Εφαρμογή Basa Bali. Πηγή: Facebook

Μια πληθοποριστική κοινοτική πλατφόρμα πρωτοπορεί στη χρήση ψηφιακών εργαλείων για τη διατήρηση, προώθηση και αναζωογόνηση της μπαλινέζικης γλώσσας στην Ινδονησία.

Τα μπαλινέζικα είναι μία από τις 707 γλώσσες της Ινδονησίας. Με βάση την απογραφή του 2011, υπάρχουν σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι, που μιλούν μπαλινέζικα στην επαρχία του Μπαλί με πληθυσμό περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων. Υπάρχουν επίσης ομιλητές στις επαρχίες του Νότου Σουλαουέζι [ΣτΜ: παλαιότερα γνωστό ως Κελεύη] και της Δυτικής Νούσα Τενγκάρα. Ο συνολικός πληθυσμός της Ινδονησίας ανέρχεται σε 261 εκατομμύρια.

Λόγω κυβερνητικών ρυθμίσεων, τα τηλεοπτικά προγράμματα στη μπαλινέζικη γλώσσα στο Μπαλί προβάλλονται μόνο για μισή ώρα την ημέρα, ενώ τα σχολεία περιορίζουν τη διδασκαλία της γλώσσας σε μόλις δύο ώρες την εβδομάδα ή λιγότερο. Ενώ αυτοί οι κανονισμοί αποσκοπούν στην ενίσχυση της χρήσης της μπαχάσα ως εθνικής γλώσσας, δυσκολεύουν επίσης να προωθήσουν τη χρήση και την ανάπτυξη τοπικών γλωσσών όπως η μπαλινέζικη.

Προκειμένου να αντιστραφεί η φθίνουσα δημοτικότητα των μπαλινέζικων στη νεολαία, μια ομάδα γλωσσολόγων, ανθρωπολόγων και φοιτητών, που εργάζονται εντός και εκτός του νησιού Μπαλί, άρχισε να συνεργάζεται το 2011 για να παραμείνουν τα μπαλινέζικα ισχυρά και βιώσιμα.

Το κύριο πρόγραμμα ονομάζεται Basa Bali (Basa σημαίνει γλώσσα ή ομιλία στα μπαλινέζικα), ένα πολυμεσικό γουίκι λεξικό και εγκυκλοπαίδεια μπαλινέζικων-αγγλικών-ινδονησιακών. Σκοπός του είναι να εισαγάγει τα μπαλινέζικα στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο, καθώς και να δημιουργήσει ελεύθερους ψηφιακούς γλωσσικούς πόρους.

Η Alissa Stern, ιδρύτρια του Basa Bali, δήλωσε στο Planet World γιατί ξεκίνησαν το εγχείρημα:

Balinese has about a million speakers; on the other hand, only about a quarter of the population of Bali can still speak it. So it’s in a state of decline, but it still has a solid base, which is why we’re intervening now.

Η μπαλινέζικη γλώσσα έχει περίπου ένα εκατομμύριο ομιλητές. Από την άλλη πλευρά, μόνο το ένα τέταρτο του πληθυσμού του Μπαλί μπορεί ακόμα να τη μιλήσει. Έτσι είναι σε κατάσταση παρακμής, αλλά εξακολουθεί να έχει μια σταθερή βάση, γι’ αυτό και παρεμβαίνουμε τώρα.

Το γουίκι προσφέρει στους αναγνώστες ένα λεξικό, μια βιβλιοθήκη με πηγές για τον πολιτισμό του Μπαλί, παιχνίδια με λέξεις, μεταφραστικό υλικό και μια μπαλινέζικη έκδοση της αρχικής σελίδας της Google. Το wiki είναι επίσης διαθέσιμο για εφαρμογές Android.

Στιγμιότυπο από τη σελίδα της ψηφιακής βιβλιοθήκης του Basa Bali

Η Stern λέει ότι το εγχείρημά τους «θα μπορούσε να δημιουργήσει αυτόν τον πραγματικά σημαντικό δεσμό μεταξύ μελετητών και μελών της κοινότητας, ένα κενό που είναι δύσκολο να γεφυρωθεί». Περιγράφει το ρόλο της κοινότητας, όταν συμπεριλαμβάνει κάθε νέα καταχώρηση στο λεξικό:

We have the definitions, and those are entered by a 15-person team of linguists, and another team of about seven or eight Master's or Ph.D. students in linguistics. Then we ask the community to give us sample sentences, using the word in context with the kind of language that they use now, and we have a team of editors translating the sentences into English and Indonesian. People send us photos and videos too, so that users can see and hear people using Balinese in context.

