Από την ομάδα Κινεζικής Lingua του Global Voices

Το 2016, τα τοξικά απόβλητα από το χαλυβουργείο Formosa της Ταϊβάν προκάλεσαν μαζική καταστροφή της θαλάσσιας ζωής στο Βιετνάμ. Δύο χρόνια αργότερα με την φυλάκιση των ακτιβιστών και την καταστροφή των τοπικών μέσων διαβίωσης, ο αγώνας για δικαιοσύνη απέχει πολύ από το τέλος και έχει γίνει μάρτυρας μιας σημαντικής συνεργασίας μεταξύ Ταϊβανέζων και Βιετναμέζων.

Η έκταση των περιβαλλοντικών ζημιών παραμένει ασαφής. Η κυβέρνηση του Βιετνάμ δεν έχει εκδώσει την επίσημη έκθεση διερεύνησης ή κάποια περιβαλλοντικά δεδομένα δημόσια.

Οι αρχές ισχυρίζονται ότι έχουν αποζημιωθεί σχεδόν όλοι οι κάτοικοι που επηρεάστηκαν. Ωστόσο, πολλοί απ’ αυτούς λένε ότι δεν την έλαβαν ή έλαβαν μέρος μόνο.

Ενώ τα ψάρια έχουν αρχίσει να επιστρέφουν, οι αριθμοί τους είναι λιγότεροι από ό,τι πριν από την καταστροφή. Οι ψαράδες έχουν μείνει άνεργοι και οι άνθρωποι ανησυχούν για το αν είναι ασφαλές να τρώνε τα ψάρια που αλιεύονται.

Οι Βιετναμέζοι από την πληγείσα περιοχή διαμαρτυρήθηκαν, αλλά οι ενέργειές τους κατεστάλησαν από τις Αρχές. Βάσει της έρευνας που διεξήχθη από ακτιβιστές, μελετητές και Βιετναμέζους στην Ταϊβάν, 17 Βιετναμέζοι συνελήφθησαν ή αντιμετώπισαν κατηγορίες διαφορετικής κλίμακας σχετικά με την καταστροφή του Formosa. Μεταξύ αυτών είναι:

1. Nguyen Van Hoa, καταδικάστηκε σε επταετή φυλάκιση για “αντικρατική προπαγάνδα” επειδή χρησιμοποίησε μία ιπτάμενη κάμερα για να μεταδόσει ζωντανά μια διαμαρτυρία των ψαράδων γύρω από το εργοστάσιο του χάλυβα.
2. Hoang Duc Binh, καταδικάστηκε σε 14 χρόνια φυλάκισης για “κατάχρηση των δημοκρατικών ελευθεριών για παραβίαση των συμφερόντων του κράτους” και επειδή “αντέκρουσε τους υπαλλήλους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους” σε σχέση με την κάλυψη της καταστροφής στο ιστολόγιό του ·
3. Nguyen Nam Phong, καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης δύο ετών για “αντίσταση κατά της αρχής”, αφού αρνήθηκε να ανοίξει την πόρτα του αυτοκινήτου που οδηγούσε, στο οποίο ταξίδευαν ο υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Πατέρας Nguyen Dinh Thuc και ο Hoang Duc Binh, ύστερα από εντολές μιας ομάδας ανδρών με πολιτικά και αστυνομικών χωρίς διακριτικά.
4. Tran Hoang Phuc, καταδικάστηκε σε έξι χρόνια φυλάκισης για “αντικρατική προπαγάνδα”, που σχετίζεται με την εργασία του στο να βοηθήσει τα θύματα της καταστροφής.
5. Bach Hong Quyen, που κρύβεται επί του παρόντος, επειδή αντιμετωπίζει κατηγορίες “για πρόκληση δημόσιας διαταραχής” για την οργάνωση μιας πορείας το 2017, που σηματοδοτούσε την επέτειο ενός έτους από την καταστροφή.
6. Thai Van Dung, ένας καθολικός ακτιβιστής που συμμετείχε σε διαμαρτυρίες και καταζητείται από την αστυνομία για φερόμενη παραβίαση της δίκης του, που συνδέθηκε με προηγούμενη καταδίκη που αφορούσε “δραστηριότητες που αποσκοπούσαν στην ανατροπή της Λαϊκής Δημοκρατίας” το 2013.

Εκτός από τη νομική δίωξη, οι Καθολικοί ιερείς και οι εκκλησίες, οι οποίες βοήθησαν τις αλιευτικές κοινότητες να λάβουν αποζημίωση, έλαβαν απειλές από μια ομάδα, που συνδέεται με το κομμουνιστικό κόμμα με την ονομασία “Κόκκινη σημαία”. Η αποστολή αυτής της ομάδας, σύμφωνα με έναν ιερέα που ονομάζεται Dang Huu Nam μέσω του Radio Free Asia, είναι “να περιορίσει τους καθολικούς να διαμαρτυρηθούν εναντίον του εργοστασίου χάλυβα Formosa και να απαλλαγούν από τους ‘Καθολικούς εχθρούς‘”.

