Το μνημείο των Γυναικών Αναψυχής του Σαν Φρανσίσκο αποκαλύπτεται στις 22 Σεπτεμβρίου, 2017. Πλάνο από το επίσημο κανάλι του ΚPIX στο YouTube.

Η πόλη της Οσάκα τερμάτισε επίσημα τη σχέση της ως αδελφή πόλη του Σαν Φρανσίσκο στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν η τελευταία επέτρεψε ένα μνημείο που απαθανατίζει “γυναίκες αναψυχής”, να είναι τοποθετημένο σε ιδιοκτησία του δήμου.

Το μνημείο ανατέθηκε από τον Συνασπισμό Δικαιοσύνης “Γυναίκες Αναψυχής”, μια κοινωνική ομάδα αφοσιωμένη στην ευαισθητοποίηση πάνω στο θέμα των γυναικών, που είχαν επιστρατευθεί από όλη την Ασία και είχαν υποδουλωθεί από τις ιαπωνικές δυνάμεις κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αποτελείται από τέσσερα αγάλματα, τα οποία αντιπροσωπεύουν γυναίκες από την Κορέα, την Κίνα και τις Φιλιππίνες, καθώς επίσης και μια αποθανούσα γυναίκα που γίνεται μάρτυρας της εμπειρίας τους πέραν του τάφου.

Το άγαλμα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην Ιαπωνία, όταν πρωτοαποκαλύφθηκε τον Σεπτέμβριο του 2017 και οι δημοτικές, νομαρχιακές και κεντρικές κυβερνήσεις εκδήλωσαν επίσημη διαμαρτυρία κατά του Σαν Φρανσίσκο ένα μήνα αργότερα όταν, ως μέρος μιας ανεξάρτητης συναλλαγής, η αμερικανική πόλη αγόρασε το ακίνητο. Ο δήμαρχος της Οσάκα Hirofumi Yoshimura τότε απείλησε πως θα διακόψει τους δεσμούς των αδελφών πόλεων, αν το μνημείο δεν αφαιρεθεί από την ιδιοκτησία ή αν δεν αλλάξει την λεζάντα.

Τελικά πραγματοποίησε την απειλή του στις 2 Οκτωβρίου του 2018, δημοσιεύοντας κατά την διαδικασία μια δεκασέλιδη επιστολή 3.800 λέξεων στα αγγλικά απευθυνόμενο στο δήμαρχο του Σαν Φρανσίσκο, London Breed, απαριθμώντας μια σειρά από λόγους για τον “χωρισμό”.

Διαμαρτύρεται, για παράδειγμα, πως παρουσιάζονται επιγραφές στο μνημείο με “αβέβαιους και μονόπλευρους ισχυρισμούς ως ιστορικά γεγονότα” και δηλώνει πως υπάρχουν διαφωνίες ανάμεσα σε ιστορικούς για το συνολικό αριθμό επιστράτευσης των “γυναικών αναψυχής” όσο και για το βαθμό, με τον οποίο ο πρώην ιαπωνικός στρατός είχε αναμειχθεί.

Αν και ο Yoshimura αναγνώρισε τη θλιβερή μεταχείριση των γυναικών κατά τον πόλεμο, ισχυρίστηκε πως η Ιαπωνία “ξεχώρισε” άδικα.

[…] Το θέμα δεν θα έπρεπε να θεωρείται ως ένα θέμα αποκλειστικό για τον ιαπωνικό στρατό. Για όσο τα ευρεία σεξουαλικά προβλήματα πάνω στα πεδία μάχης από χώρες άλλες από την Ιαπωνία δεν αναγνωρίζονται, τα αδικήματα του παρελθόντος, τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσει όλος ο κόσμος, θα παραμείνουν αδιόρθωτα και αυτές οι παραβιάσεις στα άλλα μέρη του κόσμου δεν θα λυθούν.

