Τα εγκαίνια μίας υπηρεσίας αναζήτησης μουσικής από την Google στο Πεκίνο το 2009. Φωτογραφία από τον Keso μέσω Flickr (CC BY 2.0)

Μια έκθεση του “The Intercept” που δημοσιεύθηκε την 1η Αυγούστου αναφέρει ότι ο τεχνολογικός γίγαντας Google ενδέχεται σύντομα να εγκαινιάσει μια λογοκρισμένη έκδοση της μηχανής αναζήτησής του στην Κίνα.

Με βάση τα εσωτερικά έγγραφα της Google και μια συνέντευξη με πηγή από την εταιρεία που μίλησε με την προϋπόθεση της ανωνυμίας, το ανεξάρτητο μέσο μαζικής ενημέρωσης ανέφερε ότι η εταιρεία αναπτύσσει μια προσαρμοσμένη έκδοση της εφαρμογής αναζήτησης Android για την κινεζική αγορά. Με την κωδική ονομασία “Dragonfly” (Λιβελούλα), η εφαρμογή θα εντοπίζει αυτόματα και θα λογοκρίνει ιστοσελίδες όπως το Facebook, το Twitter, το Instagram, το Wikipedia, το British Broadcasting Corporation (BBC), το Global Voices και πολλούς άλλους που σήμερα αποκλείονται από το αποκαλούμενο Μεγάλο Τείχος της Κίνας.

Η Google εγκατέλειψε την κινεζική αγορά τον Μάρτιο του 2010 μετά από κριτική για συμμόρφωση με τις εντολές της κυβέρνησης λογοκρισίας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, κάτω από την ηγεσία του Sundar Pichai, ο οποίος έγινε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Google το 2015, ο γίγαντας της τεχνολογίας προσπάθησε πολύ σκληρά να επανασυνδεθεί με την κινεζική αγορά παρά τις σημαντικές επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Όταν η Google έφυγε από την κινεζική αγορά, τα στελέχη ανέφεραν ανησυχίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη λογοκρισία και τα μπλοκαρίσματα όσον αφορά την πρόσβαση στις πληροφορίες. Και οι συνθήκες αυτές δεν έχουν αλλάξει — η Κίνα θέσπισε ένα νόμο περί ασφάλειας του κυβερνοχώρου το 2016 που ενίσχυσε τις ήδη αυστηρές πρακτικές διαδικτυακής λογοκρισίας και εποπτείας της Κίνας και καθιστά υποχρεωτικό για τις ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα να παραδίδουν τα δεδομένα των χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των κλειδιών κρυπτογράφησης, κατόπιν κυβερνητικής αίτησης.

Η πηγή του Intercept αναφέρει ότι το σχέδιο Dragonfly επιταχύνθηκε μετά από συνάντηση του Pichai με τον κορυφαίο ιδεολόγο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, Wang Huning, τον Δεκέμβριο του 2017. Το προσωπικό της Google προφανώς έχει ήδη κάνει μια επίδειξη της εφαρμογής για Κινέζους κυβερνητικούς αξιωματούχους. Αν κυκλοφορήσει, η εφαρμογή θα πρέπει να ανταγωνιστεί το Baidu, την ντόπια μηχανή αναζήτησης που κυριαρχεί επί του παρόντος στην αγορά της Κίνας.

Η Google ίσως είναι έτοιμη να θέσει σε κίνδυνο τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την κινεζική αγορά. Αλλά θα εξακολουθήσει να εξαρτάται από την κυβέρνηση της Κίνας να της παραχωρήσει την είσοδο.

Τα εσωτερικά έγγραφα υποδεικνύουν επίσης ότι η εφαρμογή αναζήτησης θα λειτουργεί με εταιρική σχέση μεταξύ της Google και μιας εταιρείας που εδρεύει στην Κίνα (που δεν πρόκειται να προσδιοριστεί). Πρόκειται για μια τυπική προσέγγιση για ξένες εταιρείες που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην Κίνα.

Οι πηγές του “The Intercept” αναφέρουν ότι η οριστική έκδοση της εφαρμογής θα μπορούσε να ξεκινήσει τους επόμενους έξι έως εννέα μήνες, εν αναμονή της επίσημης έγκρισης. Αλλά αυτό μπορεί να μην γίνει εύκολα. Στις 3 Αυγούστου, η κινεζική θυγατρική των μέσων ενημέρωσης, κατήγγειλε την έκθεση του Intercept και ανέφερε ότι ένας Κινέζος αναλυτής δήλωσε ότι η Google δεν θα μπορούσε να επανέλθει στην Κίνα στο εγγύς μέλλον.

