- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Narcodata: Δημοσιογραφικό εγχείρημα που τοποθετεί σε εννοιολογικό πλαίσιο τον πόλεμο των ναρκωτικών στο Μεξικό

Κατηγορίες: Λατινική Αμερική, Μεξικό, Διακυβέρνηση, Ιστορία, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική, Ψηφιακός ακτιβισμός
Narcodata

Στιγμιότυπο από το εισαγωγικό βίντεο του Νarcodata.

Στο Μεξικό, μια χώρα όπου τα καρτέλ των ναρκωτικών και οι εγκληματικές οργανώσεις έχουν παρεισφρήσει στην καθημερινότητα της χώρας, είναι δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς ποιος είναι ποιος είναι μεταξύ των κακοποιών και πόσο ισχυρή είναι η επιρροή τους. Ένα εις βάθος εγχείρημα δημοσιογραφίας δεδομένων από την ανεξάρτητη ιστοσελίδα ειδήσεων Animal Político [1] και την πλατφόρμα συλλογικής δημοσιογραφίας δεδομένων Poderopedia [2] απλοποιεί όλα αυτά τα περίπλοκα δεδομένα πίσω από τον αποτυχημένο πόλεμο κατά των ναρκωτικών των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.

Χρησιμοποιώντας διαδραστικές οπτικοποιήσεις εύκολες στην κατανόηση, το Narcodata αφηγείται την ιστορία δημιουργίας των καρτέλ, ποιοι είναι οι ηγέτες τους, τις συγκρούσεις μεταξύ τους, τη γεωγραφική τους επέκταση και τα γνωστά εγκλήματά τους.

La idea de este sitio surgió hace un año, cuando Animal Político obtuvo el 21 de octubre de 2014, gracias la ley de transparencia, un documento de la Procuraduría General de la República que muestra todas las células delictivas que operan en México [3] y el cártel al que obedecen. Ese documento, además, tumba varios “mitos” creados por funcionarios públicos, como que el Distrito Federal está libre de crimen organizado o que todas los grupos delictivos pierden poder con el actual gobierno federal […]

La experiencia de Poderopedia nos permitió mirar a los cárteles, hasta cierto punto, como poderosas organizaciones comerciales con influencia en los asuntos públicos del país.

Η ιδέα για αυτήν την ιστοσελίδα προέκυψε, όταν στις 21 Οκτωβρίου 2014, το Animal Político έλαβε πρόσβαση – χάρη στον νόμο περί διαφάνειας της χώρας – σε ένα έγγραφο από τον γενικό εισαγγελέα, που αποκαλύπτει όλους τους πυρήνες οργανωμένου εγκλήματος στο Μεξικό και τα καρτέλ στα οποία ανήκουν. Επίσης, αυτό το έγγραφο καταρρίπτει αρκετούς «μύθους» που δημιουργήθηκαν από κυβερνητικούς αξιωματούχους, όπως αυτός που λέει ότι η Πόλη του Μεξικού είναι απαλλαγμένη από το οργανωμένο έγκλημα ή όπως αυτή που ισχυρίζεται ότι οι συμμορίες χάνουν εξουσία υπό την τρέχουσα ομοσπονδιακή διοίκηση.

[…] Η εμπειρία του Poderopedia μας επέτρεψε να δούμε τα καρτέλ, σε κάποιο σημείο, ως ισχυρές εμπορικές οργανώσεις με επιρροή στις δημόσιες υποθέσεις της χώρας.

Το Narcodata παρέχει επίσης εξηγήσεις σχετικά με το πλαίσιο που περιβάλλει την κατάσταση για να κατανοήσουμε τη σκοτεινή ιστορία του οργανωμένου εγκλήματος στο Μεξικό και τους “παίκτες” που συμμετείχαν στην εξέλιξή του.

Το πρώτο τους άρθρο με τίτλο “Επτά πρόεδροι, λίγα αποτελέσματα: 40 χρόνια επέκτασης του οργανωμένου εγκλήματος [4]“, υπογραμμίζει το ρόλο που διαδραμάτισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην ενίσχυση των καρτέλ ναρκωτικών στο Μεξικό:

Las estrategias fallidas explican, en parte, la supervivencia y fortalecimiento del crimen organizado, pero su avance tampoco podría entenderse sin considerar la vecindad con Estados Unidos, el mercado de consumidores de sustancias ilícitas más grande del mundo y el proveedor más importante de armas para cualquier grupo delincuencial. […]

Pero no sólo es una cuestión de consumidores. Las organizaciones criminales mexicanas también han ganado fuerza gracias al fácil acceso a armas de fuego. Hace una década, el presidente George W. Bush derogó la disposición que prohíbe la venta de armas automáticas y de asalto en Estados Unidos. Para 2014, el 71.9% de las armas incautadas en México vinieron de Estados Unidos, según la propia Agencia de Alcohol, Tabaco, Armas de Fuego y Explosivos de Estados Unidos (ATF, por sus siglas en inglés).

Οι αποτυχημένες κυβερνητικές στρατηγικές εξηγούν εν μέρει την επιβίωση και την ενίσχυση του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά η πρόοδός του δεν μπορεί να γίνει κατανοητή χωρίς να ληφθούν υπόψη οι γειτονικές Ηνωμένες Πολιτείες, η μεγαλύτερη αγορά παράνομης κατανάλωσης ναρκωτικών στον κόσμο και ο σημαντικότερος προμηθευτής όπλων για κάθε εγκληματική ομάδα.

