Η σημασία μιας Αφροφεμινίστριας ακτιβίστριας στην κυβέρνηση της Κόστα Ρίκα

Η Έπσι Κάμπελ Μπαρ πρόσφατα έγραψε ιστορία ως η πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρος που εκλέγεται στην Κόστα Ρίκα και γενικά σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Η αδερφή της, Σίρλεϊ Κάμπελ Μπαρ, συλλογίζεται τη σημασία μιας γυναίκας σαν την Έπσι παρούσα στην κυβέρνηση, σε μια ηλεκτρονική αλληλογραφία με αρχισυντάκτη του Global Voices. Παρακάτω παρουσιάζεται μια επιμελημένη και μεταφρασμένη εκδοχή της αλληλογραφίας αυτής, η οποία δημοσιεύεται με την άδειά της.

Τώρα που η προεδρική αναμέτρηση στην Κόστα Ρίκα έχει τελειώσει και η μιντιακή φρενίτιδα έχει κοπάσει, αξίζει τον κόπο να μη μείνουμε στα πρωτοσέλιδα και να εξετάσουμε τι κάνει την εκλογή της Έπσι Κάμπελ ως αντιπροέδρου ένα τόσο σημαντικό γεγονός στην πολιτική ζωή της χώρας και της περιοχής.

Η νίκη της Έπσι ήταν λόγος εορτασμού για πολλές κοινότητες αφρικανικής καταγωγής σε όλη την Αμερική. Στην Κόστα Ρίκα, η σημασία της εκλογής της δεν διερευνήθηκε σε βάθος κατά τη στιγμή της ψηφοφορίας, καθιστώντας το θέμα συζήτησης μάλλον καθυστερημένα. Ωστόσο, η άνοδός της ήταν το αποτέλεσμα του συνεχιζόμενου έργου που ανέλαβε εντός και για λογαριασμό κοινοτήτων αφρικανικών ριζών, ιδιαίτερα γυναικών.

Η άφιξη της Έπσι στην πολιτική σκηνή πραγματοποιήθηκε σε μια χώρα με μεγάλη δημοκρατική παράδοση, μία από τις παλαιότερες και πιο σταθερές στη Λατινική Αμερική, αλλά σε μια στιγμή που ένας άλλος υποψήφιος για το αξίωμα απειλούσε να σβήσει χρόνια δημοκρατικής προόδου.

Το πρώτο άρθρο του Συντάγματος της Δημοκρατίας, της οποίας η Έπσι σήμερα είναι αντιπρόεδρος, μπορεί να αναγνωρίσει την Κόστα Ρίκα ως πολυεθνική και πολυπολιτισμική δημοκρατία, αλλά αυτό είναι πρόσφατη εξέλιξη (η προηγούμενη κυβέρνηση τροποποίησε το κείμενο). Η Κόστα Ρίκα είναι μια χώρα που έχει παρουσιαστεί και εξακολουθεί να παρουσιάζεται ως “λευκή”, η πιο λευκή της Κεντρικής Αμερικής, και αυτό έχει καταστήσει δύσκολη την πλήρη αναγνώριση της πολυπολιτισμικότητας και της πολυμορφίας της.

Έτσι, στην Κόστα Ρίκα, υπάρχουν πολλά ανεπίλυτα ζητήματα που αφορούν τις μειονότητες, όπως εκείνα που σχετίζονται με την εκπροσώπηση και την ορατότητα. Ακόμη και με μια Εθνική Πολιτική ^[2] κατά της ξενοφοβίας, ο καθημερινός ρατσισμός παραμένει πρόβλημα, ειδικά όταν συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις στο σχολείο.

Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος, για παράδειγμα, όσον αφορά την αναγνώριση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής έλαβαν μέρος στην ιστορία της Κόστα Ρίκα και βοήθησαν να διαμορφωθεί η εθνική της ταυτότητα. Το σχολικό πρόγραμμα σπουδών υποτίθεται ότι αντιμετωπίζει αυτά τα ζητήματα, αλλά το πραγματικό διδακτικό υλικό είναι σπάνιο. Επιπλέον, απαιτείται συνεχής οικοδόμηση της ευαισθητοποίησης και κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού. Οι προθέσεις μπορεί να είναι καλές, αλλά χωρίς παγιωμένα σχέδια και απτά αποτελέσματα είναι δύσκολο να γίνουν επιτεύγματα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Αυτή η εκπαίδευση είναι απαραίτητη επειδή, σε πολλές περιπτώσεις, οι εκπαιδευτικοί συνεχίζουν να αναπαράγουν στερεότυπα, που περιορίζουν τις δυνατότητες μιας αληθινής διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.

