- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Αεροπλάνο με επτά ιθαγενείς εξαφανίστηκε στο Δάσος του Αμαζονίου, αλλά λίγοι στη Βραζιλία μιλάνε γι’ αυτό

Κατηγορίες: Λατινική Αμερική, Βραζιλία, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Τοπικά, Φυσικές Καταστροφές

Περιοχή όπου εξαφανίστηκε το αεροπλάνο στην Αμάπα της βόρειας Βραζιλίας. | Φωτογραφία: Αναπαραγωγή από Google Maps

Στις 2 Δεκεμβρίου, ένα μικρό αεροπλάνο [1] απογειώθηκε κοντά στο χωριό Ματαουάρε, βαθιά στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου, στη βόρεια πολιτεία Αμαπά. Επιβάτες μια γυναίκα ιθαγενής Ακουρίγιο, ο γαμπρός της και μια οικογένεια ιθαγενών Τιρίγιο: ένας δάσκαλος, η σύζυγός του και τρία μικρά παιδιά. Πιλότος ήταν ο 61χρονος Jeziel Barbosa de Moura, με εμπειρία στην περιοχή.

Οι αυτόχθονες πληθυσμοί της περιοχής ταξιδεύουν συχνά από απομακρυσμένα χωριά έως την πόλη Laranjal do Jari, που βρίσκεται 265 χλμ. μακριά από την πρωτεύουσα της πολιτείας Μακαπά (η διαδρομή με αυτοκίνητο διαρκεί περίπου τέσσερις ώρες). Μια πτήση τσάρτερ μίας ώρας κοστίζει γύρω στα 3000 ρεάλ (περίπου 770 δολάρια).

Είκοσι πέντε λεπτά μετά την απογείωση, ο Jeziel έστειλε μήνυμα [2] στον ασύρματο λέγοντας ότι έπρεπε να κάνει αναγκαστική προσγείωση. Η επαφή ραντάρ με το αεροπλάνο χάθηκε μετά από αυτό. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του ειδησεογραφικού G1, πετούσε μυστικά χωρίς να έχει μεταδώσει προηγουμένως πλάνο πτήσης.

Δεκαπέντε μέρες μετά την εξαφάνιση του αεροσκάφους, η Αεροπορία της Βραζιλίας ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τις έρευνες για τους επιζώντες. Η έρευνα ανήλθε συνολικά [3] σε 128 ώρες πτήσης. Δύο αεροπλάνα και ένα ελικόπτερο ερεύνησαν μια έκταση 12.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, περίπου ισοδύναμη με 12.000 γήπεδα ποδοσφαίρου. Ωστόσο, το πυκνό δάσος δυσχέραινε το έργο.

Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Agência Brasil [3], φίλοι του πιλότου και αυτόχθονες από τέσσερις ομάδες – Απαλάι, Ακουρίγιο, Τιρίγιο και Γουαϊάνα – συνέχισαν την έρευνα μόνοι τους, επί τόπου, για ένα μήνα από τότε που εξαφανίστηκε το αεροσκάφος [4]. Η Ένωση Αυτοχθόνων Λαών και Οργανισμών της πολιτείας Αμαπά και της Βόρειας Παρά δημοσίευσε ένα μήνυμα, που καταδικάζει την απόφαση της Πολεμικής Αεροπορίας να αναστείλει την έρευνα.

Η ομάδα λέει ότι η επισφαλής κατάσταση των διαδρόμων προσγείωσης για τις αυτόχθονες κοινότητες είναι ένα μακροχρόνιο ζήτημα. Η G1 αναφέρει ότι υπάρχουν 49 διάδρομοι προσγείωσης που πρέπει να φθάσουν σε επίσημα πρότυπα σε περιοχές ιθαγενών της Βραζιλίας, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Εισαγγελία. Μόνο στην πολιτεία Αμαπά, “υπάρχουν 17 παράτυποι διάδρομοι προσγείωσης, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά επαγγελματιών υγείας και εκπαίδευσης και των ίδιων των αυτοχθόνων».

Η συγκεκριμένη περίπτωση, αν και αναφέρθηκε από κάποιες εθνικές ιστοσελίδες και εφημερίδες, δεν έχει φτάσει στα πρωτοσέλιδα της Βραζιλίας. Οκτώ άτομα εξαφανίστηκαν στο μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου και το μεγαλύτερο μέρος της χώρας δεν το έχει μάθει καν.

Οι οικογένειες

Το G1, ένας μεγάλος ειδησεογραφικός ιστότοπος στη Βραζιλία που παρακολουθεί την υπόθεση, μίλησε με συγγενείς επιβατών και του πιλότου. Όλοι τους δήλωσαν ότι ήταν “απελπισμένοι” και ότι περίμεναν βοήθεια από το Στρατό για να αναζητήσουν τους αγνοούμενους στο πυκνό δάσος. Ο φόβος αυξάνεται επειδή είναι ένας αγώνας ενάντια στον χρόνο.

Η κόρη του πιλότου, Flávia Moura, είπε [5]:

Meu pai conhece a região, já voa há bastante tempo, então a gente sabe que ele deu o jeito dele de pousar em algum lugar, só que na selva é difícil encontrar. A gente sabe a dificuldade no resgate aéreo, mas queremos encontrá-lo, por isso a gente reuniu alguns garimpeiros e índios amigos do meu pai, que estão na mata. Só que a gente quer ajuda do Exército que tem preparo pra isso.

