Χρόνος με την οικογένεια στο Wi-Fi της Κούβας: Για έναν διακρατικό λαό, λίγο διαδίκτυο είναι υπεραρκετό

Ilustración: MONK (Periodismo de Barrio). Usada con permiso.

Απεικόνιση: MONK (Periodismo de Barrio). Χρησιμοποιείται με άδεια.

Μια οικογένεια συγκεντρώνεται γύρω από ένα tablet σε μια ζώνη Wi-Fi στην Αβάνα. Είναι έξι και γυρίζουν να στραφούν προς την κάμερα. Όλοι μιλούν γρήγορα, σα να φοβούνται ότι η κλήση μπορεί να διακοπεί.

—Αδελφέ μου, ήρθα επειδή μέσα σε μια εβδομάδα θα μονάσω και μετά δεν μπορώ να φύγω. Τα δύο ζευγάρια παπούτσια που μου έστειλες με εξυπηρέτησαν, αλλά τα εσώρουχα δεν μου έκαναν, επειδή έχουν πολύχρωμα σχέδια. Να θυμάσαι ότι όλα πρέπει να είναι καινούργια και λευκά.

—Αυτό το αγόρασε η γυναίκα μου – αποκρίνεται ένας άντρας στην άλλη πλευρά της γραμμής – και παρόλο που της εξήγησα, δεν υπάρχει τρόπος να καταλάβει. Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να βελτιώσω με τη γλώσσα. Αλλά μην ανησυχείς, εγώ ο ίδιος θα πάω να αγοράσω ό,τι λείπει.

—Ευχαριστώ για τα χρήματα. Θα τα χρησιμοποιούσαμε για την τελετή, αλλά συμπληρώσαμε και αγοράσαμε το πλυντήριο. Κάνε οικονομία έτσι ώστε να μπορέσεις να έρθεις να δεις τον νονό, εσύ ξέρεις ότι όλη αυτή η δουλειά (εκείνη της τελετής απονομής) την κάνουμε για υγεία! Θα σε δώσω στους γέρους. Σε αγαπώ, αίμα μου.

Σε όλη τη χώρα θεωρείται ότι σχεδόν κανείς δεν έχει ολόκληρη την οικογένειά του στο νησί. Στην πραγματικότητα, ένας στους τρεις ανθρώπους στην Κούβα έχει έναν συγγενή στο εξωτερικό, σύμφωνα με στοιχεία που παρείχε ο Antonio Aja, διευθυντής του Κέντρου Δημογραφικών Σπουδών (CEDEM) του Πανεπιστημίου της Αβάνας.

Ο Juan Carlos Albizu-Campos, διδάκτωρ στις οικονομικές επιστήμες και στη δημογραφία του CEDEM, προβλέπει ότι μέχρι το 2030 η καθαρή απώλεια του πληθυσμού θα είναι πάνω από 40.000 άτομα ετησίως (σε πληθυσμό 10 εκατομμυρίων ανθρώπων).

Η κουβανέζικη μετανάστευση γίνεται, σε πολλές περιπτώσεις, η οικονομική επιβίωση των συγγενών που παραμένουν στη χώρα. Το οικονομικό συμβουλευτικό γραφείο The Havana Consulting Group, με έδρα το Μαϊάμι, αναφέρει ότι μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2017 καταγράφηκαν πάνω από 3.575 εκατομμύρια δολάρια.

Νέες δυναμικές της οικογένειας: Από μαζώξεις που συνδέονται επιγραμμικά σε «διακρατικές μητρότητες»

Απέναντι από το νοσοκομείο Mothernal America Arias υπάρχει κι άλλο πάρκο Wi-Fi. Δεκάδες γυναίκες μπαίνουν και φεύγουν με χαρούμενα ή προβληματισμένα πρόσωπα. Μερικές γελούν ενώ μιλούν στο τηλέφωνο και άλλες, από την άλλη πλευρά, κλαίνε απαρηγόρητα. Υπάρχουν, επίσης, πρόσωπα ανέκφραστα, όπως αυτά των δύο γυναικών που έχουν σταματήσει στη μέση του πάρκου.

—Τι θέλεις να κάνεις; –ρωτά η μια την άλλη.

—Δεν ξέρω. Νομίζω ότι θα συνδεθώ τώρα στο WhatsApp για να του πω ότι είμαι έγκυος.

Ilustración: MONK (Periodismo de Barrio). Usada con permiso.

Απεικόνιση: MONK (Periodismo de Barrio). Χρησιμοποιείται με άδεια.

