Κολόμπο, η πρωτεύουσα της Σρι Λάνκα. Φωτογραφία: Groundviews.

Το κείμενο αυτό αποτελεί σύνθεση τριών δημοσιεύσεων (1, 2, 3) από το Groundviews, μια βραβευμένη ιστοσελίδα δημοσιογραφίας των πολιτών από τη Σρι Λάνκα. Η παρακάτω εκδοχή δημοσιεύεται βάσει συμφωνίας διαμοιρασμού περιεχομένου με το Global Voices.

Συζητήσεις γύρω από τη διαφθορά έχουν ξαναβρεθεί στο επίκεντρο της σκηνής της Σρι Λάνκα με την εγκαθίδρυση από την κυβέρνηση στις 21 Αυγούστου ενός Ειδικού Ανώτατου Δικαστηρίου αποκλειστικά για την ακρόαση τέτοιων υποθέσεων.

Ενώ το δικαστήριο έχει ασχοληθεί μέχρι στιγμής με δύο σημαντικές υποθέσεις (μια εκ των οποίων αφορά τον πρώην υπουργό Άμυνας), κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία να θυμίσουν πώς η διαφθορά παραμένει βαθιά ριζωμένη στην καθημερινή ζωή των απλών πολιτών, οι οποίοι σπάνια ασχολούνται με το χιλιάρικο ρουπίες (περίπου 6 δολάρια) που γλιστράνε στο τσεπάκι του αστυνομικού, που θα τους σταματήσει στο δρόμο για έναν έλεγχο ρουτίνας.

Σε ένα βίντεο που δημοσίευσε πρόσφατα το τοπικό διαδικτυακό W NOW, οι Σριλανκέζοι μίλησαν για δικές τους συναντήσεις με διεφθαρμένους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένης και της δικής τους (πρόθυμης ή απρόθυμης) συμμετοχής μέσω “λαδώματος”.

Το 2017, η Επιτροπή Διερεύνησης Ισχυρισμών Δωροδοκίας και Διαφθοράς (CIABOC) δέχτηκε πάνω από 2000 παράπονα, αλλά μόλις 62 από αυτά κατέληξαν στις δικαστικές αίθουσες. Σαράντα δύο εξ αυτών σχετίζονταν με δωροδοκίες.

Τον Οκτώβριο του 2017, το Groundviews έκανε στους αναγνώστες του δυο ερωτήσεις: Τι σήμαινε γι’ αυτούς η λέξη διαφθορά; Αναγνώριζε ο κόσμος και τη δική του συνενοχή στη διαφθορά, όταν για παράδειγμα, “λάδωναν” κι οι ίδιοι; Οι απαντήσεις, οι οποίες συγκεντρώθηκαν από τις πόλεις Τζάφνα, Αμπάρα, Κολόμπο, Ντενιγιάγια και Μασκελίγια, έδειξαν το πόσες μορφές μπορεί να λάβει η διαφθορά.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρήθηκε το αίσθημα της παραίτησης, ακόμα και μια μικρή καυστική αναγνώριση συνενοχής. Σε άλλες, υπήρξε φόβος, επιφυλακτικότητα ή θυμός. Ιδού κάποιες από τις απαντήσεις που έλαβε το Groundviews στη βόρεια πόλη Τζάφνα. Τα ονόματα παραλείφθηκαν κατά απαίτηση των πηγών.

Αυτή η κυβέρνηση είναι αδιάφορη, Η διαφθορά είναι καλά οργανωμένη και συγκαλύπτεται. Πρόσφατα, εγκρίθηκαν κονδύλια για την ανακατασκευή της αγοράς…Μέχρι τώρα όμως, τα λεφτά αυτά δεν έχουν φτάσει στον μέσο κάτοικο της Τζάφνα.

Περίπου 8 μήνες πριν, ανέβηκα σε μηχανή χωρίς κράνος. Ένας αστυνομικός με σταμάτησε και μου ζήτησε 2.000 ρουπίες (12 δολάρια). Τα χρήματα τα ήθελα για να πιω αράκ, οπότε αρνήθηκα να πληρώσω. Με πήγαν στο τμήμα, όπου μου ζητήθηκε να πληρώσω 4.500 ρουπίες (28 δολάρια). Αν τον είχα λαδώσει, θα γλίτωνα τα υπόλοιπα 2.500.

Η διαφθορά είναι ένα μόνιμο ζήτημα εδώ. Αν κάποιος χτυπήσει έναν πεζό στο δρόμο με τη μοτοσικλέτα, θα τον πάνε για προφυλάκιση. Δυο ή τρεις μήνες αργότερα θα αφεθεί ελεύθερος, επειδή λάδωσε. Ακόμα κι όσοι έχουν σκοτώσει ανθρώπους θα αφεθούν ελεύθεροι. Ο αθώος κόσμος δεν είναι ασφαλής στο δρόμο.