Η κριτική εναντίον του χαλυβουργικού εργοστασίου και η αντιμετώπιση της καταστροφής από την κυβέρνηση, καθώς και οι εκκλήσεις για παρακολούθηση της ρύπανσης, θεωρήθηκαν ανατρεπτικές για το μονοκομματικό κράτος.

Η καταστολή της διαφωνίας, ωστόσο, δεν μπορεί να κάνει τα περιβαλλοντικά προβλήματα της χώρας να εξαφανιστούν.

Μετά την ένταξη του Βιετνάμ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το 2007, το κυβερνών κομμουνιστικό κόμμα προσπάθησε να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη μέσω της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. Αλλά η ταχεία ανάπτυξη έχει έρθει με περιβαλλοντικό τίμημα.

Το 2016, αναφέρθηκαν στο Βιετνάμ 50 μεγάλα σκάνδαλα τοξικών αποβλήτων. Μεταξύ αυτών των σκανδάλων, η παράνομη απόρριψη τοξικών αποβλήτων στις υδάτινες οδούς είναι ιδιαίτερα σοβαρό θέμα και το 60% αυτών των παραβιάσεων προέρχονται από ξένες επενδύσεις.

Με μια ακτογραμμή που εκτείνεται σε 3.000 χιλιόμετρα, το Βιετνάμ φιλοξενεί μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες θαλασσινών στον κόσμο. Περίπου το 3% των εξαγωγών του Βιετνάμ είναι τα θαλασσινά και περίπου το 10% του συνολικού πληθυσμού του Βιετνάμ εκτιμάται ότι το κύριο εισόδημά τους προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από την αλιεία. Οι περισσότερες από τις αλιευτικές κοινότητες είναι φτωχές και η αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια συνεισφέρουν κατά μέσο όρο στο 75% του εισοδήματός τους. Επιπλέον, το ήμισυ της διατροφικής πρωτεΐνης του Βιετνάμ προέρχεται από αυτά τα υδρόβια προϊόντα.

Η εταιρεία πίσω από μία από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές που έπληξε τη χώρα, η Formosa Ha Tinh Steel Corperation, είναι μακράν η μεγαλύτερη ξένη επένδυση στο Βιετνάμ. Αρχικά σχηματίστηκε από τον όμιλο Formosa Plastics της Ταϊβάν το 2008 και αργότερα το 2015 προσέλκυσε περαιτέρω επενδύσεις από την China Steel Corporation με έδρα την Ταϊβάν και την JFE Steel της Ιαπωνίας.

Οι δραστηριότητές της σταμάτησαν μετά τη διαρροή, αλλά στα μέσα του 2017 ξανάρχισαν και σχεδιάζουν να αυξήσουν την παραγωγική τους ικανότητα με μια δεύτερη υψικάμινο το 2018.

Η θανάτωση ψαριών του 2016 δεν ήταν το μοναδικό ζήτημα ασφάλειας. Τον Μάιο του 2017, πραγματοποιήθηκε έκρηξη σκόνης κατά τη διάρκεια των πειραματικών εργασιών του εργοστασίου. Και το Δεκέμβριο του 2017, επιβλήθηκε πρόστιμο ύψους 25.000 δολαρίων στο εργοστάσιο, για το θάψιμο επιβλαβών στερεών αποβλήτων.

“Αν εμείς βιώσαμε αυτόν τον πόνο, δεν θα πρέπει να τον επιβάλουμε στο Βιετνάμ”

 Η περιβαλλοντική καταστροφή και τα επακόλουθά της ήταν μια ενοχλητική κατάσταση για την κυβέρνηση της Ταϊβάν, δεδομένου ότι το χαλυβουργείο ανήκει σε μια εταιρεία της Ταϊβάν και στην Νέα Πολιτική Νότιας Ζώνης, της κυβέρνησης, η οποία στοχεύει στην ενίσχυση της συνεργασίας με τους συναδέλφους του Συνδέσμου των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) στην οποία το Βιετνάμ είναι μέλος.

Η Ταϊβάν προσφέρθηκε να στείλει ειδικούς περιβαλλοντολόγους στο Βιετνάμ μετά την καταστροφή, αλλά η πρόταση απορρίφθηκε. Πέραν αυτού, ωστόσο, οι αρχές της Ταϊβάν δεν έχουν αναλάβει μεγάλη δράση και έτσι οι Βιετναμέζοι στην Ταϊβάν και οι Ταϊβανέζοι ακτιβιστές έχουν δοκιμάσει διαφορετικές προσεγγίσεις για να αναζητήσουν δικαιοσύνη στις διαθέσιμες κατευθύνσεις.

Ζήτησαν από τον όμιλο Formosa Plastics να δημοσιοποιήσει τα δεδομένα παρακολούθησης του περιβάλλοντος και να αναλάβει κοινωνική ευθύνη, αλλά μέχρι στιγμής έχουν αγνοηθεί. Επίσης, ρώτησαν τον άλλο επενδυτή με έδρα την Ταϊβάν, την China Steel Corporation, αλλά οι αντιπρόσωποί της λένε ότι δεν γνωρίζουν τίποτα.