Το 2017, το Κέντρο Ψυχολογικών και Κοινωνιολογικών Ερευνών ανέπτυξε τη μελέτη «Οικογένειες σε καταστάσεις κοινωνικής ευπάθειας». Σύμφωνα με την Milagros Samón, κύρια ερευνήτρια του κέντρου, ένα από τα πιο επαναλαμβανόμενα στοιχεία της κουβανικής εγχώριας σκηνής είναι η οικογένεια που βρίσκεται σε κατάσταση διακρατικότητας.

Nos tropezamos mucho con familias ensambladas en las que se desdibuja el concepto de núcleo tradicional y uno de los miembros ha emigrado ya no por cuestiones políticas sino por razones de bienestar social. Casi siempre, ese miembro que aporta dinero a la economía doméstica u otros bienes sigue siendo cabeza de familia aunque esté en el exterior y toma decisiones con respecto al presente y al futuro de esta. Las zonas wifi acortan la distancia, lo que hace esos procesos más naturales.

Συναντήσαμε πολλές φορές ενωμένες οικογένειες, στις οποίες η έννοια του παραδοσιακού πυρήνα είναι θολή και ένα από τα μέλη έχει μεταναστεύσει όχι πια για πολιτικούς λόγους αλλά για λόγους κοινωνικής ευημερίας. Σχεδόν πάντοτε, εκείνο το μέλος που συνεισφέρει χρήματα στην οικιακή οικονομία ή άλλα περιουσιακά στοιχεία παραμένει επικεφαλής της οικογένειας, ακόμη και αν βρίσκεται στο εξωτερικό και λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με το παρόν και το μέλλον της οικογένειας. Οι ζώνες Wi-Fi μειώνουν την απόσταση, γεγονός που καθιστά αυτές τις διαδικασίες πιο φυσικές.

Σε μια άλλη σκηνή, δύο μαθητές της δευτέρας Λυκείου απομακρύνονται από ένα πάρκο Wi-Fi. Ο ένας ρωτά τον άλλον:

—Τι είπε η μαμά σου;

—Με τιμώρησε. Δεν μπορώ να πάω στο πάρτι το Σάββατο.

—Αλλά πώς αυτή, που είναι έξω, θα σε τιμωρήσει;

—Επειδή από εκεί ελέγχει τα πάντα.

—Και εσύ ήσουν αυτός που της είπε ότι κόπηκες;

—Δεν χρειάστηκε να το κάνω, αφού υποχρεώνει την αδερφή μου να της στέλνει τους βαθμούς όλων των εξετάσεών μου.

—Αλλά πώς θα ξέρουν στο σπίτι σου ότι σε τιμώρησαν;

—Το βράδυ έρχεται η θεία μου, συνδέεται, τότε η μαμά τής το λέει και αν διαπιστώσουν ότι δεν ήμουν ήσυχος, είναι ικανές να μου πάρουν το X-Box. Με απειλούν με το τηλέφωνο και τα παιχνίδια.

Σε ένα άλλο πάρκο, κάτω από ένα φανάρι είναι η Rosa. Είναι 56 ετών, έχει τέσσερα εγγόνια, μια κόρη στο Μαϊάμι που ταξιδεύει συχνά στην Κούβα, και ένα γιο στο Τέξας που δεν έχει αγκαλιάσει από το 2012. Μετά τα εγκαίνια μιας ζώνης Wi-Fi στη γειτονιά της, συνδέεται σχεδόν κάθε βράδυ περίπου 30 λεπτά για να μιλήσει μαζί τους.

—Το να τηλεφωνώ στην οικογένειά μου είναι αυτό που με κρατά υγιή, λέει η Rosa. Για μένα, το να τους έχω όλους μακριά είναι δύσκολο. Όταν δεν υπήρχε Wi-Fi στην Κούβα, μπορούσα να τους μιλήσω μόνο σε γενέθλια ή στο τέλος του έτους. Έχασα τόσα πολλά πράγματα.

Η Rosa θυμάται ότι την πρώτη φορά που κατάφερε να κάνει μια βιντεοκλήση μέσω της εφαρμογής του ΙΜΟ και να δει τον γιο της σε πραγματικό χρόνο, πέρασαν περίπου τρεις ώρες μιλώντας συνεχώς μέχρι το τηλέφωνο να μείνει από μπαταρία.

—Του έλεγα: «Άσε με να σε δω. Δείξε μου το σπίτι σου, το δωμάτιο των παιδιών, το φαγητό που έχεις στο ψυγείο». Ήθελα να ρουφήξω τα πάντα σαν να ήμουν μαζί του. Γελούσα για να μην κλάψω. Ήταν ευτυχισμένος, αλλά μπορούσα μόνο να σκεφτώ το χρόνο που έμενε μέχρι να μπορέσει να ξανάρθει στην Κούβα, επειδή έφυγε παράνομα.

