- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ο ποταμός Litani, κύρια αρτηρία του Λιβάνου, αντιμετωπίζει περιβαλλοντική κρίση

Κατηγορίες: Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Λίβανος, Διατροφή, Μέσα των πολιτών, Περιβάλλον, Υγεία

Η λίμνη και το φράγμα Qaraoun. Φωτογραφία από τον Christophe Maroun

Την Πέμπτη 8 Νοεμβρίου 2018, ο προσωρινός Υπουργός Βιομηχανίας του Λιβάνου διέταξε την διακοπή λειτουργίας 75 εργοστασίων [1] που λειτουργούσαν χωρίς έγκυρη άδεια στην περιοχή Μπεκάα λόγω του ρόλου τους στην ρύπανση του ποταμού Litani.

Ο Litani, ο μεγαλύτερος ποταμός της χώρας, αποτελεί σημαντική πηγή νερού για την άρδευση και την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Έχει μήκος πάνω από 140 χλμ. και παράγει μια μέση ετήσια ροή 920 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων.

Με το πέρασμα των ετών, ο ποταμός έχει υποστεί πολλές φυσικές μεταβολές, που έχουν προκαλέσει πολλές υδρολογικές αλλαγές στη λεκάνη του. Οι πιο αξιοσημείωτες περιλαμβάνουν το φράγμα του ποταμού Litani, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1959, μαζί με τη δημιουργία της λίμνης Qaraoun. Η τεχνητή λίμνη έχει χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, την παροχή νερού οικιακής χρήσης, την άρδευση και την αναψυχή.

Σήμερα, ο ποταμός απειλείται από πολλούς κινδύνους. Σύμφωνα με την Αρχή του Ποταμού Litani (LRA), μια κυβερνητική υπηρεσία που ιδρύθηκε το 1954 για να διευκολύνει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της λεκάνης απορροής του Litani, τα κυριότερα ζητήματα [2] που αφορούν τον Litani είναι η ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση και κατάχρηση των υδάτινων πόρων και τα μολυσμένα απόβλητα, που ρέουν κατευθείαν στη λεκάνη απορροής από τα νοικοκυριά και τα εργοστάσια.

Το 2014, η κυβέρνηση του Λιβάνου έθεσε σε εφαρμογή μια πρόταση ύψους 730 εκατομμυρίων δολαρίων για να καθαρίσει την καταστροφική ρύπανση του ποταμού Litani και της λίμνης Qaraoun και να αποτρέψει μελλοντική μόλυνση. Ο ειδησεογραφικός ιστότοπος Daily Star ανέφερε [3] ότι αυτό το επταετές σχέδιο είχε ως στόχο την επέκταση των δικτύων επεξεργασίας λυμάτων, τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και της ρύπανσης από τα φυτοφάρμακα και την παροχή βοήθειας προς τα εργοστάσια για τη μείωση των απορρίψεων χημικών ουσιών στο νερό. Το έργο δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει και πολλά. Τον Ιούλιο του 2016, οι δοκιμές που έγιναν από το Ίδρυμα Ύδρευσης του Νότιου Λιβάνου [4] έδειξαν ότι τα λασπώδη νερά του Litani περιείχαν βακτήρια που προκαλούν πλήθος ασθενειών, όπως τύφος και σαλμονέλα. Ακόμη και η γη που περιβάλλει τον ποταμό δεν ήταν σε καλύτερη κατάσταση, καθώς το 37% της περιοχής έχει μολυνθεί με σαλμονέλα, σύμφωνα με το SLWA (το αποδεκτό “ασφαλές” επίπεδο είναι 2%).

Τα ύδατα έγιναν τόσο μολυσμένα, ώστε η Παγκόσμια Τράπεζα συμφώνησε να χορηγήσει δάνειο ύψους 55 εκατομμυρίων δολαρίων [5] για την μείωση της ποσότητας των ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων, που απορρίπτονται στον ποταμό Litani και την βελτίωση της διαχείρισης της ρύπανσης γύρω από τη λίμνη Qaraoun. Ωστόσο, δεδομένων των πρόσφατων αποτυχιών της κυβέρνησης, οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές είναι αβέβαιοι για την αποτελεσματικότητα ενός τέτοιου έργου.

