[1]Η λεκάνη του Μεκόνγκ. Φωτογραφία από την ιστοσελίδα του εγχειρήματος The People Stories. Χρησιμοποιείται με άδεια
Το 2014, αρκετές κοινότητες ιθαγενών στον Μεκόνγκ άρχισαν να ηχογραφούν [1] τις ιστορίες τους και τους θρύλους τους με τη βοήθεια μιας ομάδας ερευνητών, που διερευνούν πώς αυτές οι αφηγήσεις μπορούν να βοηθήσουν στην προβολή των καταστροφικών επιπτώσεων των έργων μεγάλης κλίμακας στην περιοχή.
Ο Μεκόνγκ είναι ένα από τα μεγάλα ποτάμια συστήματα της Ασίας και διέρχεται από έξι χώρες: την Κίνα, τη Μιανμάρ, την Ταϊλάνδη, το Λάος, την Καμπότζη και το Βιετνάμ. Είναι πλούσιος σε βιοποικιλότητα και αποτελεί ζωτική πηγή βιοπορισμού για εκατομμύρια αγρότες και ψαράδες.
Τα τελευταία χρόνια, αρκετά έργα μεγάλης κλίμακας, όπως υδροηλεκτρικά φράγματα [2], έχουν εκτοπίσει τους κατοίκους, ενώ απειλούν το οικοσύστημα της λεκάνης απορροής. Παρά τις διαμαρτυρίες, η κατασκευή φραγμάτων συνεχίστηκε, ιδίως στο Λάος και την Ταϊλάνδη.
Σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο Μεκόνγκ, μια ομάδα με έδρα την Ιαπωνία, που υποστηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη στην περιοχή, αρκετοί κοινοτικοί ηγέτες στον Μεκόνγκ άρχισαν να καταγράφουν μερικές από τις ιστορίες και τους θρύλους τους το 2014, που περιστρέφονται γύρω από τη φύση. Το Παρατηρητήριο Μεκόνγκ πιστεύει [3] ότι αυτές οι ιστορίες “έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προστασία της φύσης αποφεύγοντας την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων”.
Το Παρατηρητήριο Μεκόνγκ υποστηρίζει ότι μέρος των κοινών που πρέπει να προστατευθούν δεν είναι μόνο φυσικοί πόροι αλλά και “άυλη κληρονομιά [4]” που μπορεί να μοιραστεί και να προσπελαστεί από την τοπική κοινότητα. Ο Toshiyuki Doi, ανώτερος σύμβουλος του Παρατηρητηρίου Μεκόνγκ, προσθέτει:
Οι ιστορίες των ανθρώπων πρέπει να θεωρηθούν, να αναγνωριστούν και να γίνουν σεβαστές ως κοινά του Μεκόνγκ, ειδικά αυτόν τον καιρό, όταν χάνουν τη θέση τους στις τοπικές κοινότητες εξαιτίας πιο σύγχρονων μέσων, και δεν μεταβιβάζονται στις επόμενες γενιές.
[5]Περιοχές στον Μεκόνγκ, όπου οι ερευνητές πραγματοποίησαν επιτόπια έρευνα. 1. Κχμου στο βόρειο και κεντρικό Λάος. 2. Σι Φαν Τον στο νότιο Λάος. 3. Άκχα στη βόρεια Ταϊλάνδη. 4. Τάι Σο και Ισάν στη βορειοανατολική Ταϊλάνδη. 5. Μπουνόνγκ στη βορειοανατολική Καμπότζη. Χρησιμοποιείται με άδεια.
Η ομάδα κατάφερε να συγκεντρώσει συνολικά 102 ιστορίες στην Καμπότζη, το Λάος και την Ταϊλάνδη. Οι ιστορίες καταγράφηκαν, μεταγράφηκαν και μεταφράστηκαν στις εθνικές γλώσσες της Ταϊλάνδης, του Λάος και της Καμπότζης πριν δημιουργηθεί μια αγγλική έκδοση. Το Παρατηρητήριο Μεκόνγκ δημοσίευσε αυτές τις ιστορίες ως φυλλάδια σε έντυπη και ψηφιακή μορφή και τα χρησιμοποίησε [3] κατά τη διάρκεια εργαστηρίων περιβάλλοντος που διεξήγαγαν στις κοινότητες.
Από τα τέλη του 2016, χρησιμοποιήσαμε ιστορίες ανθρώπων για την παροχή περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε παιδιά στο αγροτικό Λάος και την Ταϊλάνδη. Έχουμε οργανώσει εργαστήρια σε σχολεία και τοπικές κοινότητες για να καθοδηγήσουμε παιδιά, και μερικές φορές ενήλικες, να συλλέγουν ιστορίες από τους ηλικιωμένους, να μαθαίνουν από τις ιστορίες και να τις μετατρέπουν σε υλικό ανάγνωσης.
Ένα παράδειγμα εργαστηρίου περιλαμβάνει την αφήγηση της ιστορίας «Η Κουκουβάγια και το Ελάφι [6]» από το λαό Κχμου στο κεντρικό και βόρειο Λάος. Η ιστορία λέει για μια κουκουβάγια, που έχασε την ικανότητά της να βλέπει κατά τη διάρκεια της ημέρας, αφότου εξαπάτησε ένα ελάφι.