Επειδή τα δικαστήρια του Βιετνάμ δεν δέχονται αγωγές εναντίον της εταιρείας Formosa Ha Tinh Steel Corporation, οι Βιετναμέζοι ελπίζουν ότι οι Ταϊβανέζοι θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν να μηνύσουν την εταιρεία στην Ταϊβάν. Ωστόσο, αυτό δεν είναι δυνατόν, επειδή το χαλυβουργείο Formosa εδρεύει στο Βιετνάμ.

Ο Πατέρας Peter Nguyen Van Hung, ένας Βιετναμέζος Καθολικός ιερέας στην Ταϊβάν, ταξίδεψε με άλλους ιερείς από τις πληγείσες περιοχές του Βιετνάμ και με αρκετούς εκπροσώπους ΜΚΟ της Ταϊβάν στην Ευρώπη, προκειμένου να συγκεντρώσει τη διεθνή προσοχή στα θέματα περιβάλλοντος και ανθρώπινων δικαιωμάτων που προκάλεσε η Formosa Plastics Group και την κυβέρνηση του Βιετνάμ. Επισκέφτηκε επίσης οργανισμούς στις ΗΠΑ που είναι πρόθυμοι να παράσχουν νομική υποστήριξη στα θύματα.

Ο πατέρας Hung συνεργάζεται επίσης με τους Βιετναμέζους, μελετητές και ΜΚΟ στην Ταϊβάν, συμπεριλαμβανομένης του Συλλόγου Δικηγόρων Περιβάλλοντος (EJA), της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ταϊβάν και της Covenant Watch στην Ταϊβάν, για να πιέσει την ομάδα της Formosa Plastics και την κυβέρνηση της Ταϊβάν να αντιμετωπίσουν την καταστροφή.

Τον Δεκέμβριο του 2016, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις της Ταϊβάν ζήτησαν από το Legislative Yuan (ο μονοκομματικός νομοθέτης της Δημοκρατίας της Κίνας που εδρεύει τώρα στην Ταϊβάν) της Ταϊβάν να φιλοξενήσει δημόσια ακρόαση σχετικά με το περιστατικό και ζήτησαν να επανεξετάσει το Καταστατικό Βιομηχανικής Καινοτομίας, το οποίο σχετίζεται με την ενθάρρυνση των ξένων επενδύσεων. Αν και το Καταστατικό τελικά αναθεωρήθηκε τον Νοέμβριο του 2017, δεν προστέθηκε κανένα άρθρο ελέγχου ή αξιολόγησης, πράγμα που σημαίνει ότι η κυβέρνηση της Ταϊβάν δεν μπορεί να τιμωρήσει μια εταιρεία για παραβιάσεις περιβαλλοντικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εξωτερικό.

Προτού γίνει γνωστή η περιβαλλοντική καταστροφή, ο όμιλος Formosa Plastics έλαβε άλλα 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια από περισσότερες από 30 τράπεζες στην Ταϊβάν και στο εξωτερικό. Στη συνέχεια, οι ΜΚΟ της Ταϊβάν ζήτησαν από δύο τράπεζες που ελέγχονται 100% από την κυβέρνηση της Ταϊβάν, την Τράπεζα της Ταϊβάν και την Land Bank της Ταϊβάν, να εξετάσουν το ενδεχόμενο υιοθέτησης των Αρχών του Ισημερινού — ενός συνόλου προτύπων για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να εκτιμούν τον περιβαλλοντικό και κοινωνικό κίνδυνο στη χρηματοδότηση έργων — αλλά αρνήθηκαν. Από την άλλη πλευρά, άλλες δύο εμπορικές τράπεζες μεταξύ των 30, η Cathay United Bank και η E.SUN Commercial Bank, έχουν υπογράψει.

Οι Ταϊβανέζοι γνωρίζουν από περιβαλλοντικές καταστροφές. Ο Yuyin Chang του EJA μίλησε για το πώς το παρελθόν επηρέασε την αλληλεγγύη τους κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης το 2016:

美國的RCA公司(民國)59年到80年在台灣設廠，造成台灣的土地、地下水的污染，以及人民許許多多健康的損害，目前都還在台灣訴訟當中，這是台灣人民切身的痛，我們台灣人民曾經有過這種痛，不應該再移植到越南去。

Η αμερικανική εταιρεία RCA δημιούργησε τα εργοστάσιά της στην Ταϊβάν από το 1970 έως το 1991 και προκάλεσε μεγάλη μόλυνση στη γη και στα υπόγεια ύδατα της Ταϊβάν και κατέστησε άρρωστους πολλούς ανθρώπους. Αυτή είναι μια υπόθεση που εξακολουθεί να τελεσιδικεί. Αυτός είναι ο πόνος των Ταϊβανέζων. Αν εμείς βιώσαμε αυτό τον πόνο, δεν θα πρέπει να τον επιβάλουμε στο Βιετνάμ.