Μια μελέτη του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Βηρυτού [6] έδειξε ότι το νερό που εξάγεται από τον Litani κατά τους ξηρούς καλοκαιρινούς μήνες είναι βασικά γεμάτο λύματα. Τα λαχανικά που αρδεύτηκαν με μολυσμένο νερό ποταμού έδειξαν ότι περιέχουν υψηλή συσσώρευση ιχνοστοιχείων, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν το κεντρικό νευρικό σύστημα και να διαταράξουν την καρδιαγγειακή και νεφρική λειτουργία.

Η συνεχιζόμενη αμέλεια έχει οδηγήσει σε πολλές διαμαρτυρίες από πολίτες των οποίων τα μέσα διαβίωσης συνδέονται άμεσα με τον ποταμό. Τον Αύγουστο του 2016, οι κάτοικοι του χωριού Qaraoun, μια πόλη στην άκρη της λίμνης Qaraoun, διέκοψαν τα αρδευτικά κανάλια [7] σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη ρύπανση στην τεχνητή λίμνη και την άσχημη οσμή που εκπέμπονταν. Νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, οι ιδιοκτήτες εστιατορίων και θέρετρων [8] στο Νότιο Λίβανο κάλεσαν την κυβέρνηση να τους αποζημιώσει για τις απώλειες που υπέστησαν λόγω της συνεχιζόμενης ρύπανσης του ποταμού Litani.

Στις 9 Νοεμβρίου 2018, η LRA δημοσίευσε [9] έναν κατάλογο εργοστασίων τα οποία, μετά από διεξοδική τεχνική αξιολόγηση, κατηγορήθηκαν από το ποινικό δικαστήριο του Ζάχλε για τη ρύπανση του ποταμού Litani. Επιπλέον, κοινοποίησαν ένα σύντομο βίντεο, που δείχνει την έκταση των ζημιών που προκλήθηκαν στη λεκάνη απορροής λόγω της έλλειψης εφαρμογής των περιβαλλοντικών νόμων. Η LRA επιμένει ότι η προστασία του ποταμού Litani από τη βιομηχανική ρύπανση ξεκινά με την επιβολή περιβαλλοντικών προτύπων συμμόρφωσης σε ιδρύματα με άδεια και χωρίς.

Η προστασία του ποταμού Litani από τη βιομηχανική ρύπανση… Ξεκινά από την επιβολή περιβαλλοντικών προτύπων συμμόρφωσης σε ιδρύματα με άδεια και χωρίς. #TheNationalLitaniRiverAutority

Η Διαχείριση του νερού, ένα εθνικό πρόβλημα

Στο ντοκιμαντέρ τους για την πολιτική οικονομία του νερού στο Λίβανο, ο ερευνητής Dr. Karim Eid-Sabbagh και ο ανεξάρτητος δημοσιογράφος Paul Cochrane υπογραμμίζουν τις επικίνδυνες επιπτώσεις της περιβαλλοντικής υποβάθμισης στους υδάτινους πόρους της χώρας. Η ταινία τους, “Κάθε τι ζωντανό το φτιάξαμε από το Νερό [13]“, δείχνει πώς οι πολίτες κινητοποιούνται ενόψει της κυβερνητικής παράβλεψης των οικολογικών θεμάτων, για να διατηρήσουν αυτόν τον πολύτιμο πόρο.

Στο πλαίσιο ενός αδύναμου θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου, ο λιβανέζικος υδάτινος τομέας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις [14]. Το Fanack Water [15], το οποίο έχει ως στόχο να παρέχει πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των υδάτινων πόρων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, παρουσιάζει μερικά από τα βασικά ζητήματα: αναποτελεσματικό δημόσιο σύστημα διανομής νερού, κακή απόδοση παροχής υπηρεσιών και κακή διαχείριση των λυμάτων, επιπροσθέτως των ζητημάτων, που προκλήθηκαν από το κατακερματισμένο θεσμικό και νομικό πλαίσιο του τομέα.