ετικέτες για τη Βενεζουέλα και το 1984 [7] εμφανίζονται τακτικά, καθώς και συγκρίσεις μεταξύ του Ίνγκσοκ, του φανταστικού πολιτικού κόμματος του Αγγλικού Σοσιαλισμού του μυθιστορήματος, [8] και του Ηνωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Βενεζουέλας: [9]
Escuchaba en audiolibro unos fragmentos de 1984, la novela de Orwell, era como escuchar una descripción de la Venezuela actual. Carteles con ojos que te siguen, apagones, celebraciones patrias, propaganda política sobre los grandes logros del régimen.
— J.C Méndez Guédez (@mendezguedez) June 5, 2018 [10]
Άκουσα ορισμένα τμήματα του ακουστικού βιβλίου του 1984, μυθιστόρημα του Όργουελ. Ήταν σαν να ακούτε μια περιγραφή της Βενεζουέλας σήμερα. Αφίσες με μάτια να σε ακολουθούν, συσκότιση, πατριωτικές εκδηλώσεις, πολιτική προπαγάνδα για τα μεγάλα επιτεύγματα του καθεστώτος.
#GegeTuit [11] Recordando la Novela 1984 de #Orwell [12], mezclada con Rebelión en la Granja, creo el escritor jamás imaginó que #Venezuela [13] sería la mejor puesta en escena de sus obras, el que las ha leído me entenderá!
El Cerdo Mayor con Bigotes, que comanda el Ingsoc Bolivariano! pic.twitter.com/X6znY35jKL [14]— GéGé (@GegeRpz) May 17, 2018 [15]
Θυμάμαι το μυθιστόρημα 1984 του Όργουελ μαζί με τη Φάρμα των Ζώων. Νομίζω ότι ο συγγραφέας ποτέ δεν φαντάστηκε ότι η Βενεζουέλα θα ήταν το καλύτερο σκηνικό για τα μυθιστορήματά του. Όσοι έχουν διαβάσει αυτά τα μυθιστορήματα θα καταλάβουν!
Το Γουρούνι με το Μουστάκι διοικεί την Μπολιβαριανή Ίνγκσοκ!
Τώρα, όχι μόνο όσοι αντιτίθενται στην κυβέρνηση βλέπουν αντικατοπτρισμούς της Ωκεανίας στη Βενεζουέλα. Οι ελλείψεις σε τρόφιμα [16] και φάρμακα [17], καθώς και σειρά διαμαρτυριών [18] που έγιναν βίαιες, έχουν προκαλέσει παρόμοιες απόψεις από ορισμένους που υποστηρίζουν την κυβέρνηση Μαδούρο. Από την οπτική τους όμως, η καταστολή προέρχεται από ξένη επιρροή και κυβερνητική αντιπολίτευση. Ο Guillermo Moreno το εκφράζει με τον τρόπο αυτό στη διαδικτυακή συλλογικότητα (που γενικά υποστηρίζει την κυβέρνηση) Aporrea [19]:
…recordé las largas colas para un pote de leche, para un pañal, para una medicina Y no pude dejar de asociar ese sufrimiento y esa tortura como una forma mas de manipulación que ejerce un estado para lograr sus objetivos […] Y es que el antiguo estado capitalista en Venezuela aun mantiene intacto todo su poder. Ese que tiene para dejarnos sin la leche para nuestros hijos, sin sus pañales, sin las medicinas y que nos manipula a través de los medios de comunicación tratando de convencernos de que el enemigo es el estado socialista y popular
… Σκέφτηκα τις μεγάλες ουρές για ένα μπουκάλι γάλα, για μια πάνα, για φάρμακα. Δεν μπορούσα παρά να σκεφτώ τα βάσανα και τα βασανιστήρια ως μια άλλη μορφή χειραγώγησης που ασκείται από ένα κράτος για να επιτύχει τους στόχους του […] Το γεγονός είναι ότι το πρώην καπιταλιστικό καθεστώς στη Βενεζουέλα εξακολουθεί να έχει όλη τη δύναμή του. Δύναμη να μας αφήσει χωρίς γάλα για τα παιδιά μας, χωρίς τις πάνες τους, χωρίς φάρμακα. Μας χειραγωγεί μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσπαθώντας να μας πείσει ότι ο εχθρός είναι το λαϊκό σοσιαλιστικό κράτος.
Ο Pedro Patiño, από τον ίδιο ιστότοπο [20], μοιράζεται ένα παρόμοιο όραμα:
El partido único de gobierno, la hegemonía comunicacional del estado político, la propaganda de guerra por parte de sectores nacionales y extranjeros opositores, el uso de tecnologías para avanzar en la disociación psicótica de los ciudadanos, todo esto nos lleva a decir que esta magnífica novela que está enmarcada en la “Distopía” es decir en la “anti utopía” nos cae como anillo al dedo.
