- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Καλώς ήρθατε στη “Νέα Τουρκία”: Πέντε χρόνια μετά το πάρκο Γκεζί, οι διαδηλωτές αντιμετωπίζουν νέες απειλές συλλήψεων

· Σύνταξη Arzu Geybullayeva Μετάφραση Maria Soulis

Κατηγορίες: Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Τουρκία, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Ελευθερία του Λόγου, Μέσα των πολιτών, Πολιτική, Ψηφιακός ακτιβισμός, GV Advocacy

Σκηνές από τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη, το 2013. Φωτογραφία από την Arzu Geybullayeva.

Το πρωί της 16ης Νοεμβρίου, η αστυνομία στην Τουρκία συνέλαβε 13 άτομα [1] στα σπίτια τους και στους τόπους εργασίας τους. Το υποτιθέμενο έγκλημά τους; Βοήθησαν τη διοργάνωση διαδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης τον Μάιο του 2013.

Όμως, καθώς έχουν περάσει περισσότερα από πέντε χρόνια από το κίνημα διαμαρτυρίας, αυτό δεν είναι μια απλή υπόθεση καθυστερημένης δικαιοσύνης. Αντ’ αυτού, είναι μια ανησυχητική ένδειξη ότι κάτι που φαινόταν σαν μια κορύφωση στην καταστολή εναντίον των υπερασπιστών της κοινωνίας των πολιτών και των διανοουμένων μπορεί στην πραγματικότητα να είναι η νέα κατάσταση των πραγμάτων, μια καινούρια κανονικότητα.

Οι περισσότεροι από τους κρατούμενους ήταν εξέχοντες εκπρόσωποι του πανεπιστημίου της Τουρκίας και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Απελευθερώθηκαν όλοι τους [2] είτε στις 17 Νοεμβρίου είτε στις 18 Νοεμβρίου, με εξαίρεση τον Yigit Aksakaloglu, διευθυντή του Ιδρύματος Bernard Van Leer Foundation, το οποίο επικεντρώνεται στην ανάπτυξη των παιδιών. Ο Aksakaloglu παραμένει πίσω από τα σίδερα [3] και είναι πιθανό να αντιμετωπίσει την κατηγορία  ότι “προσπάθησε να απομακρύνει την Τουρκική κυβέρνηση ή να την αποτρέψει από την εκπλήρωση των ευθυνών της”.

Οι άνδρες και οι γυναίκες που συνελήφθησαν συνδέονταν με μια μη κυβερνητική ομάδα που ονομάζεται Anadolu Kultur [4], η οποία υποστηρίζει πρωτοβουλίες στον πολιτισμό, την τέχνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ομάδα διευθύνεται από τον επιχειρηματία Osman Kavala, ο οποίος συνελήφθη πριν από περισσότερο από ένα χρόνο και κρατείται χωρίς να του έχουν απαγγελθεί κατηγορίες έκτοτε.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποκάλεσε τον Kavala “Σόρος της Τουρκίας”, μια αναφορά στον οικονομικό κερδοσκόπο, που το έχει γυρίσει σε φιλάνθρωπο, Τζωρτζ Σόρος, του οποίου τα φιλανθρωπικά ιδρύματα υποστηρίζουν εκατοντάδες κοινωνίες των πολιτών και ακαδημαϊκές πρωτοβουλίες σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας τον τη μάστιγα πολλών αυταρχικών κυβερνήσεων. [Σημείωση της συντάκτριας: Το Global Voices δέχεται χορηγίες από το Ίδρυμα Ανοικτής Κοινωνίας, μέρος του δικτύου Σόρος].

Η τουρκική αστυνομία συνέλαβε σήμερα μια σειρά ακαδημαϊκών και ακτιβιστών. Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται οι Turgut Tarhanlı, επικεφαλής της νομικής σχολής του Πανεπιστημίου Bilgi, η Çiğdem Mater, βραβευμένη κινηματογραφίστρια, και ο Hakan Altınay, ερευνητής και οργανωτής της κοινωνίας των πολιτών.

Άλλη μία σκοτεινή μέρα για τη χώρα μου. Έμπειροι ακαδημαϊκοί και ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών έχουν συλληφθεί ως μέρος ενός κυνηγιού μαγισσών ενάντια στη λεγόμενη “παγκοσμιοποιημένη συνωμοσία” κατά της κυβέρνησης Ερντογάν και των υπερεθνικιστών συμμάχων της.

