- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ανάπλαση της ζούγκλας του Καλαί

Κατηγορίες: Δυτική Ευρώπη, Γαλλία, Ανάπτυξη, Μέσα των πολιτών, Περιβάλλον, Πρόσφυγες
Calais Jungle janv 2016 [1]

Η ζούγκλα του Καλαί, 17 Ιανουαρίου 2016. Φωτογραφία στο Flickr από τον malachybrowne. Άδεια CC BY 2.0 

Τους τελευταίους μήνες, η πόλη του Καλαί [2], στο βόρειο τμήμα της Γαλλίας, έχει αναλάβει δυο έργα ανάπλασης που θέτουν το περιβάλλον στο επίκεντρο.

Το πρώτο έργο βρίσκεται στο ανατολικό κομμάτι της πόλης, σε μια περιοχή που πρότινος ήταν γνωστή ως Ζούγκλα του Καλαί [3], η οποία, στις αρχές του Γενάρη του 2015, αποτελούσε το υποβαθμισμένο περιβάλλον διαβίωσης μέχρι και 10.000 εκδιωγμένων από το Αφγανιστάν, το Σουδάν, τη Συρία, την Ερυθραία, το Ιράκ και από διάφορες άλλες χώρες, όπου οι ένοπλες συγκρούσεις και η πολιτική αστάθεια εμπόδιζαν τους κατοίκους των χωρών αυτών να ζουν ειρηνικά. Τον Οκτώβριο του 2016, η τοποθεσία κατεδαφίστηκε [4], αφανίζοντας όχι μόνο τις καλύβες των κατοίκων, αλλά ταυτόχρονα και όλες τις άλλες αυτοσχέδιες κατασκευές: εστιατόρια και μπουτίκ, ένα τζαμί και μια εκκλησία, κατασκευές που προσπαθούσαν να προσδώσουν λίγη ανθρωπιά σ’ ένα τόπο απελπισίας.

Οι τοπικές αρχές αποφάσισαν να μεταμορφώσουν τα απομεινάρια της ζούγκλας σε φυσικό καταφύγιο μέσω μιας αυτοαποκαλούμενης “εξωραϊστικής και οικολογικής ανάπλασης [5]“, προωθώντας την αναγέννηση όμορφης χλωρίδας, όπως ορχιδέες, και την παρουσία πουλιών, όπως μπεκατσίνια και οχθοχελίδονα. Μια ανασύσταση που παρουσιάστηκε ως μια επιχείρηση “αναγέννησης της φύσης”.

Στην είσοδο του Καλαί, οι περιοχές, οι οποίες ήταν γνωστές από τα μέσα ενημέρωσης με το όνομα “η ζούγκλα του Καλαί”, γνώρισαν μια υποδειγματική επιχείρηση εξωραϊστικής και οικολογικής ανάπλασης, δίνοντας την ευκαιρία να δημιουργηθεί μια νέα δίοδος για τους κατοίκους προς μια φυσική τοποθεσία μεγαλύτερης από 400 εκτάρια.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα [6] του Michel Agier, ανθρωπολόγου, επικεφαλής της έρευνας στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ερευνών για την Ανάπτυξη και συγγραφέα του βιβλίου “Η Ζούγκλα του Καλαί [7]” επρόκειτο, επίσης, στην πραγματικότητα, για μια προσπάθεια να σβηστεί η ταραχώδης ιστορία αυτού του “προσχεδίου πόλης” [6].

Υπάρχουν μια σειρά από πολιτικές κρίσεις, οι οποίες αναγκάζουν τους ανθρώπους να μετακινούνται. Αυτό το οποίο εξοργίζει τους κατοίκους του Καλαί είναι η κακομεταχείριση των ανθρώπων που βρίσκονται εκεί και, κατ’ επέκταση, η κακή εικόνα της πόλης τους εξαιτίας αυτού. Δεν είναι κατ’ ουσίαν ο καταυλισμός ή οι ίδιοι οι μετανάστες, είναι κυρίως η απουσία λύσεων.