[…] Οι εγκληματικές οργανώσεις του Μεξικού έχουν αποκτήσει δύναμη χάρη στην εύκολη πρόσβαση στα όπλα. Πριν από μια δεκαετία, ο Πρόεδρος Τζωρτζ Μπους κατάργησε το νόμο που απαγορεύει την πώληση αυτόματων όπλων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2014, το 71,9% των κατασχεθέντων όπλων στο Μεξικό προερχόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τον Οργανισμό Αλκοόλ, Καπνού, Πυροβόλων Όπλων και Εκρηκτικών (ATF).

Το κείμενο περιλαμβάνει μια συνέντευξη με τον Guillermo Valdés, πρώην διευθυντή του μεξικανικού πρακτορείου πληροφοριών CISEN [5] (Κέντρο Έρευνας και Εθνικής Ασφάλειας). Εξήγησε ότι εδώ και πολύ καιρό η στρατηγική ασφαλείας του κράτους επικεντρώθηκε στην κατάσχεση ναρκωτικών και όπλων και στη σύλληψη βαρόνων των ναρκωτικών, όταν έπρεπε να εργαστούν για την ενίσχυση τοπικών θεσμών όπως η αστυνομία ή τα δικαστήρια για την πρόληψη της διαφθοράς και την εξασφάλιση της δικαιοσύνης.

Αναλύοντας το πώς η κυβέρνηση έχει αποτύχει να λύσει το πρόβλημα, ο Alejandro Hope [6], συντάκτης περί ασφάλειας στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα The Daily Post, ανέφερε στο Narcodata σε συνέντευξη για το άρθρο τους με τίτλο “Με τον Πένια Νιέτο, ο Ελ Τσάπο και η Χαλίσκο Νέα Γενιά ελέγχουν τις μπίζνες των ναρκωτικών” [7]:

Las fuerzas armadas pueden ser muy útiles para cazar a los grandes capos pero no lo son para prevenir la extorsión a taxistas y comerciantes que estén en manos de los grupos que quedaron de esas grandes organizaciones. Se necesitan policías locales fuertes, procuradurías estatales con mayor capacidad de armar casos en contra de esas mafias locales, un sistema penitenciario menos vulnerable y es ahí en dónde estamos atorados y en dónde no hay muestra de avance en este gobierno.

Οι ένοπλες δυνάμεις μπορούν να είναι χρήσιμες για να κυνηγούν τους μεγαλοβαρόνους των ναρκωτικών, αλλά δεν είναι καλές στην αποτροπή εκβιασμού οδηγών ταξί ή επιχειρηματιών, οι οποίοι αφήνονται στη μοίρα τους, έρμαια αυτών των ομάδων, που προήλθαν από τον κατακερματισμό των μεγάλων οργανώσεων. Απαιτούνται ισχυρές τοπικές αστυνομικές δυνάμεις, κρατικοί δικηγόροι με μεγαλύτερη ικανότητα να παρουσιάζουν υποθέσεις κατά των τοπικών μαφιών, ένα λιγότερο ευάλωτο σύστημα σωφρονιστικών υπηρεσιών. Εδώ έχουμε κολλήσει και η σημερινή κυβέρνηση δε φέρει αποτελέσματα.

Όσο για την εκτεταμένη βία που επιβαρύνει τη χώρα, το Narcodata εξηγεί πώς οι ένοπλες ομάδες που υποστηρίζουν τα καρτέλ των ναρκωτικών έγιναν ισχυρές, καθώς ανθούσαν οι «αδελφές επιχειρήσεις» τους με απαγωγές, εκβιασμούς, εμπορία ανθρώπων και επίθεση εναντίον αμάχων:

Los ataques contra la población se hicieron más comunes desde que, a finales de la década de 1990, las organizaciones criminales decidieron fortalecerse con el reclutamiento de brazos armados o células delictivas dedicadas a matar y utilizadas para atacar a grupos rivales y a cualquier ciudadano. […]

La expansión de los brazos armados también implicó un aumento en el saqueo a la sociedad civil, que se convirtió en una actividad cotidiana de esas células delictivas para autofinanciarse. […]

Οι επιθέσεις εναντίον αμάχων έγιναν συχνές μετά τη δεκαετία του '90, όταν οι εγκληματικές οργανώσεις αποφάσισαν να σκληρύνουν με την πρόσληψη ένοπλων κλάδων ή εγκληματικών ομάδων για δολοφονία και εξόντωση αντίπαλων ομάδων και πολιτών. […]

Η επέκταση των ένοπλων κλάδων συνεπαγόταν επίσης την επιτάχυνση της λεηλασίας της κοινωνίας των πολιτών. Αυτό έγινε καθημερινή δραστηριότητα για τη χρηματοδότηση αυτών των ομάδων. […]

Η αγορά για παράνομες ναρκωτικές ουσίες, η οποία υπολογίζεται ότι αποφέρει ετήσια έσοδα μεταξύ 18 και 39 δισεκατομμυρίων δολαρίων [8], αμφισβητήθηκε βιαίως επί μακρόν από εγκληματικές οργανώσεις με έναν αιματηρό πόλεμο, που έχει οδηγήσει στη δολοφονία, εξαφάνιση και εκτοπισμό δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στο Μεξικό.