Η μονοκομματική κυβέρνηση, η ηγεμονία επικοινωνίας του πολιτικού κράτους, η πολεμική προπαγάνδα που διεξάγεται από ομάδες εντός της χώρας μαζί με ξένους αντιπάλους, η χρήση της τεχνολογίας που προκαλεί περαιτέρω όλη αυτή την ψυχωτική αποσύνθεση στους πολίτες… Όλα αυτά μας οδηγούν να πούμε πως αυτό το υπέροχο μυθιστόρημα, πλαισιωμένο σε μια «δυστοπία», μια «αντι-ουτοπία», μας ταιριάζει τέλεια.
“Ο Μεγάλος Αδελφός σε παρακολουθεί”
[21]Φωτογραφία μιας πινακίδας με τα μάτια του Τσάβες στην Γκουαρένας, στο βόρειο κεντρικό τμήμα της χώρας. Εικόνα που μοιράζεται ο χρήστης The Photographer, άδεια CC0 1.0 .
Στο “1984″, ο Μεγάλος Αδελφός είναι ο ανώτατος ηγέτης της Ωκεανίας. Η φωνή και το πρόσωπό του κυριαρχούν όχι μόνο στα μέσα ενημέρωσης, αλλά είναι πανταχού παρών στην καθημερινή ζωή. Δεν έχει σημασία είτε ζει είτε όχι, είναι το πρόσωπο του Κράτους. Οι περισσότεροι από όσους σχολιάζουν ηλεκτρονικά τη χρήση της εικόνας του Ούγο Τσάβες, ειδικά των ματιών του [22], σε αφίσες, διαφημιστικές πινακίδες, γκράφιτι και ακόμη και σε λογότυπα κυβερνητικών οντοτήτων σε διάφορες πόλεις της Βενεζουέλας, συμφωνούν ότι αυτό είναι συγκρίσιμο με την πανταχού παρουσία του Μεγάλου Αδελφού του Όργουελ. Έτσι το βλέπει [23] ο Pedro Villa στην ιστοσελίδα Contenido Web:
Los ojos de Chávez se despliegan por toda Venezuela, en todas las instituciones, en vallas, en instalaciones militares y más. Todo con la misma intención que en la novela, decirnos: “Somos el poder y te estamos vigilando”. Lo más tétrico es que en la realidad venezolana el “Gran hermano” vigilante son los ojos de un muerto.
Τα μάτια του Τσάβες εκτίθενται σε ολόκληρη τη Βενεζουέλα, σε όλα τα θεσμικά όργανα, σε πινακίδες, σε στρατιωτικές περιοχές και πολλά άλλα. Όλα με την ίδια πρόθεση της κυβέρνησης της Ωκεανίας στο μυθιστόρημα, να μας πει: “Είμαστε η δύναμη και σε παρακολουθούμε”. Και το πιο ζοφερό από όλα είναι ότι στη Βενεζουέλα, η εικόνα του “Μεγάλου Αδελφού” είναι τα μάτια ενός νεκρού.
Οι διαφορετικές στρατηγικές για τον έλεγχο των πληροφοριών [24] ήταν επίσης ένα από τα στοιχεία που ενέπνευσαν έντονα αυτή τη σύγκριση με την κυβέρνηση της Βενεζουέλας. Αυτό το άρθρο από την Caraota Digital [25] περιέχει μια ανάλυση σχετικά με το νομοσχέδιο για την “ρύθμιση του μίσους” [26] στο διαδίκτυο. Πριν από τη συζήτησή του, το νομοσχέδιο δεν ήταν διαθέσιμο στους πολίτες και στηρίχθηκε και στη συνέχεια εγκρίθηκε από τους εκπροσώπους της Συντακτικής Εθνoσυνέλευσης [27] (ANC στα ισπανικά) εν μέσω διαμαρτυριών [28] που αμφισβήτησαν, μεταξύ άλλων, τη νομιμότητα της ίδιας της Συνέλευσης. Η ANC δημιουργήθηκε το 2017 για να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση, τα μέλη της οποίας ψηφίστηκαν στις εκλογές το 2015 [29] και ήταν πλειοψηφία αντιπολίτευσης:
La Ley del Odio, recién aprobada por la ANC, cuenta con estructuras que permitirían acabar con los “traidores de la Revolución” […] De igual manera [se prohibe a] los usuarios de redes emitir mensajes que, de acuerdo con la interpretación de la ley, promuevan el odio o la intolerancia hacia un determinado grupo político.
Ο νόμος περί μίσους, ο οποίος εγκρίθηκε πρόσφατα από τη Συντακτική Εθνοσυνέλευση, παρέχει τα μέσα που θα επιτρέψουν στην κυβέρνηση να τερματίσει τους «προδότες της Επανάστασης» […] Επίσης απαγορεύει στους χρήστες του Διαδικτύου να στέλνουν μηνύματα τα οποία, σύμφωνα με την ερμηνεία του νόμου, προωθούν το μίσος ή τη μισαλλοδοξία έναντι μιας συγκεκριμένης πολιτικής ομάδας.
