- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Κολομβία: Η ειρηνευτική διαδικασία παραπαίει, κοινωνικοί ακτιβιστές δολοφονούνται

Κατηγορίες: Λατινική Αμερική, Κολομβία, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διακυβέρνηση, Ιστορία, Μέσα των πολιτών, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική
[1]

Στιγμιότυπο από το βίντεο “No están solos” (Δεν είστε μόνοι) με εικόνες των διαδηλώσεων στην Κολομβία για την υπεράσπιση των κοινωνικών ακτιβιστών. Βίντεο και εικόνες κοινοποιούνται από το Contagio Radio, ένα τοπικό ανεξάρτητο ραδιοφωνικό σταθμό της Κολομβίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Κολομβία, ένα από τα πιο επικίνδυνα έθνη για ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων [2], προσπάθησε να τερματίσει την 50ετή ένοπλη σύγκρουσή της [3] μέσω μιας σύνθετης ειρηνευτικής διαδικασίας [4] που ξεκίνησε το 2012. Καθώς αυτή η ειρηνευτική διαδικασία παραπαίει, οι κοινωνικοί ακτιβιστές, συμπεριλαμβανομένων ηγετών τοπικών κοινοτήτων, υπερασπιστών εδαφών και σεξουαλικών δικαιωμάτων, δασκάλων και δημοσιογράφων, στοχεύονται και δολοφονούνται με ανησυχητικό ρυθμό και οι αριθμοί συνεχίζουν να αυξάνονται.

Η πρόσφατα εκλεγμένη κυβέρνηση του προέδρου Ιβάν Ντούκε απαντά με αργούς ρυθμούς [5] σε αυτές τις δολοφονίες και μερικές φορές αρνείται τη συστηματική φύση της βίας [6], καθιστώντας δυσχερείς τον εντοπισμό και την παρακολούθηση αυτών των περιπτώσεων.

Σε ειδική έκθεση της εφημερίδας El Tiempo, ένας χάρτης των δολοφονιών αποκαλύπτει ευάλωτες περιοχές, όπου η ένοπλη σύρραξη ήταν πιο ενεργή. Ο μη κυβερνητικός οργανισμός Indepaz (Ινστιτούτο Ειρήνης και Ανάπτυξης) υπολογίζει ότι μόνο το 2018 σκοτώθηκαν περίπου 124 κοινωνικοί ακτιβιστές [7] και περίπου 300 κοινωνικοί ακτιβιστές σκοτώθηκαν από την έναρξη των ειρηνευτικών συμφωνιών το 2012.

Ούτε γη ούτε ειρήνη

Η βαθιά ριζωμένη διαμάχη για τα εδαφικά δικαιώματα [8] στην Κολομβία πηγάζει από την εξαιρετικά άνιση κατανομή της γης [9] στη χώρα. Η εξελισσόμενη και συνεχιζόμενη βία είναι το άμεσο αποτέλεσμα των επιπλοκών από τις κακώς εφαρμοζόμενες ειρηνευτικές συμφωνίες που αποσκοπούσαν εν μέρει στην προστασία των δικαιωμάτων της γης.

Οι Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC), η κύρια ομάδα ανταρτών, συμφώνησαν να αποστρατευτούν και να παραδώσουν όπλα, αλλά αυτό άφησε ένα κενό εξουσίας, στο οποίο ορισμένα μέλη που εγκατέλειψαν τις FARC [10] παραμένουν ενεργά στη σύγκρουση. Ίσως ορισμένοι να έχουν κίνητρα από οικονομικά συμφέροντα, ενώ άλλοι αρνούνται να δεχθούν τις αβεβαιότητες της ζωής τους ως καθημερινοί πολίτες. Στην πραγματικότητα, ορισμένα πρώην μέλη των FARC [11] έχουν στοχευθεί και δολοφονηθεί, καθώς προσπαθούν να επανενταχθούν στην κοινωνία. Άλλες παράνομες ένοπλες ομάδες, [12] κυρίως οι δυνάμεις αυτοάμυνας Gaitanista της Κολομβίας (AGC), προσπαθούν να αποκτήσουν εδαφικό έλεγχο στις περιοχές που ήταν οχυρά του FARC.

Ορισμένες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών είναι σίγουρες ότι εταιρικές οντότητες ενδέχεται να βρίσκονται πίσω από τις επιθέσεις και όχι μόνο τις παράνομες ένοπλες ομάδες [13]. Τα σχέδια του Προέδρου Ντούκε για την περαιτέρω ανάπτυξη μιας εξορυκτικής οικονομίας ωθούν τους κοινωνικούς ακτιβιστές να φοβούνται για την ασφάλειά τους, καθώς οι μεγαλύτερες διεθνείς εταιρείες λαμβάνουν κεκτημένο ενδιαφέρον για αμφισβητούμενες εκτάσεις.

Τον Δεκέμβριο του 2017, οι ηγέτες από το Bajo Atrato, μια βόρεια κολομβιανή περιοχή που επλήγη περισσότερο από τη βία, επισκέφθηκαν το Κογκρέσο με τα πρόσωπά τους καλυμμένα με λευκές μάσκες [14], αφού δύο από τους ηγέτες τους σκοτώθηκαν προστατεύοντας παράλληλα τη γη τους από επενδυτές φοινικέλαιου και μπανανο-καλλιέργειας:

Somos familiares de líderes asesinados en la región y todos estamos amenazados de muerte por una estrategia determinada por empresarios que han sido señalados en diferentes instancias judiciales y por empresarios que han sido denunciados. ¿Hasta cuándo y cuántos más?