Στην πρωτεύουσα Κολόμπο, όσοι απάντησαν στις ερωτήσεις τόνισαν πώς η αστυνομία φαίνεται να στοχεύει φτωχούς κατοίκους στην προσπάθειά τους να βρουν ευκαιρία για “λάδωμα”.

Βλέπω την αστυνομία να κυνηγά αθώους ανθρώπους. Πώς μπορεί να βγάζει κάποιος τίμια τα προς το ζην, όταν κάνουν τέτοια πράγματα; Ακόμα κι εγώ βγάζω μόλις 300 ρουπίες τη μέρα (2 δολάρια), που πουλάω λαχεία. Κι εγώ παλεύω και ορισμένες φορές δέχομαι κακομεταχείριση από την αστυνομία. Μερικές φορές, όταν κοιμούνται άστεγοι στο δρόμο, έρχεται η αστυνομία και τους μαζεύει. Δεν έκαναν κάτι κακό. Αν κάποιος διαπράξει έγκλημα τότε να τον βάλουν φυλακή. Αλλά τούτοι εδώ είναι άνθρωποι αθώοι που απλά τους τα έφερε η ζωή δύσκολα. Δεν είναι κι αυτό μια μορφή διαφθοράς;

Ναι, η διαφθορά είναι πρόβλημα, ειδικά σε κυβερνητικό επίπεδο. Ως οδηγός τρικύκλου, μπορώ να πω ότι και η αστυνομία είναι διεφθαρμένη επίσης. Μας σταματάνε ακόμα κι αν δεν έχουμε κάνει καμιά παράβαση και μας ζητάνε “παραδάκι”. Λαδώνουμε ακόμα και για να πάρουμε το δίπλωμα. Παντού τα ίδια. Ξέρουμε ότι είναι λάθος, αλλά το κάνουμε. Αν μας πει κάποιος ότι μπορούμε να πληρώσουμε 500 ρουπίες (3 δολάρια) για να ξεμπερδέψουμε με μια δουλειά, τότε απλά το κάνουμε. Έτσι είναι αυτή η χώρα.

Η διαφθορά κυριαρχεί επίσης και στα δημόσια σχολεία της Σρι Λάνκα. Παρά του ότι είναι δωρεάν, πολύς κόσμος αναφέρει ότι καταβάλλουν σημαντικές “δωρεές” για να διασφαλίσουν θέσεις για τα παιδιά τους. Όπως αποκαλύπτει η μαρτυρία του S. Rita, κτηματομεσίτη από τη Μασκελίγια:

Συχνά, στο τέλος του μήνα από το μισθό μου μένουν μόλις 4.000 ή 5.000 ρουπίες (25-31 δολάρια). Με κάποιο τρόπο πρέπει με αυτά τα χρήματα να τα βγάλω πέρα με τα σχολικά έξοδα. Εν τω μεταξύ, όλοι μιλάνε για δωρεάν εκπαίδευση, αλλά και πάλι πρέπει να κάνεις δωρεές για να μπει το παιδί σου στο σχολείο.

Τον Αύγουστο του 2017, το Groundviews οργάνωσε συζήτηση στο Twitter για τη διαφθορά με την ετικέτα #anticorruptlka. Οι συμμετέχοντες μίλησαν για το πόσο βαθιά είναι ενσωματωμένη η διαφθορά στην καθημερινή κρατική γραφειοκρατία:

Driving license is organized corruption. Driving school fees include the bribe and there is a flat rate per license.

— Jack Point (@jackpoint627) August 28, 2017

Τα διπλώματα οδήγησης είναι οργανωμένη διαφθορά. Οι σχολές οδήγησης έχουν ενσωματώσει στην τιμή για τα εξέταστρα και το “λάδωμα” και υπάρχει ταρίφα για κάθε δίπλωμα.

At one time medical certificates for driving license were on sale for RS.100 outside RMV.

— Jack Point (@jackpoint627) August 28, 2017

Μια φορά, ιατρικά πιστοποιητικά για άδειες οδήγησης πωλούνταν για 100 ρουπίες έξω από το Υπουργείο Συγκοινωνιών.

Ενώ η αρχική αντίδραση των περισσοτέρων είναι να ρίξουν το μπαλάκι στην κυβέρνηση, με λίγη κουβέντα (και ενδοσκόπηση) ορισμένοι παραδέχονταν και τη δική τους συνενοχή στο σύστημα.

Η ποικιλία εμπειριών και οπτικών γωνιών μαρτυρά το πόσο έντονη είναι η διαφθορά σε ολόκληρη τη Σρι Λάνκα και πόσο έχει γίνει ο κανόνας για όλους τους πολίτες της, πλούσιους και φτωχούς.