Η κοινωνιολόγος Déborah Betancourt διερευνά τις συνέπειες της μετανάστευσης της μητρικής μορφής. Σύμφωνα με την Betancourt, αυτή η κατάσταση θέτει «έναν νέο τρόπο κατανόησης των μητρικών ρόλων από τις μεταναστεύσεις, που είναι γνωστός ως «διακρατική μητρότητα», η οποία επιτρέπει τη φροντίδα και την εκπαίδευση των παιδιών με βάση τα κυκλώματα επικοινωνίας, στοργής και οικονομικής υποστήριξης, που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα».

Foto: Ismario Rodríguez (Periodismo de Barrio). Usada con permiso.

Φωτογραφία: Ismario Rodríguez (Periodismo de Barrio). Χρησιμοποιείται με άδεια.

Το 2013, το Υπουργείο Επικοινωνιών εξέδωσε την απόφαση αριθ. 197/2013, η οποία ενέκρινε την εμπορευματικοποίηση της υπηρεσίας πρόσβασης στο Διαδίκτυο για φυσικά πρόσωπα. Μέχρι τότε, στο Διαδίκτυο μπορούσε κανείς να έχει πρόσβαση μόνο από κάποια ξενοδοχεία στο νησί με κόστος μεγαλύτερο από 4 κουβανικά πέσο ανά ώρα, που ισοδυναμεί με 4 δολάρια ΗΠΑ.

Ωστόσο, μέχρι το 2015 η εταιρεία τηλεπικοινωνιών της Κούβας, S.A. (Etecsa) ανακοίνωσε τη δημιουργία 35 δημόσιων χώρων για ασύρματη σύνδεση (Wi-Fi). Τα μέτρα επηρέασαν ιδιαίτερα τις οικογένειες με μέλη στο εξωτερικό. Μέχρι στιγμής το 2018 υπάρχουν 635 δημόσιοι χώροι ασύρματης σύνδεσης και αναμένεται ότι φέτος θα διατεθεί στο εμπόριο η υπηρεσία του διαδικτύου για κινητά τηλέφωνα σύμφωνα με την Mayra Arevich, πρόεδρο της Etecsa.

Επί του παρόντος, στην Κούβα η ώρα σύνδεσης στο Διαδίκτυο κοστίζει 1 πέσο, μια τιμή που εξακολουθεί να είναι υψηλή σε σχέση με το μέσο μισθό των Κουβανών (29,6 πέσο το μήνα).

«Θα σου τηλεφωνώ κάθε μέρα»

Είναι νύχτα και μια γυναίκα μιλάει στο τηλέφωνο στη ζώνη του Wi-Fi. Οι λέξεις όπλο, νεκροί και σχολείο επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Τρεις φορές πηγαίνει γύρω από το πάρκο, απελπισμένη. Κλαίει, ζητά να της εξηγήσουν, να της εξηγήσουν και πάλι:

—Πού ήσουν εσύ; Ξέρεις κανένα από τα αγόρια που πέθαναν; Και τι λένε τα ΜΜΕ; Δεν έχω δει τι είπε ο ανόητος ο Tραμπ, μόλις το έμαθα. Πώς γίνεται κάποιος της ηλικίας σας να παίρνει όπλο; Υπάρχουν ανιχνευτές όπλων στο σχολείο σου; Θα σου τηλεφωνώ κάθε μέρα. Δώσε μου τον μπαμπά σου, σε παρακαλώ.

Αυτό το απόσπασμα διαλόγου δεν είναι γραμμικό. Υπήρχαν κραυγές και οδυρμοί στη μέση αρκετών φράσεων, κατσάδες και κυρίως αδυναμία. Όταν έκλεισε, τα χέρια της έτρεμαν.

Ο γιος της είναι 17 ετών και ζει στην περιφέρεια Broward της Φλόριντα, όπου στις 14 Φεβρουαρίου υπήρξε αιματοκύλισμα που άφησε 17 νεκρούς. Το γυμνάσιο Blanche Ely ακούγεται διαφορετικό από το γυμνάσιο Marjory Stoneman Douglas, όπου η δολοφονία έλαβε χώρα, αλλά για εκείνη αυτά τα ονόματα φάνηκαν τα ίδια, όταν άκουσε τις ειδήσεις στην τηλεόραση.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.