Το υπουργείο Εσωτερικών της Τουρκίας ισχυρίζεται ότι έχει αποδείξεις [3] πως ο Kavala “χρηματοδότησε και οργάνωσε” τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί μέσω του Anadolu Kultur και του Acik Toplum Vakfi [9] (που μεταφράζεται ως Ίδρυμα Ανοικτής Κοινωνίας, αλλά δεν σχετίζεται με τον Σόρος).

Σκηνές από τις διαδηλώσεις στην πλατεία Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη, το 2013. Φωτογραφία από την Arzu Geybullayeva.

Το σημείο καμπής του Γκεζί

Ήταν η 28η Μαΐου 2013, όταν μια ομάδα περιβαλλοντολόγων αποφάσισε να αμφισβητήσει την απόφαση να κατεδαφιστεί ένας από τους λίγους εναπομείναντες πράσινους χώρους της Κωνσταντινούπολης, το πάρκο Γκεζί. Συγκεντρώθηκαν και έστησαν σκηνές στο πάρκο. Σύντομα ήρθαν αντιμέτωποι με δακρυγόνα σε μια επίδειξη αστυνομικής δύναμης [10], που δέχθηκε ευρεία κριτική.

Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, μαθητές, ακαδημαϊκοί, σύμβουλοι της κοινωνίας των πολιτών και άνθρωποι από πολλά άλλα κοινωνικά στρώματα συμμετείχαν στις μη βίαιες διαμαρτυρίες. Το κίνημα Γκεζί έγινε ίσως η μεγαλύτερη πράξη της πολιτικής ανυπακοής στην Τουρκική ιστορία, μια άνευ προηγουμένου προσβολή στην κυβέρνηση που ελέγχεται από το συντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Αποδείχθηκε επίσης ως ορόσημο στο ταξίδι της Άγκυρας προς τον αυταρχισμό.

Ο Emin Ozmen ήταν μεταξύ των εκατοντάδων χιλιάδων συμμετεχόντων στο Γκεζί. Κατέγραψε την εξέγερση με φωτογραφίες που πρόσφατα δημοσιεύτηκαν [11] από το Magnum.

Γράφοντας για τις αναμνήσεις της διαδήλωσης, ο Ozmen είπε:

Οι διαδηλώσεις του Γκεζί ήταν, κατά την άποψή μου, μια σημαντική καμπή και μια πρόκληση για την Τουρκική δημοκρατία. Από την πρώτη μέρα στην πλατεία Ταξίμ, ένιωσα ότι αυτές δεν θα ήταν απλές διαδηλώσεις. Υπήρχε επαναστατικός αέρας. Οι διαμαρτυρίες αυξήθηκαν πολύ γρήγορα. Η απίστευτη βία με την οποία ανταποκρίθηκε η αστυνομία – η μαζική χρήση των κανονιών νερού και των δακρυγόνων – το μόνο που κατάφεραν ήταν να αυξήσουν το θυμό και να πεισμώσουν τους διαδηλωτές στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης. Ήταν κάτι παραπάνω από την προστασία ενός πάρκου από την καταστροφή και τα γεγονότα αυτά γρήγορα μετατράπηκαν σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, σε όλη την Τουρκία. Το πάρκο Γκεζί έγινε ο καταλύτης για μια ευρύτερη αίσθηση αφύπνισης. Ήταν μια επανάσταση ενάντια στον αυξημένο αυταρχισμό του συστήματος και τους ισχυρισμούς για μαζική διαφθορά μέσα στην κυβέρνηση.

Η κρατική ρητορεία κατηγόρησε [12] για τις διαμαρτυρίες εξωτερικούς παράγοντες: τη CIA, την Ευρώπη που ζηλεύει την ταχεία ανάπτυξη της Τουρκίας, τις απροσδιόριστες ξένες δυνάμεις σε συνεργασία με τρομοκράτες, το “λόμπι επιτοκίων”, το Twitter ακόμη και την αεροπορική εταιρεία της Lufthansa.

Πέντε χρόνια αργότερα, οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι συλλήψεις της περασμένης εβδομάδας εκφράζουν μια πολυαναμενόμενη εκδίκηση. Ο Andrew Gardner, Διευθυντής Στρατηγικής και Ανάλυσης του παραρτήματος της Διεθνούς Αμνηστίας στην Τουρκία, ανέφερε [13] σε δήλωσή του ότι οι νέες συλλήψεις καταστρέφουν “κάθε ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία εξομαλύνεται μετά την άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης”, η οποία άρθηκε νωρίτερα αυτό το έτος μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.

