“Συγγνώμη, δεν ξέρω αγγλικά. Ξέρω Φωτογραφία”

Ντράμερ στους δρόμους του Ντιτρόιτ, Μίσιγκαν, ΗΠΑ. (Φωτογραφία της συντάκτριας, δημοσιεύεται με άδεια).

Το να μιλάς για το τι σημαίνει μετανάστευση μπορεί να είναι δύσκολο, αλλά ίσως ο χρόνος ή η απόσταση επιτρέπει σε κάποιους να δουν με μεγαλύτερη σαφήνεια τη διαδικασία της μετανάστευσης, αποτελούμενη από μια πληθώρα μερών. Κάθε ιστορία μετανάστευσης είναι μοναδική, αλλά αυτές οι ιστορίες συνδέονται επίσης με πράγματα που τις ξεπερνούν και τις καθιστούν ίσες με άλλες ιστορίες ζωής. Θα μπορούσε αυτή η συμβουλή να είναι χρήσιμη σε ανθρώπους που βρίσκονται στη διαδικασία αποχώρησης από τα σπίτια τους ή που έχουν ήδη φύγει; Για αυτούς τους ανθρώπους, δεν υπάρχουν λέξεις αρκετά ισχυρές για συμπόνοια ή συμβουλή. Κανείς ποτέ δεν είναι έτοιμος να φύγει.

Στη Βενεζουέλα που εγκατέλειψα, ήμουν μέρος μιας ιστορίας που μοιράστηκα με μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων, που δεν μου ζήτησαν καμία εξήγηση. Όλα ήταν εύκολο να “διαβαστούν”: οι χειρονομίες, οι ρουτίνες, οι κίνδυνοι, το παρελθόν και οι προοπτικές ενός μέλλοντος, ακόμα κι αν ήταν θολό από την ομίχλη της πολιτικής αστάθειας. Επειδή η προσωπική και ομαδική ταυτότητα υπέβοσκε σε όλες τις καθημερινές μας δραστηριότητες, τα ζητήματα του ποιος είμαι εγώ ή ποιοι είναι αυτοί δεν υπήρχαν για μένα. Εκείνη την εποχή, ο ρυθμός μετανάστευσης από τη Βενεζουέλα δεν είχε φτάσει ακόμα στα συγκλονιστικά νούμερα που βλέπουμε σήμερα και η αποχώρησή μας είχε ακόμα ρομαντικές αποχρώσεις: η απομάκρυνση σήμαινε αυτόματα επιτυχία στα νέα εδάφη που πηγαίναμε.

Η Βενεζουέλα που άρχισε να οικοδομείται στην εξορία το 1999 ήταν πολύ παρεξηγημένη από τη Βενεζουέλα που είχε μείνει πίσω. Τα παράπονα των μεταναστών ενόψει της νέας τους κατάστασης διαβίωσης δε γίνονταν αποδεκτά από τους συμπατριώτες τους, οι οποίοι, ταυτόχρονα, άρχισαν να υφίστανται την αναγνωρισμένη σήμερα ως τη χειρότερη πολιτική, οικονομική και ανθρωπιστική κρίση στη σύγχρονη ιστορία της Βενεζουέλας. Εξαιτίας αυτού, οι μετανάστες έχαναν λόγο σε θέματα: οι πολιτικές απόψεις τους για τη χώρα τους ελαχιστοποιήθηκαν εξαιτίας της απόστασης και επειδή οι δυσκολίες που προέκυψαν από την αλλαγή της ζωής τους δεν έγιναν αποδεκτές ως τέτοιες. Η πεποίθηση ότι μια νέα χώρα προσέφερε μια ζωή χωρίς πραγματικές δυσκολίες, τουλάχιστον σε σύγκριση με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσοι έχουν μείνει πίσω στη Βενεζουέλα, γέμισε τις φαντασίες εκείνων που τους παρακολουθούσαν από την πατρίδα. Και την ίδια στιγμή, η χώρα που δεχόταν αυτούς τους μετανάστες δεν θεωρούσε καν έγκυρη την κριτική των νεοφερμένων, πόσο μάλλον να τους δεχτεί ως πραγματικούς πολιτικούς παράγοντες.