Ο Πόλεμος είναι Ειρήνη
Άλλες ομοιότητες δεν εμφανίζονται μόνο στην ερμηνεία των νομοσχεδίων, στις ομιλίες ή σε όσους βρίσκονται στην εξουσία. Η δημιουργία του Υπουργείου Μέγιστης Λαϊκής Κοινωνικής Ευτυχίας [30] το 2013 προκάλεσε πολλές διαδικτυακές επικρίσεις [31] και ακούστηκε οικεία σε πολλούς αναγνώστες του Όργουελ. Οι αλλαγές που έγιναν στα σχολικά εγχειρίδια, ιδίως στην ιστορία της Βενεζουέλας [32], είναι ένας άλλος λόγος ανησυχίας. Οι αλλαγές αυτές αποτελούν μέρος πολλών προσπαθειών που φαίνεται να έχουν νέες ερμηνείες σχετικά με την Ανεξαρτησία της Βενεζουέλας [33], καθώς και νέα οράματα για τη ζωή και το έργο του Σιμόν Μπολίβαρ, του σημαντικότερου εθνικού ήρωα της χώρας. Ορισμένες από αυτές τις πρωτοβουλίες εμφανίστηκαν σε νέες έρευνες [33] για τον θάνατο του Μπολίβαρ και σε ταινίες βιογραφίες του. [34]
Σχετικά με αυτό, ο Veda Everduim από την εφημερίδα El Nacional [35] σχολιάζει:
Los que nacieron de 1980 a 1995 y vivieron en Venezuela saben perfectamente quién fue, qué hizo, y todo lo que «en realidad» pasó de 1998 al 2012 con el gobierno del ex-presidente […] el gobierno oficialista ha empezado, desde que murió el Presidente Chávez, a cambiar la historia, a cambiar el pasado; a pintarnos algo que en realidad sabemos que no fue así.
Όσοι γεννήθηκαν από το 1980 έως το 1995 και ζούσαν τα χρόνια εκείνα στη Βενεζουέλα γνωρίζουν πολύ καλά ποιος ήταν [ο Ούγο Τσάβες], τι έγινε και τι συνέβη πραγματικά από το 1998 έως το 2012 υπό την κυβέρνηση του πρώην προέδρου […] Μετά το θάνατό του, η κυβέρνηση άρχισε να αλλάζει την ιστορία, να αλλάζει το παρελθόν, να μας παρουσιάζει κάτι που στην πραγματικότητα, ξέρουμε ότι είναι αναληθές.
Η χρήση της γλώσσας και τα επίθετα που χρησιμοποιούνται από μία πολιτική ομάδα για να περιγράψει την άλλη έχουν επίσης μια θέση σε αυτές τις συζητήσεις. Διαδικτυακοί συγγραφείς όπως η Andoni Abedul στο [36]Medium [36], λένε [36]:
Esto se puede ver claramente cuando llaman a los opositores [“golpistas”], pero el gobierno celebra el 4 de Febrero, una fecha en la que el ex-presidente [Hugo Chávez] hizo su primer intento de golpe de estado contra el presidente de aquel entonces.
Αυτό μπορεί να φανεί σαφώς όταν η αντιπολίτευση κατηγορείται ότι σχεδίασε πραξικόπημα [που χρησιμοποιείται στα ισπανικά ως πανταχού παρόν επίθετο: “golpistas”], αλλά η κυβέρνηση γιορτάζει την 4η Φεβρουαρίου, όταν ο πρώην πρόεδρος [Ούγο Τσάβες] έκανε την πρώτη του απόπειρα για πραξικόπημα κατά του τότε προέδρου [Κάρλος Ανδρές Πέρες].
Τέλος, μερικά οράματα πριν από χρόνια, θέτουν θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τις ετικέτες που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση. Με χρόνια συμβόλων και ομιλιών που συνδέονται με τις εξεγέρσεις και τις αντιεξουσιαστικές κινήσεις που προέρχονται από εκείνους που βρίσκονται στην εξουσία, ποιοι είναι οι αντάρτες και ποια είναι η εξουσία; Έτσι το θέτει ο Adam Pervez: [37]
One thing I wondered, though, was at what point does this propaganda stick and just become part of common knowledge, or when does it become ridiculous and embarrassing. Here, a lot of things are labeled “revolution” or “revolutionary”. […] Doesn’t the revolution become the powers that be at some point?
Ένα πράγμα που αναρωτήθηκα, όμως, ήταν πότε η προπαγάνδα αυτή κολλάει και απλά γίνεται μέρος της κοινής γνώσης ή πότε γίνεται κάτι γελοίο και ενοχλητικό. Εδώ, πολλά πράγματα χαρακτηρίζονται ως “επανάσταση” ή “επαναστατικά”. […] Δεν γίνεται η επανάσταση κάποια στιγμή η καθεστηκυία δύναμη;