Κατά τη διάρκεια ενός εργαστηρίου, οι νεαροί συμμετέχοντες ρωτούνται [7]: “Ποια είδη ζώων εμφανίζονται στην ιστορία;”, “Μπορείτε να δείτε αυτά τα ζώα στο χωριό σας;” και “Αν υπάρχουν λιγότερα από αυτά τα ζώα στο χωριό σας από πριν, γιατί νομίζετε ότι αυτό έχει συμβεί;”
Μετά από αυτό, οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονται να συνδέσουν την ιστορία με την επιδείνωση του περιβάλλοντος στις κοινότητές τους.
Στην επαρχία Καμπασάκ στο νότιο Λάος, ο θρύλος του απειλούμενου δελφινιού Irrawaddy [8] και του πτηνού Sida χρησιμοποιείται για να υπογραμμίσει πώς η κατασκευή ενός φράγματος επηρεάζει [9] την εποχική μετανάστευση ψαριών του ποταμού Μεκόνγκ.
Μια άλλη ιστορία επίσης από το νότιο Λάος είναι διδακτική για την αξία [5] της διαχείρισης των πόρων:
[10]Η ιστορία για το κεφάλι του ρινόκερου καταγράφηκε στις 16 Νοεμβρίου 2014 στην όχθη του ποταμού Σονγκράμ στη βορειοανατολική Ταϊλάνδη. Η αφηγήτρια ήταν η Mun Kimprasert, ηλικίας 68 ετών. Φωτογραφία από το Παρατηρητήριο Μεκόνγκ, χρησιμοποιείται με άδεια.
Κάποτε ένας στρατιώτης μπήκε σε ένα δάσος πνευμάτων. Ανακάλυψε πολλά φύλλα καπνού και τα μάζεψε. Ωστόσο, όταν προσπάθησε να φύγει από το δάσος, δεν βρήκε έξοδο. Ήταν επειδή πήρε περισσότερα φύλλα καπνού από όσα μπορούσε να καταναλώσει ο ίδιος. Ανεξάρτητα από το πόσο πολύ έψαχνε, δεν μπορούσε να βρει διέξοδο από το δάσος. Συνειδητοποιώντας ποιο μπορεί να ήταν το πρόβλημα, αποφάσισε τελικά να επιστρέψει τα φύλλα καπνού στο δάσος. Τη στιγμή που τα έριξε στο έδαφος, είδε μια έξοδο μπροστά του.
Στη βόρεια Ταϊλάνδη, μια ιστορία από το λαό Άκχα σχετικά με την προέλευση της κούνιας [11] διδάσκει την αυτοθυσία μέσω ενός ηρωικού επεισοδίου ενός αδελφού και μιας αδελφής, που έβαλαν τον κόσμο σε τάξη.
Στη βορειοανατολική Ταϊλάνδη, ένα παραμύθι για το Ta Sorn [12] που διηγείται ο Tongsin Tanakanya προωθεί την ενότητα μεταξύ γειτόνων σε μια αγροτική κοινότητα. Μια άλλη ιστορία εξιστορεί πώς το κυνήγι ενός ρινόκερου οδήγησε στη δημιουργία του εμπορίου αλατιού [10] σε αυτό το τμήμα της χώρας.
Στο Μπουνόνγκ, που βρίσκεται στη βορειοανατολική Καμπότζη, υπάρχουν παραμύθια για τελετουργίες για τον εξαγνισμό [13] των κακών γάμων και τελετών φύτευσης και συγκομιδής [14] που διηγείται ο Khoeuk Keosineam. Υπάρχει επίσης ο θρύλος του ελέφαντα [15] από τον Chhot Pich, που αποκαλύπτει πώς χωρικοί, που δηλητηρίασαν ένα ποτάμι, τιμωρήθηκαν από τους θεούς και μετατράπηκαν σε ελέφαντες. Εξηγεί γιατί οι ελέφαντες ζούσαν άνετα με τους ανθρώπους, αλλά μετά από αρκετές γενιές ξέχασαν την προέλευσή τους και πήγαν να ζήσουν στο δάσος.
[13]Ο Hea Phoeun από το χωριό Λαόκα στη Senmonorom της επαρχίας Mondulkiri στην Καμπότζη μοιράζεται μια τελετουργία του χωριού για το πώς να διορθώσει έναν «ακατάλληλο» γάμο. Φωτογραφία από το Παρατηρητήριο Μεκόνγκ, που χρησιμοποιείται με άδεια.
Για το Παρατηρητήριο Μεκόνγκ και τις απειλούμενες κοινότητες στην περιοχή, η διάσωση αυτών των ιστοριών είναι αναπόσπαστο στοιχείο της εκστρατείας για την αντίσταση [16] σε έργα, που θα εκτοπίσουν χιλιάδες ανθρώπους που ζουν στον Μεκόνγκ:
Αυτές οι ιστορίες μπορούν να τους βοηθήσουν να διαμορφώσουν την ταυτότητά τους ως μέλη της κοινότητας και να ταυτιστούν με το περιβάλλον. Μέσω ιστοριών, οι κοινότητες αναζητούν τρόπους για να δεχθούν και / ή να αντισταθούν στις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στη λεκάνη του ποταμού Μεκόνγκ.