Το νέο καταφύγιο, που άνοιξε [8] τις πύλες του τον Ιούνιο του 2018, είναι μια έρημη έκταση με άμμο και θάμνους, με κάποιες περιοχές με νερά και  εγκαταλελειμμένα οχυρά που κατασκευάστηκαν από τον Γερμανό κατακτητή κατά τη δεκαετία του '40. Οι επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν σε ένα μικρό δασικό μονοπάτι μέχρι το παρατηρητήριο, από το οποίο βλέπουν τη θέα του τοπίου λιγάκι παρακάτω, στο φόντο του αυτοκινητόδρομου με την πολλή κίνηση, ο οποίος οδηγεί στο λιμάνι και στα εργοστάσια που χαρακτηρίζουν τη βιομηχανική ζώνη του Καλαί.

Το δεύτερο έργο δεν απέχει πολύ, στο κομμάτι του Καλαί που ονομάζεται Beau-Marais [9]. Μια κοινότητα από μετανάστες από την Ερυθραία ζει εκεί, εδώ και κάποιους μήνες τώρα, σε ένα μικρό δάσος που ονομάζεται Little Forest– ένα από τα διάφορα τοπωνύμια της εναλλακτικής γεωγραφίας του Καλαί που δόθηκε από τους περαστικούς μετανάστες του. Κάθε μέρα, τοπικές οργανώσεις [10] τους φέρνουν τρόφιμα, νερό και προϊόντα προσωπικής υγιεινής, [11] σε μια προσπάθεια να ανταποκριθούν στις βασικές ανάγκες ανθρώπων, τους οποίους οι Αρχές αγνοούν παντελώς. Στριμωγμένος μεταξύ ενός αυτοκινητόδρομου, ενός λυκείου και μιας κατοικημένης περιοχής, ο καταυλισμός του Little Forest βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με άλλους τοπικούς πληθυσμούς. Αυτή η τόσο στενή επαφή κάποιες φορές έχει προκαλέσει εντάσεις, κυρίως όσον αφορά τη διαχείριση απορριμμάτων. Σύμφωνα με τη φιλανθρωπική οργάνωση Help Refugees [12], οι αρχές δεν παρέχουν [12] σ’ αυτούς τους μετανάστες κατάλληλες εγκαταστάσεις για τη συλλογή των σκουπιδιών. [13]

Στις 12 Ιουνίου 2018, η δημοτική αρχή του Καλαί οργάνωσε μια δημόσια εκδήλωση [14] για να παρουσιάσει τα έργα της γι’ αυτήν τη ζώνη των 2,5 εκταρίων, επίσημα γνωστή με το όνομα δάσος Chico Mendes [15]. Η Natacha Bouchart, η δήμαρχος του Καλαί, άκουσε έναν δημοτικό σύμβουλο να μιλάει στο κοινό για το έργο. Η συζήτηση έκανε αναφορά στο δάσος ως το τελευταίο απομεινάρι του ιστορικού “beau marais”, το όνομα της εν λόγω περιοχής, ενώ ένας κάτοικος υπενθύμισε στο κοινό ότι η δασώδης έκταση φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία από είδη ζώων, όπως οι σαλαμάνδρες που ζουν στην κεντρική λιμνούλα της ζώνης. Δεν έγινε καμία αναφορά στους ανθρώπους κατοίκους του δάσους, προτού ένας άλλος κάτοικος προτείνει διστακτικά, ένα τέταρτο μετά την έναρξη της εκδήλωσης, ότι κάποια λύση θα πρέπει να βρεθεί για “τους ανθρώπους που κατοικούν εκεί”.

Η ανάπλαση θα μεταμορφώσει εντέλει το δάσος σε αστικό πάρκο [16], με τη διαφορά ότι, ενώ τα δάση είναι ανοιχτά διαρκώς, τα πάρκα μπορούν να είναι κλειστά. Αυτό το κομμάτι γης, λοιπόν, θα περιβάλλεται από φράχτη, ώστε να μην μπορεί κάποιος να διεισδύσει εκτός των ωρών λειτουργίας και υπάρχουν και προθέσεις να εγκαταστήσουν κάμερες στους στύλους φωτισμού του πάρκου. Μια συσκευή, σύμφωνα με τη δήμαρχο, που θα επιτρέψει να αναγνωρίζονται οι ιδιοκτήτες σκύλων που αφοδεύουν στο πάρκο. Η δημοτική αρχή έχει ήδη δώσει εντολή περίφραξης, αλλά το υπόλοιπο έργο παραμένει καθαρά υποθετικό. Κατά τη συγκέντρωση του δήμου, πολλές προτάσεις έγιναν, όπως η εγκατάσταση παιδικής χαράς, μονοπατιών, γηπέδου πετάνκ [17], εκεί όπου οι τουαλέτες και τα σημεία με νερό λάμπουν δια της απουσίας τους. Κι όλα αυτά με μεικτό κόστος 1,5 εκατομμύρια ευρώ. Το χρονοδιάγραμμα του έργου υποδηλώνει ότι κάποια στοιχεία έχουν μεγαλύτερη σημασία από κάποια άλλα. Κι ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ανάπλασης είναι προγραμματισμένο για το 2020, η εφαρμογή [14] των περιφράξεων προγραμματίζεται για τον Αύγουστο του 2018.