Αν και δεν απάντησε απευθείας στην επιστολή, ο δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο London Breed έκανε μια δήλωση σχετικά με την απόφαση της Οσάκα να διακόψει τους δεσμούς, λέγοντας:

Ένας δήμαρχος δεν μπορεί να λήξει μονομερώς μια σχέση που υπάρχει μεταξύ των ανθρώπων των δυο πόλεων μας, ειδικά μια τέτοια που υπάρχει για πάνω από εξήντα χρόνια. Στα μάτια μας, η αδελφική σχέση πόλεων μεταξύ του Σαν Φρανσίσκο και της Οσάκα συνεχίζει και σήμερα μέσα από τη σύνδεση των λαών μας και το Σαν Φρανσίσκο αποσκοπεί να ενισχύσει τους δεσμούς που ενώνουν τις δύο σπουδαίες πόλεις μας.

“Η Ιαπωνία δεν έχει ακόμη ζητήσει ειλικρινή συγνώμη”

Μνημείο των Γυναικών Αναψυχής του Σαν Φρανσίσκο, από τον Φεβρουάριο του 2018. Από: Ka-cw2018/Wikimedia, CC BY-SA 4.0

Οι γυναίκες που στρατολογήθηκαν και υποδουλώθηκαν από τον ιαπωνικό στρατό λέγονταν κατ’ ευφημισμόν ianfu (γυναίκες αναψυχής) στα ιαπωνικά και ήταν για πολύ καιρό πηγή πολιτικής διαμάχης

Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τουλάχιστον 200.000 γυναίκες από δέκα χώρες σε όλη την Ασία εξαναγκάστηκαν σε σεξουαλική δουλεία από τον αυτοκρατορικό ιαπωνικό στρατό (οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ιαπωνίας από το 1944 ως το 1952 λειτουργούσαν ένα παρόμοιο δίκτυο οίκων ανοχής).

Η ίδια η Οσάκα φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό πολιτών κορεατικής καταγωγής και ο διάδοχος του Yoshimura, ο λαϊκιστής εθνικιστής Hashimoto Toru, έγινε γνωστός, όταν πυροδότησε μια πληθώρα αντιπαραθέσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας δήλωσής του το 2013 πως οι γυναίκες αναψυχής ήταν μια “στρατιωτική αναγκαιότητα” κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Yoshimura, ένας 41χρονος πρώην δικηγόρος, είχε με τη σειρά του αναμιχθεί στο λαϊκιστικό πολιτικό κίνημα σε τοπικό και εθνικό επίπεδο από το 2011.

Μια συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας προς το τέλος του 2015 σκόπευε “τελικά και αμετάκλητα” να λύσει το ζήτημα των “γυναικών αναψυχής”, έληξε όμως με το να προκαλέσει εκτεταμένες διαμαρτυρίες στη Νότιο Κορέα.

Έπειτα, η Παρκ Γκέουν-χε, η πρόεδρος της Νότιας Κορέας που υπέγραψε τη συμφωνία, προσάχθηκε, αναγκάστηκε να παραιτηθεί και τελικά φυλακίστηκε με βάση ανεξάρτητες με την υπόθεση κατηγορίες. Ο διάδοχος της Παρκ, πρόεδρος Μουν Τζε-ιν, δήλωσε ότι η Ιαπωνία δεν έχει ζητήσει ακόμη ειλικρινή συγνώμη και αναγνώρισε πως οι “γυναίκες αναψυχής” ήταν συστηματικά υποδουλωμένες και εκμεταλλευόμενες κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Το κίνημα στο Σαν Φρανσίσκο δεν είναι μόνο του στο να προκαλεί αντιπαράθεση. Ακτιβιστές έδωσαν ανεπιτυχώς μια τριετή μάχη για να αφαιρεθεί ένα παρόμοιο μνημείο στο Γκλέντεϊλ της Καλιφόρνια, καθώς και ένα άγαλμα στη Μανίλα αφαιρέθηκε επειδή υποτίθεται πως θα έδινε χώρο για βελτιώσεις υποδομής, παρόλο που η αφαίρεση έγινε μετά από επίσημες διαμαρτυρίες της ιαπωνικής κυβέρνησης. Η ιαπωνική κυβέρνηση έχει επίσης διαμαρτυρηθεί για το  “άγαλμα της ειρήνης” ,που ανεγέρθηκε απέναντι από την ιαπωνική πρεσβεία στη Σεούλ της Νότιας Κορέας.