- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Από τη Μαδαγασκάρη, τέσσερα ποιήματα για τον ανέφικτο έρωτα

Κατηγορίες: Υπο-Σαχάρια Αφρική, Μαδαγασκάρη, Λογοτεχνία, Μέσα των πολιτών, Μουσική, Ταξίδια, Τέχνες - Πολιτισμός
Baobabs - Madagascar - Image used by permission [1]

Δέντρα μπαομπάμπ μπλεγμένα μεταξύ τους, σαν ερωτευμένα. Μαδαγασκάρη. Η εικόνα χρησιμοποιείται με άδεια

Η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου μπορεί να είναι η χειρότερη ή η καλύτερη ημέρα του χρόνου, αναλόγως το άτομο και τις περιστάσεις.

Στη Μαδαγασκάρη, το λυρικό θέμα της αγάπης είναι συχνά χρωματισμένο από τα συναισθήματα του πόνου και της νοσταλγίας. Ιδού τέσσερα ποιήματα ανεκπλήρωτου έρωτα, γραμμένα από γνωστούς συγγραφείς της Μαδαγασκάρης.

“Voninkazo adaladala”  [2](Αγριολούλουδο), από τον Georges Andriamantana [3] (γνωστό κι ως Rado)    

Ο Rado έχει δημοσιεύσει επτά ποιητικές συλλογές με θέμα τον ανέφικτο έρωτα, μεταξύ των οποίων τα ποιήματα Dinitra (1973), ny Voninkazo adaladala (2003) και ny fiteny roa (2008).

Georges Andriamanantena via his facebook tribute page with permission

Georges Andriamanantena. Από τη σελίδα του – πλέον αφιέρωμα – στο Facebook, με άδεια

Ένα από τα ποιήματά του, το “Αγριολούλουδο [2]“, συγκρίνει την έλξη του προς ένα άτομο που δεν μπορεί να έχει, με ένα λουλούδι που μεγαλώνει στην έρημο:

Voninkazo adaladala, Voninkazo tsy misaina, Fa maniry samirery, Eny an-tany karankaina,  Ny manodidina rehetra, Efa ringitra avokoa, Efa tapitra matory, Izy irery no mifoha, Ity foko koa adala, Tsy mba manadino e ! Ny rehetra raha mangina, Izaho mbola mino e ! Mbola tena mahatsiaro, Ilay fitiavako taloha, Mbola velona ao am-poko, Tsy mitsahatra mamoy Voninkazo, adaladala e !

Αγριολούλουδο, ανέμελο λουλούδι, μεγαλώνει όλο και πιο πολύ σε χέρσα γη. Παντού, ό,τι μας περιβάλλει τώρα ερημιά, όλα σε αδράνεια. Και μόνη αυτή, αυτή μόνο μένει ξύπνια. Και εξακολουθεί να υπάρχει κάπου. Η καρδιά μου όλη έχει τρελαθεί και αρνείται να ξεχάσει. Η σιωπή εξακολουθεί να τυλίγει αυτή που αγαπώ, αλλά εξακολουθώ να πιστεύω. Το κρατώ αυτό εις μνήμη της και θα θυμάμαι πάντα τη χαμένη μου αγάπη, στην οποία πάντα πίστευα. Αυτή η αγάπη συνεχίζει να είναι δυνατή και με κρατά ξάγρυπνο τη νύχτα.

Το ποίημα έχει μελοποιηθεί από τον τραγουδιστή Erick Manana :

https://www.youtube.com/watch?v=YUay6UDa3jM

Παρομοίως, ένα λιγότερο γνωστό κείμενο του Rado επίσης καταπιάνεται με τον σιωπηλό πόνο μιας πληγωμένης καρδιάς. Ιδού [4] το ποίημα του “Ho any ianao” (“Θα πας να τη δεις”), από το οποίο ένα απόσπασμα λέει:

Ho any ianao,kanefa….
Aza ataonao fantany izao fahoriako izao
Fa aoka hiafina aminy
Ny ketoky ny jaly
Nanempaka ny aiko,tanatin'ny longoa
Izay namandrihany ahy…
Ny dinitry ny foko manorika ahy mangina,
Fa sempo-tsasak'alina
Misaina ity anjarako,
Aza ataonao fantany!
[..]
Eny e ! Ampy izay.Tongava soa aman-tsara !
Dia akatony mora
Io varavarako io
Fa hitomany aho…
Rado, janoary 1966

Θα πας να την δεις, αλλά…
Μην της πεις για τα βάσανά μου,
να μη μάθει τον αβάσταχτο πόνο
που με σχίζει στα δυο.
Στο δίχτυ που με παγίδευσε,
η ματωμένη μου καρδιά με πνίγει στη σιωπή
μες στη νύχτα
όταν αναπολώ τη μοίρα μου.
Να μη μάθει!
[…]
Αυτό είναι το μήνυμά μου, μην το ξεχάσεις.
Και αντίο!
Προτού φύγεις όμως,
το χέρι σου, μην ακουμπήσει τίποτα,
προτού να της σφίξεις το χέρι…
Ναι, αυτά. Καλό ταξίδι.
Όπως θα φεύγεις, κλείσε την πόρτα, σε παρακαλώ,
με τα δάκρυά μου.
Rado, Ιανουάριος 1966.

“Tiako hianao” (Σ’ αγαπώ), ένα hain-teny ή παραδοσιακοί στίχοι της Μαδαγασκάρης ανώνυμου δημιουργού

Tiako hianao

Ary tianao tahaka ny inona ?

Tiako tahaka ny vola hianao

Izany tsy tianao aho

Fa raha noana hianao atakalonao hanina.

Tiako tahaka ny varavarana hianao.

Izany tsy tianao aho.

Tiana ihany ka atositosika.

Tiako tahaka ny lambamena hianao.

Izany tsy tianao aho.
Fa efa maty vao mihaona.

Σ’ αγαπώ.

— Πόσο πολύ μ’ αγαπάς;

— Σ’ αγαπώ όσο αγαπάω τα χρήματα.

— Μα τότε δε μ’ αγαπάς πραγματικά:

Γιατί, αν πεινούσες, θα με αντάλλασσες με κάτι άλλο για να φας.

— Σ’ αγαπώ όσο αγαπάω αυτή την πόρτα.

— Μα τότε δε μ’ αγαπάς πραγματικά:

Αν και μπορεί να μας αρέσει η πόρτα, πάντα την σπρώχνουμε.

— Σ’ αγαπώ όσο αγαπώ το ιερό νεκρικό σάβανο.

— Ε λοιπόν, δε μ’ αγαπάς πραγματικά:

Γιατί δε θα συναντηθούμε ποτέ παρά μόνο στον τάφο.

“Tsiky Foana” (Πάντα να χαμογελάς), της Hanitr’ Ony [5]

Fanambinana no antsoiny
Fiherenana ho ambony
Famafàna lonilony
Faneken-tsy ho resy intsony
N'inon'inona ampitsoiny
Andramo kely anie ‘zany, hono,
Tsiky foana foana alohany
Dia lefahany ny fony…

Hanitr'Ony

Ζητά καλή τύχη
και σηκώνεται και πάλι για να φτάσει ψηλότερα.
Για να παραμερίσει την πικρία
και να μην αποδεχτεί την ήττα
ό,τι κι αν φέρει το μέλλον.
Κι έτσι δοκιμάζει
να φορέσει και πάλι χαμόγελο το πρόσωπό του
και να είναι κύριος της καρδιάς του.

Hanitr'Ony