Το δίκτυο καταστολής διευρύνεται

Οι τουρκικές αρχές προχώρησαν, μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος το 2016 σε μαζικής κλίμακας συλλήψεις εναντίον της κοινωνίας των πολιτών. Ο υπουργός Εσωτερικών της χώρας λέει ότι μόλις 218.000 άνθρωποι έχουν φυλακιστεί για συνδέσεις με το κίνημα Γκιουλέν που κατηγορείται από την Άγκυρα για την απόπειρα, η οποία είχε αρχίσει από αξιωματικούς του στρατού.

Αλλά το πραξικόπημα πρόσφερε ένα χρήσιμο πρόσχημα στις αρχές όχι μόνο να εξαλείψουν μια διαβρωτική επιρροή των Γκιουλενιστών, αλλά και να δημιουργήσουν μια “Νέα Τουρκία” που έχει διακηρύξει επανειλημμένα ο Ερντογάν από τότε. Η “Νέα Τουρκία” δεν αφήνει πολύ χώρο για εναλλακτικά οράματα για το μέλλον της χώρας.

Σκηνές από τις διαδηλώσεις στην πλατεία Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη, το 2013. Φωτογραφία από την Arzu Geybullayeva.

Αναμφισβήτητα, οι αρχές συνδυάζουν τώρα τις διαμαρτυρίες του Γκεζί με το Κίνημα Γκιουλέν, στο οποίο οι Τούρκοι αξιωματούχοι αναφέρονται ως FETO (Οργανισμός Τρομοκρατίας του Φετουλάχ Γκιουλέν) σε μια προσπάθεια εξάλειψης της αντιπολίτευσης σε όλες τις μορφές της.

Ο Ergun Babahan, συντάκτης του ανεξάρτητου ειδησεογραφικού περιοδικού Ahval, έγραψε ότι αυτή η τάση [14] δεν είναι εντελώς καινούρια.

Η Τουρκία έχει επισημάνει μια νέα ομάδα, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η “οργάνωση Γκεζί για την τρομοκρατία” για την οποία ισχυρίζονται ότι χρησιμοποίησε τις Διαμαρτυρίες του Πάρκου Γκεζί για να προκαλέσει χάος […] Το σημαντικότερο άρθρο των ποινικών κατηγοριών που κατατέθηκαν το 2017 εναντίον όσων ήταν κατηγορούμενοι για τον σχεδιασμό της απόπειρας πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, γνωστές ως Κατηγορητήριο Akıncı, αναφέρει ρητά τις Διαμαρτυρίες του Πάρκου Γκεζί ως “ενέργειες για την προετοιμασία ενός πραξικοπήματος”, οι οποίες διεξήχθησαν από μια ομάδα. Ωστόσο, οι συλλήψεις της Παρασκευής ήταν οι πρώτες που επικαλέστηκαν αυτό το άρθρο.

“Σημείο χωρίς επιστροφή” 

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Γκεζί ήταν η καινοτόμος προσέγγιση της πολιτικής ανυπακοής που γέννησε το κίνημα. Σύμφωνα με τις αρχές, διαδηλωτές όπως η “Γυναίκα στα Κόκκινα [15]” και ο “Άνθρωπος που στεκόταν [16]” που συγκέντρωσαν την παγκόσμια προσοχή των μέσων ενημέρωσης για τη γενναία και δημιουργική τους στάση έναντι της καταστολής από την αστυνομία, εκπαιδεύτηκαν και προσελήφθησαν από το εξωτερικό [17].

Αλλά το κίνημα Γκεζί εξαπλώθηκε και άντεξε ακριβώς επειδή απευθύνονταν σε ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων δυσαρεστημένων από την κυριαρχία του ΑΚΡ.

Αντί να ασχοληθεί με τους διαδηλωτές, η Άγκυρα κατέβαλε περισσότερη προσπάθεια, απεικονίζοντας τους ως εχθρούς του κράτους. Το αποτέλεσμα είναι η εμβάθυνση της πόλωσης στην κοινωνία και, για τον Ερντογάν και το ΑΚΡ, ένα αίνιγμα που οι δεκάδες συλλήψεις δεν θα λύσουν.

Τι θα συμβεί αν η Άγκυρα αποφασίσει επισήμως να δει όλους εκείνους που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις Γκεζί ως προδότες, ως τρομοκράτες; Ήδη κρατούνται 200K φερόμενοι ως Γκιουλενιστές, ίσως 3.5M Γκεζιτιστές: @WashingtonPoint για το σημείο που δεν έχει γυρισμό της Τουρκίας