Ο καθημερινός ρατσισμός εκδηλώνεται σε μια σειρά στερεοτύπων για τον πληθυσμό της Κόστα Ρίκα με αφρικανικές ρίζες και τις περιοχές της χώρας, όπου υπάρχει συγκέντρωση κατοίκων αφρικανικής καταγωγής, όπως η επαρχία Λιμόν, η οποία συνδέεται συχνά με τη βία και τη διακίνηση ναρκωτικών.

Για περισσότερους εκπροσώπους του φεμινισμού και του ακτιβισμού για κοινωνική δικαιοσύνη

Πιστεύω ότι το βασικό στοιχείο της πολιτικής δραστηριότητας της Έπσι, ενόψει της βαθιάς δυσπιστίας ^[3] μεταξύ λαού και κυβερνητικών εκπροσώπων του, είναι ότι παραμένει πολύ συνδεδεμένη με το έργο της ως ακτιβίστρια και με την προσωπική της εμπειρία. Το κόμμα της αξιοποιεί με βεβαιότητα την εικόνα της και τον αριθμό των ανθρώπων στους τομείς, που εκπροσωπεί.

Ωστόσο, το γεγονός ότι είναι πλέον μια από τους εκλεγμένους πολιτικούς εκπροσώπους του λαού αποκρυσταλλώνει την μακρόχρονη πάλη για την παρουσία ατόμων με αφρικανικές ρίζες στους κύκλους λήψης αποφάσεων.

Για αυτήν την κοινότητα, η Έπσι αντιπροσωπεύει μια συνείδηση Αφρο-απογόνων. Οι άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής στην Αμερική τη γνωρίζουν όχι λόγω της συμμετοχής της στην αντιπολίτευση της Κόστα Ρίκα, αλλά λόγω του έργου της για τα δικαιώματα του πληθυσμού της περιοχής με αφρικανικές ρίζες. Μαζί με αρκετούς άλλους ηγέτες, η Έπσι συνέβαλε πολύ στην ιδέα ενός μαύρου λατινοαμερικανικού κινήματος και επίσης στην ιδέα ενός μαύρου και λατινοαμερικανικού φεμινιστικού κινήματος.

Σε αυτό το τελευταίο ζήτημα, ο αγώνας ήταν επίσης εσωτερικός, αντιμέτωπος με την αντίσταση του λευκού φεμινισμού, όταν έθιγαν ζητήματα που αφορούν τις μαύρες γυναίκες. Το φεμινιστικό κίνημα της Λατινικής Αμερικής, όπως και άλλων περιοχών, έχει συγκλονιστεί από την ανάγκη αμφισβήτησης των αρχών του, προκειμένου να ενσωματωθεί ή τουλάχιστον να εξεταστεί η ύπαρξη άλλων μορφών φεμινισμού.

Η κινητοποίηση των μαύρων γυναικών στην περιοχή έχει φέρει μαζί της την ανάγκη να κατανοήσουμε ότι οι γυναίκες δεν είναι ομοιογενείς. Αντίθετα, οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες των μαύρων γυναικών υπονομεύουν τα θεμέλια ενός κινήματος, που προβλέπεται σύμφωνα με την ίδια αποικιακή λογική, η οποία αποκλείει εκείνα που θεωρούνται ως “άλλα”.