Η πρόσφατη εμπειρία του τεχνολογικού γίγαντα Facebook στην Κίνα μπορεί να προσφέρει μια προειδοποιητική ιστορία στον ανταγωνιστή της στην Silicon Valley. Λίγες μέρες αφότου το Facebook  ανακοίνωσε σχέδια για την ίδρυση ενός κέντρου καινοτομίας στην Κίνα, η Διαχείριση του Κυβερνοχώρου ενεπλάκη και εμπόδισε το Facebook από το να λάβει άδεια λειτουργίας.

Δεν είναι σαφές τι θα συμβεί στη συνέχεια. Αν και η Google ενδέχεται να μην μπορέσει να εισέλθει σύντομα στην Κίνα, η ιστορία του Intercept αποκαλύπτει μια ανησυχητική τάση μεταξύ των τεχνολογικών γιγάντων με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι φαίνονται έτοιμοι — ακόμη και πρόθυμοι — να παραγκωνίσουν τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προκειμένου να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους.

Η ανώνυμη πηγή από την Google δήλωσε στο “The Intercept”:

Διαφωνώ όταν μεγάλες εταιρείες και κυβερνήσεις συνεργάζονται για την καταπίεση του λαού τους και αισθάνομαι ότι η διαφάνεια γύρω από ότι γίνεται είναι προς το δημόσιο συμφέρον […] αυτό που γίνεται στην Κίνα θα γίνει πρότυπο για πολλά άλλα έθνη.

Τα νέα για το σχέδιο της Google έχουν προσελκύσει πολλή συζήτηση μεταξύ των χρηστών του κινεζικού Twitter. Πολλοί έχουν επικρίνει την κίνηση.

Ένας χρήστης του Twitter αναφέρθηκε στις πρόσφατες δραστηριότητες της Apple στην Κίνα και την επακόλουθη άνοδο της χρηματιστηριακής αγοράς, ένα πιθανό κίνητρο για άλλες εταιρείες να εισέλθουν στην Κίνα:

今天苹果股价再次大涨，市值一举突破1万亿美元。苹果这次大涨最关键因素Q3 iPhone中国市场增长40% 。在中美贸易战背景下，市场对苹果前景有所担忧。Q3中国市场增长最强劲，极大提振市场信心。这给市场一些遐想：苹果似乎找到中美贸易战的出路，“一边一国”苹果应付自如。这也是谷歌寻求“变通”的动力。

— LIFETIME 视界 (@lifetimeuscn) August 2, 2018

Σήμερα η Apple Inc. ξεκίνησε ξανά. Η αγοραστική της αξία είναι τώρα περισσότερο από 100 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Ο βασικός παράγοντας πισω απ’ αυτή την κίνηση ήταν η αύξηση κατά 40% της πώλησης i-phone στην Κινεζική αγορά το τρίτο τρίμηνο. Στο πλαίσιο ενός εμπορικού πολέμου Κίνας-ΗΠΑ, η αγορά ανησυχεί για το μέλλον της Apple. Ωστόσο, η ισχυρή απόδοση στην Κινεζική αγορά το τρίτο τρίμηνο αύξησε την εμπιστοσύνη της αγοράς. Η αγορά αρχίζει να πιστεύει ότι η Apple Inc. έχει βρει τη δική της διέξοδο από τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας με την επιχειρηματική της στρατηγική “ανά χώρα”. Αυτό είναι πιθανά το κίνητρο πίσω από την “επανά-στρατηγική” της Google.

Η Apple Inc. μετέφερε τη λειτουργία του κέντρου δεδομένων iCloud στην ηπειρωτική Κίνα σε μια τοπική, κρατική εταιρεία με την επωνυμία Guizhou-Cloud Big Data τον Φεβρουάριο του 2018. Ενώ η εταιρεία τόνισε ότι εξακολουθεί να ελέγχει τα κλειδιά κρυπτογράφησης για λογαριασμούς χρηστών και δεν τα έχει παραδώσει στους τοπικούς εταίρους, οι Κινέζοι χρήστες εξακολουθούν να ανησυχούν ότι η ιδιωτική τους ζωή μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Google θα υπόκειται στις ίδιες ρυθμιστικές απαιτήσεις που την οδήγησαν να εγκαταλείψει την Κίνα το 2010, αλλά φαίνεται ότι οι προτεραιότητες της Google ενδέχεται να έχουν αλλάξει. Αυτό θα μπορούσε να παρεμποδίσει σημαντικά τα ανθρώπινα δικαιώματα των χρηστών στην Κίνα — και ενδεχομένως και αλλού, ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής των υποδομών προϊόντων και υπηρεσιών.

Μέχρι στιγμής, η Google δεν έχει σχολιάσει το ρεπορτάζ του Intercept.