Ο πατέρας μου γνωρίζει την περιοχή, έχει πετάξει για μεγάλο χρονικό διάστημα, οπότε γνωρίζουμε ότι προσπάθησε να προσγειωθεί κάπου, αλλά στο δάσος είναι δύσκολο να βρεθεί. Γνωρίζουμε τη δυσκολία της αερο-διάσωσης, αλλά θέλουμε να τον βρούμε και έτσι συγκεντρώσαμε κάποιους ανθρακωρύχους και ιθαγενείς φίλους του πατέρα μου που βρίσκονται στο δάσος. Αλλά θέλουμε βοήθεια από τον Στρατό, που είναι προετοιμασμένος για τέτοια.

Ο Sataraki Akuriyó, γιος της μεγαλύτερης σε ηλικία επιβάτιδας, είπε στον ιστότοπο:

Minha mãe não vou ver mais, por isso queria encontrar ao menos o avião ou o corpo falecido. Desde que eles caíram estou sofrendo muito.

Τη μάνα μου δε θα τη δω ξανά, έτσι ήθελα να βρω τουλάχιστον το αεροπλάνο ή το σώμα της. Από τότε που έπεσαν, υποφέρω πολύ.

Σιωπή

Την ίδια ημέρα που η Πολεμική Αεροπορία ανακοίνωσε το τέλος των ερευνών, ο τότε μελλοντικός πρόεδρος Μπολσονάρο, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου, δήλωσε την πρόθεσή του να αναθεωρήσει την οριοθέτηση των προστατευόμενων εδαφών Terra do Sol, ώστε να είναι εκμεταλλεύσιμα με “ορθολογικό τρόπο”. [6]

Μέσα στα 1,7 εκατομμύρια εκτάριά του, υπάρχουν περίπου 17.000 ιθαγενείς από πέντε ομάδες: Μακούσι, Ουαπισάνα, Ινγκάρικο, Ταουρεπάνγκ και Παταμόνα. Σε άρθρο, ο δικηγόρος Lucio Augusto Villela da Costa δήλωσε [7] ότι η περιοχή είναι “γνωστή ως πλούσια σε μεταλλεύματα όπως κασσίτερο, διαμάντια, χρυσό, νιόβιο, ψευδάργυρο, κάλιο, αμέθυστο, χαλκό, διατομίτη, βαρίτη, μολυβδαίνιο, τιτάνιο, ασβεστόλιθο, ενώ διαθέτει και το δεύτερο μεγαλύτερο απόθεμα ουρανίου στον πλανήτη”.

Η οικονομική εκμετάλλευση των εδαφών των αυτοχθόνων, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι “αντισυνταγματική [8]” σύμφωνα με τη νομοθεσία της Βραζιλίας. Το σχέδιό του έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα της Βραζιλίας του 1988, το οποίο προβλέπει το δικαίωμα των αυτοχθόνων να “διατηρούν εδάφη, τρόπο ζωής και παραδόσεις”. [9]

Ο δικτυακός τόπος De Olho nos Ruralistas [10], ο οποίος γράφει για τις συγκρούσεις περί εδαφών στη Βραζιλία, πήρε συνέντευξη από την ανθρωπολόγο Denise Fajardo, ερευνήτρια του Ινστιτούτου Έρευνας και Κατάρτισης στην Εκπαίδευση των Αυτοχθόνων, σχετικά με την περίπτωση του εξαφανισμένου αεροπλάνου. Γι’ αυτήν, το σημερινό πολιτικό κλίμα και ο τρόπος με τον οποίο έχει παρουσιαστεί δημοσιογραφικά η υπόθεση δεν είναι μεμονωμένοι:

Não se fala sobre o assunto porque a vida dos indígenas não importa nesse momento, vivemos um período anti-indígena e eles são considerados um obstáculo para o desenvolvimento do país. Podemos traçar paralelos até com os meninos perdidos em uma caverna na Tailândia, que teve mais a atenção da imprensa.

Το θέμα δεν συζητείται, γιατί η ζωή των αυτοχθόνων δεν είναι προς το παρόν σημαντική, ζούμε σε καιρούς αντι-ιθαγενείς και θεωρούμε ότι αποτελούν εμπόδιο στην ανάπτυξη της χώρας. Μπορούμε να κάνουμε παραλληλισμούς ακόμη και με τα παιδιά που αποκλείστηκαν στο σπήλαιο στην Ταϊλάνδη, υπόθεση που είχε μεγαλύτερη προσοχή από τον Τύπο.

Πρόσθεσε ότι οι αυτόχθονες από την περιοχή αφήνουν συχνά τα χωριά τους και ασχολούνται με προσωπικά θέματα και αισθάνονται απομονωμένοι.

O Parque Nacional Montanhas do Tumucumaque é uma pequena área que pertence a eles e foi onde o Estado os colocou, ou melhor, onde o Estado os isolou. A região é de difícil acesso e não se fornecem meios de locomoção a essa população, que fica confinada lá na Aldeia.

Το Εθνικό Πάρκο Τουμουκουμάκε είναι μια μικρή περιοχή που τους ανήκει, εκεί που τους έβαλε το κράτος ή μάλλον εκεί που τους απομόνωσε. Η περιοχή είναι δυσπρόσιτη και δεν παρέχονται μέσα μεταφοράς σε αυτόν τον πληθυσμό, ο οποίος παραμένει περιορισμένος εκεί στο χωριό.

Το χωριό Ματαουάρε, από όπου έφυγε το αγνοούμενο αεροπλάνο, είναι προσβάσιμο μόνο αεροπορικά ή πλωτά [11]. Τη νύχτα της 17ης Δεκεμβρίου, ένα άλλο αεροπλάνο που μετέφερε αυτόχθονες επιβάτες είχε ένα ατύχημα στον Αμαζόνιο, αυτή τη φορά κοντά στα σύνορα με το Περού. Οι τρεις επιβάτες διασώθηκαν ζωντανοί από την Πολεμική Αεροπορία. [12]