Αν δε μας υπολογίζουν στο μέτρημα, δεν υπάρχουμε

Επί του παρόντος στις περισσότερες χώρες μας, η πολιτική εκπροσώπηση ανθρώπων αφρικανικής καταγωγής είναι πολύ περιορισμένη ^[4]. Οι κοινότητες αφρο-απογόνων εξακολουθούν να έχουν χαμηλούς δείκτες υγείας και εκπαίδευσης και αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια ^[5] στην πρόσβαση σε αποδεκτά επίπεδα εκπαίδευσης και υγείας. Επομένως, προκειμένου να υπάρξει μια απτή διαφορά, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε τον εαυτό μας ως ένα κίνημα, και όχι μόνο ως κίνημα της Κόστα Ρίκα, αλλά και ένα που λειτουργεί σε επίπεδο Λατινικής Αμερικής και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ένα μέρος του αγώνα είναι η παρουσία αφρο-απογόνων κοινοτήτων στην απογραφή ^[6]. Είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με μια ομάδα, που αγωνίζεται για να ενσωματώσει μια ερώτηση σχετικά με την εθνικότητα σε επίσημες έρευνες πληθυσμού. Η διαδικασία περιελάμβανε τη συνεργασία με άλλους εμπειρογνώμονες αφρικανικής καταγωγής σε αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ήταν σκληρή δουλειά και δεν έχει τελειώσει. ^[7]Ορισμένες χώρες εξακολουθούν να μην περιλαμβάνουν αυτό το ερώτημα, επειδή οι αρμόδιες υπηρεσίες αρνούνται να αναγνωρίσουν τη σημασία της ποσοτικοποίησης.

Αν δεν μας μετράνε, δεν υπάρχουμε.

Το γνωρίζουμε αυτό, γιατί μέχρι στιγμής οι άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής δεν είχαν φωνή στα όργανα λήψης αποφάσεων, όταν αυτά τα θεσμικά όργανα διακηρύσσουν τι συμβαίνει στις δικές μας κοινότητες. Δεν είμαστε προτεραιότητα, όταν διατυπώνονται πολιτικές που έχουν ως στόχο να αντιμετωπίσουν αυτούς τους πληθυσμούς με τον κατάλληλο τρόπο.

Μόνο με την εκπροσώπηση ανθρώπων από αυτές τις κοινότητες θα είναι δυνατή η εφαρμογή συνεκτικών δημόσιων πολιτικών και θετικών δράσεων, που σταδιακά εξαλείφουν τις ανισότητες που υπάρχουν εδώ και αιώνες.

Ένα αναπτυσσόμενο κίνημα

Σε αυτές τις εκλογές, αγωνιστήκαμε για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, πάνω στα οποία έχουμε οικοδομήσει αυτή τη χώρα. Ένας από τους νικητές του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών ήταν ένας ευαγγελιστής Χριστιανός πάστορας και τραγουδιστής, η εκστρατεία του οποίου βασίστηκε στην αντίθεση στα δικαιώματα των λεσβιών, ομοφυλοφίλων, αμφιφυλόφιλων, τρανς, κουήρ και διαφυλικών (ΛΟΑΤΚΙ) ^[8]. Υποσχέθηκε επίσης να μετατρέψει το Εθνικό Ινστιτούτο Γυναικών σε “Εθνικό Ινστιτούτο Οικογένειας”, μια πολύ ανησυχητική προοπτική σε μια χώρα, όπου οι γυναικοκτονίες φθάνουν ανησυχητικά ποσοστά. ^[9]

Αν και καταλαβαίνουμε ότι η Έπσι είναι αντιπρόεδρος μιας μικρής χώρας όπως η Κόστα Ρίκα, εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι σημαντικό γεγονός. Είναι ένα βήμα, ένα παράδειγμα, μια ώθηση. Ενώ η Marielle Franco δολοφονήθηκε ^[10] στη Βραζιλία επειδή ήταν μαύρη, φεμινίστρια και αντίθετη φωνή στην πολιτική, η Έπσι Κάμπελ, αναγνωρισμένη ηγέτιδα του αφρο-λατινοαμερικανικού κινήματος, εξελέγη αντιπρόεδρος στην Κόστα Ρίκα.

Η Έπσι αντιπροσωπεύει ένα κίνημα που μεγαλώνει. Άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής στην Κολομβία, τη Βραζιλία, το Περού, τον Ισημερινό, την Ουρουγουάη και άλλες χώρες αισθάνονται ότι εκπροσωπούνται. Και όχι επειδή τους εκπροσωπεί άμεσα (στο κάτω-κάτω, είναι απλά αντιπρόεδρος της Κόστα Ρίκα). Επειδή η αντιπροσωπευτικότητα έχει σημασία. Είναι πολύ σημαντικό το να βλέπεις μια μαύρη γυναίκα να προέρχεται από αυτήν την κοινότητα και να δραστηριοποιείται σε αυτήν.

Είναι ένας καθρέφτης, τον οποίο μαύρα αγόρια και κορίτσια μπορούν να δουν και να ταυτιστούν.