Είμαστε οι οικογένειες των ηγετών που έχουν σκοτωθεί στην περιοχή. Όλοι έχουμε δεχθεί απειλές ότι θα μας σκοτώσουν ως στρατηγική που συνθέτουν εταιρίες που έχουν ήδη κατηγορηθεί από διαφορετικούς νομικούς θεσμούς και επιχειρηματίες, που έχουν ήδη καταγγελθεί. Πόσο περισσότερο [θα συνεχιστεί αυτό] και πόσοι περισσότεροι [θα πεθάνουν];

“Όλα συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας…”

Το La Pulla, ένα κανάλι Youtube επικεντρωμένο στην προβολή απόψεων, δημιούργησε το βίντεο “Μόλις το άκουσα αυτό [15]” (Me acabo de enterar) για να εξηγήσει το εννοιολογικό πλαίσιο αυτών των δολοφονιών χρησιμοποιώντας χαρακτηριστικό μαύρο χιούμορ. Περιγράφουν τους δολοφονημένους κοινωνικούς ακτιβιστές ως ανθρώπους που “απαιτούσαν λίγα βασικά πραγματάκια: γη για να δουλεύουν, σχολεία, ιατρικά κέντρα, πόσιμο νερό, δρόμους…Α! Και ειρήνη…”

Ο παρουσιαστής συνεχίζει:

Estas personas son la piedra en el zapato para los intereses de los grupos armados, que son el control sobre el territorio, la minería ilegal y las rutas del narcotráfico.Y esto no tiene pocas consecuencias: cuando matan a un líder social están matando las posibilidades de cambio de una comunidad, porque los proyectos que dirigía quedan en el aire y a la gente le da miedo continuarlos. Muchas veces se van por miedo a que les pase lo mismo o porque ya están amenazados. El mensaje se entiende. Así eliminan cualquier oposición y todo sigue como estaba, los jodidos más jodidos y los señores de la guerra, dueños de todo. Esto pasa frente a nuestros ojos, mientras el gobierno nos lanza pañitos de agua tibia e incluso se atreve a sugerir que algunas de esas víctimas son criminales.

Αυτοί οι άνθρωποι είναι το αγκάθι στη σάρκα για τα συμφέροντα των ένοπλων ομάδων: έλεγχος της γης, παράνομες εξορύξεις μεταλλευμάτων και διακίνηση ναρκωτικών. Αυτά έχουν πολλές συνέπειες. Όταν σκοτώνουν έναν κοινωνικό ακτιβιστή, σκοτώνουν τις δυνατότητες αλλαγής σε αυτήν την κοινότητα, επειδή τα εγχειρήματα, για τα οποία το άτομο αυτό είναι υπεύθυνο εγκαταλείπονται και οι άνθρωποι φοβούνται να συνεχίσουν. Συχνά οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την πόλη, φοβούμενοι ότι θα έχουν την ίδια μοίρα ή επειδή έχουν ήδη απειληθεί. Το μήνυμα είναι καλά κατανοητό. Με αυτόν τον τρόπο, οποιαδήποτε αντιπολίτευση εξαλείφεται και όλα παραμένουν άθικτα. Αυτοί που είναι χωμένοι στα σκατά υποφέρουν ακόμα περισσότερο και οι πολέμαρχοι παραμένουν οι ιδιοκτήτες των πάντων. Όλα αυτά συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας, ενώ η κυβέρνηση έρχεται με πρόχειρες και στιγμιαίες λύσεις και μάλιστα τολμά να υποδείξει ότι ορισμένα από τα θύματα είναι εγκληματίες.

Ο πατέρας Alberto Franco, από την Διεκκλησιαστική Επιτροπή Ειρήνης και Δικαιοσύνης (Comisión Interequesial de Justicia y Paz), ανησυχεί επίσης [16] για αυτές τις νέες αβεβαιότητες, λέγοντας ότι ο Πρόεδρος Ντούκε:

… representa al grupo que históricamente se ha opuesto al proceso de paz, a la restitución de las tierras […] a que la democracia colombiana se modernice.

αντιπροσωπεύει μια ομάδα που έχει ιστορικά αντιταχθεί στις ειρηνευτικές διαδικασίες, την αποκατάσταση της γης και τον εκσυγχρονισμό της κολομβιανής δημοκρατίας.

Τον Ιούλιο του 2018, χιλιάδες Κολομβιανοί πολίτες βγήκαν στους δρόμους [17] για να δείξουν αλληλεγγύη με τους κοινωνικούς ακτιβιστές και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να διαμαρτυρηθούν έντονα κατά των εξωδικαστικών εκτελέσεων.

Οι περισσότερες από τις δραστηριότητές τους, τα ψηφίσματα [18], τα ντοκιμαντέρ [19] και οι ειδήσεις μπορούν να παρακολουθηθούν μέσω του #NosEstánMatando [20] (#ΜαςΣκοτώνουν) και του #NoEstánSolos [21] (“ΔενΕίστεΜόνοι”), δημοφιλών ετικετών αφιερωμένων στην καταγγελία των δολοφονιών και στην αφήγηση των ιστοριών των θυμάτων για να μείνει ζωντανή η μνήμη και το έργο τους.