Έχουμε τους ορισμούς και αυτοί εισάγονται από μια ομάδα 15 ατόμων γλωσσολόγων και από μια άλλη ομάδα περίπου επτά ή οκτώ φοιτητών με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό στη γλωσσολογία. Στη συνέχεια, ζητάμε από την κοινότητα να μας δώσει παραδείγματα προτάσεων χρησιμοποιώντας τη λέξη σε συνάρτηση με το είδος της γλώσσας που χρησιμοποιούν τώρα και έχουμε μια ομάδα επιμελητών, που μεταφράζουν τις προτάσεις σε αγγλικά και ινδονησιακά. Ο κόσμος μας στέλνει φωτογραφίες και βίντεο, έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να βλέπουν και να ακούν άτομα που χρησιμοποιούν τα μπαλινέζικα.

Για παράδειγμα, αν ψάξεις για την μπαλινέζικη μετάφραση της αγγλικής λέξης earthquake (σεισμός), θα βρεις τον όρο “linuh” και τα αποτελέσματα περιλαμβάνουν τη λέξη σε εννοιολογικό πλαίσιο.

Στιγμιότυπο από το λεξικό Basa Bali. Τα αποτελέσματα θα παρουσιάζουν επίσης ένα σύντομο βίντεο, που θα δείχνει πώς οι Μπαλινέζοι χρησιμοποιούν τη λέξη “linuh” στο λόγο τους:

Αυτά λέγονται στο video:

Dugas ada rapat unduk penggalian dana menahin banjare, I Made Rai ngusulang apang ngae bazar. Liu anake setuju dugase ento, sakewala ane magae ajak abedik. Buka linuhe ngidupang ibane. Makejang gaene jemaka, uli ngae kartu, kanti nyemak bazzar didiane.

Σε μια συνάντηση σχετικά με την συγκέντρωση χρημάτων για την ανακαίνιση του «banjar», ο Made Rai πρότεινε να οργανώσουμε ένα μπαζάρ τροφίμων. Πολλά μέλη συμφώνησαν, στη συνέχεια όμως λίγοι μόνο βοήθησαν στο μπαζάρ. Σαν σεισμός που συνέβη φυσικά από μόνος του, ο Made Rai έκανε όλη τη δουλειά από το να φτιάξει τα κουπόνια μέχρι και να παραδώσει το φαγητό μόνος του.

Η ομάδα πίσω από το Basa Bali απευθύνεται επίσης σε σχολεία, κοινότητες και κυβερνητικά γραφεία, προκειμένου να προωθήσει τα μπαλινέζικα. Λόγω της διαδικτυακής και μη εκστρατείας τους, έλαβαν το Διεθνές Βραβείο Linguapax για το 2018. Παρακάτω είναι ένα απόσπασμα του κειμένου για το έργο του Basa Bali:

…they created interactive multimedia software to teach Balinese in a modern engaging way, they secured a local government mandate for using Balinese on Fridays and carried out many other grassroots efforts to motivate and institutionalise the use of Balinese in both the local and international communities.

… δημιούργησαν διαδραστικό λογισμικό πολυμέσων για να διδάξουν τα μπαλινέζικα με έναν σύγχρονο καθηλωτικό τρόπο, εξασφάλισαν εντολή τοπικής κυβέρνησης για τη χρήση τους τις Παρασκευές και πραγματοποίησαν πολλές άλλες προσπάθειες με ομάδες πολιτών για να παρακινήσουν και να θεσμοθετήσουν τη χρήση των μπαλινέζικων τόσο στις τοπικές όσο και στις διεθνείς κοινότητες.

Γράφοντας για το Stanford Social Innovation Review, η Stern επεσήμανε ότι η περιθωριοποίηση των τοπικών γλωσσών «είναι μια από τις ατυχείς παρενέργειες της εποχής του Διαδικτύου». Αλλά πρόσθεσε επίσης πως εγχειρήματα όπως το Basa Bali μπορούν να αντεπεξέλθουν σε αυτό:

By reorienting digital tools in service of local languages, technology can instead become an enriching source of linguistic and cultural diversity.

Με τον αναπροσανατολισμό των ψηφιακών εργαλείων στην υπηρεσία των τοπικών γλωσσών, η τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει πηγή εμπλουτισμού της γλωσσικής και πολιτισμικής πολυμορφίας.