Οι άλλοι, οι ξένες πραγματικότητες και οι αδιαπέραστοι κόσμοι

Δεν ήξερα τίποτα από τα πράγματα που συλλογίζομαι τώρα, όταν ήρθα για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες το καλοκαίρι του 2011. Εκείνη την εποχή, πολύ λίγα θα μπορούσα να πω εκτός από μερικούς χαιρετισμούς και την απαραίτητη συγγνώμη που δε μιλάω αγγλικά. (Η επιλογή να τηλεφωνήσω σε φίλους που βρίσκονταν ακόμα στη Βενεζουέλα για να βγάλω πράγματα από μέσα μου δεν υπήρχε). Προκειμένου να δημιουργήσω νέα επικοινωνία, χρειαζόμουν τη βοήθεια του συζύγου μου, που έγραφε, διάβαζε ή μετέφραζε ό,τι έλεγα σε άλλους ανθρώπους και στη συνέχεια μου μετέφραζε όσα μου έλεγαν.

Φωτογραφία που τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Τζαζ του Ντιτρόιτ. Πίσω από αυτή τη νεαρή γυναίκα, που κοιτάζει κατευθείαν το φακό χωρίς ίχνος συστολής, υπάρχει ένας θρησκευτικός διαδηλωτής που μιλά για συγχώρεση και μετάνοια. Αυτή είναι μια έντονη αντίθεση με τη νεαρή γυναίκα που σταμάτησε μπροστά από το φακό μου και πόζαρε χωρίς καν να χρειαστεί να τη ρωτήσω. (Φωτογραφία της συντάκτριας, κοινοποιείται με άδεια).

Εν ολίγοις, σε ηλικία 26 ετών είχα γίνει μια αναλφάβητη γυναίκα που εξαρτιόταν εξ ολοκλήρου από το σύζυγό της για να επικοινωνεί. Αυτός ο φόβος είχε ως αποτέλεσμα αυτοπεριορισμό στο σπίτι, σε συνδυασμό με ατελείωτες ώρες πλήρους απομόνωσης. Όταν κάποιος φεύγει από την πατρίδα του, ακόμη και το πιο ασήμαντο περιστατικό που συμβαίνει σε επαφή με αυτόν τον άλλο κόσμο έξω μπορεί να έχει μια τεράστια δύναμη αποδυνάμωσης, που μπορεί να βυθίσει κάποιον στις βαθύτερες ανασφάλειες.

Το να κρυφτεί κανείς είναι επομένως ένα από τα πιθανά μονοπάτια που μπορεί κανείς να πάρει και ήταν ακριβώς ό,τι επέλεξα για αρκετό καιρό.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου απομόνωσης, τα παράθυρα του σπιτιού μου έγιναν η αγαπημένη μου κάμερα. Αυτά τα μεγάλα ανοίγματα στους τοίχους μου έδωσαν την ευκαιρία να πλησιάσω την κοινωνική δυναμική, που θεωρούσα αδιαπέραστη. Μέρος της γοητείας στην παρατήρηση των άλλων έγκειται στα ερωτήματα, που προκύπτουν από αυτή τη συνάντηση με μια ξένη πραγματικότητα. Ομοίως, η φύση των απαντήσεων που προκύπτουν από τέτοιες ερωτήσεις έχει τη δυνατότητα να εγείρει περισσότερα αναπάντητα ερωτήματα.

Παρατηρώντας, αναρωτώμενη και αντιδρώντας, έμαθα ότι οι άνθρωποι που παρατηρούσα ήταν πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους. Ενώ αυτός ο κόσμος πλούσιος σε διαφορές άκμαζε και επεκτεινόταν, η προσωπική μου ταυτότητα εξαφανιζόταν. Δεν με έβλεπα πλέον ως τον εαυτό μου, ένα άτομο από την πόλη Μπαρκισιμέτο, αλλά ως ένα άτομο από τη Βενεζουέλα. Μπήκα ακόμα και σε μια κατηγορία τόσο νέα όσο και ακατανόητη: ήμουν Λατίνα, η ετικέτα που υποτίθεται ότι ορίζει σαν ίσα κι όμοια κάποιον από τη Γη του Πυρός και κάποιον από την πόλη Χουάρες στο Μεξικό.