Το Καλαί φαίνεται αποφασισμένο να μεταμορφώσει τις ζούγκλες του σε πάρκα. Δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα σκεφτόταν ο Chico Mendes, του οποίου το όνομα δόθηκε σ’ αυτό το δασάκι, για την ιδέα της δημάρχου Bouchart. Ο Βραζιλιάνος ακτιβιστής, που δολοφονήθηκε [18] το 1988, αφιέρωσε τη ζωή του στον αγώνα για την προστασία του δάσους του Αμαζονίου και για τα δικαιώματα των χωρικών και των αυτοχθόνων κατοίκων. Αλλά μπορεί κανείς ν’ αναρωτηθεί εάν η επιχείρηση έχει ως κίνητρο την προστασία της άγριας ζωής της περιοχής ή εάν είναι μια περαιτέρω προσπάθεια [19] να στερήσουν τους μετανάστες από τους χώρους διαβίωσης τους, μια πολιτική την οποία οι τοπικές Αρχές δεν φαίνεται να σταμάτησαν να εφαρμόζουν μετά την κατεδάφιση της ζούγκλας.

Φυσικά, η ανάπλαση του δάσους Chico Mendes λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο των συστηματικών κατεδαφίσεων των καταυλισμών στο Καλαί, κάποιες φορές καθημερινά, τις περισσότερες φορές τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Σύμφωνα με την πολιτική “κανένα σημείο σταθερής εγκατάστασης [20]“, η αστυνομία συστηματικά καταστρέφει, ρίχνει δακρυγόνα ή πετάει σκηνές, μουσαμάδες, υπνόσακους και σκεπάσματα. Αυτές οι κατεδαφίσεις γίνονται με την αιτιολογία επιχειρήσεων απομάκρυνσης “εγκαταλελειμμένων αντικειμένων”. Όσον αφορά τα γεγονότα, υπάρχουν ιδιαιτέρως βίαια περιστατικά [21], τόσο σωματικά όσο και ψυχικά, τα οποία θυμίζουν στους πρόσφυγες ότι το κράτος δεν θα αναγνωρίσει ακόμα το δικαίωμα τους να αναζητούν ένα προσωρινό καταφύγιο. Αυτές οι επιχειρήσεις λαμβάνουν χώρα τη νύχτα ή τα ξημερώματα, χωρίς προειδοποίηση, και κάτω από ισχυρή αστυνομική παρουσία. Δεν είναι μόνο τα σπίτια τους που τους αρπάζουν. Πολύ συχνά και τα προσωπικά τους αντικείμενα κατάσχονται, ενώ αναφέρονται και διάφορα παραδείγματα βιαιοπραγιών της αστυνομίας κατά των εξαναγκασμένων μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων ανηλίκων

Για τους εκδιωγμένους, το Καλαί είναι ένας ολοένα και πιο εχθρικός τόπος, μια πόλη όπου κυριαρχούν τα τείχη, οι περιφράξεις και τα συρματοπλέγματα, ενώ οι ανήλικοι κοιμούνται στους δρόμους [22] εξαιτίας της έλλειψης κατάλληλων καταλυμάτων. Αν και ούτε οι Γάλλοι ούτε οι Βρετανοί [23] (το Καλαί είναι η πιο κοντινή στην Αγγλία γαλλική πόλη) φαίνονται διατεθειμένοι να διαφυλάξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στον γαλλικό βορρά, η επιδείνωση της κατάστασης δεν είναι αναπόφευκτη, δεδομένου ότι αυτές οι πολιτικές τεκμηριώνονται, καταγγέλλονται και τελικά τροποποιούνται. Το δικαίωμα σε στέγη και άσυλο [24] είναι αδιαπραγμάτευτο: δεν πρέπει να εξαρτάται από τη νομική κατάσταση του προσώπου, την καταγωγή του ή την εθνικότητα του.