Κέρδισα όμως κάτι από αυτό: συνειδητοποίησα ότι, σχεδόν χωρίς αποτυχία, ούτε οι Βενεζουελάνοι από εδώ και εκεί, ούτε οι Αμερικανοί από οπουδήποτε στη χώρα, απορρίπτουν τις ιστορίες ή τα παράγωγα από την επαφή με μια φωτογραφία ή ένα φωτογράφο. Αυτό ήταν κάτι που έμαθα, όταν αποφάσισα να σταματήσω να παρακολουθώ μέσα από το παράθυρό μου και βγήκα για πρώτη φορά έξω με μια φωτογραφική μηχανή στο χέρι.

Και τώρα η φωτογραφική μηχανή με συνοδεύει κάθε φορά.

Θραύσματα του κόσμου

Υπάρχει κάτι υπερβατικό στην απλή πράξη λήψης μιας φωτογραφίας. Η εικόνα που συλλαμβάνεται είναι το μικρό τρόπαιο ενός πονηρού μικρού κλέφτη, που γίνεται ιδιοκτήτης ενός θραύσματος του κόσμου, που έχει παγώσει. Ο χώρος των δρόμων συστέλλεται και όλες οι χειρονομίες γίνονται σημαντικές, αλλά με σκοπό να αναγνωριστούν εκείνες που θα με κάνουν να θέλω να τις κρύψω, αλλά αντ’ αυτού να προσπαθώ να τις συγκεντρώσω, να τις συλλέξω και να τις καταλάβω όλες μες στα βάθη της νύχτας, όταν εξετάζω τις φωτογραφίες κάθε μέρας.

Εγώ, που παρέμενα έγκλειστη για αρκετά χρόνια, ξαφνικά βρήκα το θάρρος να βγω και να αντιμετωπίσω τους ανθρώπους με το φακό μου. Όταν κατάφερα να αρχίσω να διαβάζω, τα σύντομα κείμενα που εμφανίζονταν εδώ κι εκεί συμπεριλαμβάνονταν στα κάδρα ορισμένων ανθρώπων στο δρόμο, κάτι που χρησίμευσε ως βάση και υποστήριξη για την ενίσχυση αυτών των εικόνων.

Ann Arbor, Μίσιγκαν. (Φωτογραφία της συντάκτριας, κοινοποιείται με άδεια).

Ακόμη και όταν η ικανότητά μου να επικοινωνώ ήταν ακόμα πολύ περιορισμένη, κόσμος ερχόταν και μου ζητούσε να τους βγάλω φωτογραφία. Έχοντας αυτόν τον έλεγχο σε μια τέτοια κατάσταση, στην οποία ένα άτομο που ανήκει σε αυτόν τον αδιάφορο κόσμο, κάποιος που σε άλλη περίσταση θα περνούσε μπροστά από το παράθυρό μου χωρίς να με δει, με κοιτάζει κατευθείαν κατάματα, ήταν ένας νέος τρόπος να βιώσω τη μετανάστευση. Ήταν επίσης μια μικρή νίκη ενάντια στις ανασφάλειες, με τις οποίες όλοι οι μετανάστες πρέπει να ζήσουν.

Ως Βενεζουελανή, και μέσα από το φωτογραφικό μου φακό, έχτισα μια εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών για τον εαυτό μου και για τη δική μου επιβίωση επίσης. Η κοινοποίηση των φωτογραφιών μου επέτρεψε να επικοινωνώ ξανά χρησιμοποιώντας μια γλώσσα που εξαρτιόταν περισσότερο από χειρονομίες απ’ ό,τι φωνή.

Με τη φωτογραφική μηχανή, έμαθα να διαβάζω αυτό το νέο μου κόσμο. Έμαθα να μιλάω, όχι μόνο αγγλικά ή ισπανικά, αλλά και Φωτογραφία. Και το πιο σημαντικό: έμαθα ξανά πώς να με κοιτάνε κατάματα. Η φωτογραφία ήταν η γέφυρα, με την οποία ανακάλυψα ότι είμαι ο “άλλος” στη χώρα, αλλά ανακάλυψα και το ότι η διαφορετικότητα είναι κάτι καλό. Τόσο, ώστε να μην υπάρχει τίποτα που να μην μπορεί να φωτογραφηθεί, τίποτα που να μη δικαιολογεί την αφήγηση μιας νέας ιστορίας.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες της Νatali στο Instagram

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.