Κινόα, μια διεθνής επιτυχία σε βάρος των αγροτικών πληθυσμών των Άνδεων

quinua

Ποικιλίες περουβιανής κινόα. Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε από το ApegaPerus στο Flickr και χρησιμοποιήθηκε με άδεια CC-BY-NC-SA

Η κινόα βρίσκει τη θέση της στις κουζίνες όλου του κόσμου, αλλά αυτό συνοδεύεται από προβλήματα. Η αύξηση της διεθνούς ζήτησης έχει συνέπειες για την εγχώρια κατανάλωση στην περιοχή των Άνδεων, εκεί όπου παράγεται η κινόα, πλήττοντας τους φτωχούς πληθυσμούς που συνηθίζουν να την καταναλώνουν συστηματικά.

Η Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) είχε ανακηρύξει το 2013 “Διεθνές Έτος Κινόα” και έχρισε τη Nadine Heredia, σύζυγο του Περουβιανού Προέδρου Ολάντα Ουμάλα, και τον Έβο Μοράλες, Πρόεδρο της Βολιβίας, έκτακτους πρεσβευτές για την περίσταση.

Με αυτόν τον τρόπο, η FAO αναγνώρισε τη μεγάλη διατροφική αξία της κινόα, ενδημικoύ ψευτο-δημητριακού των Άνδεων, το οποίο περιέχει τα οκτώ αμινοξέα που είναι απαραίτητα για τη διατροφή, καθώς επίσης και πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και άλατα, ενώ ταυτόχρονα είναι φτωχό σε λιπίδια.

Αυτά τα διατροφικά χαρακτηριστικά τράβηξαν σταδιακά το ενδιαφέρον των καταναλωτών σε όλον τον κόσμο γύρω από αυτό το πατρογονικό προϊόν των Άνδεων. Παρόλο που κάποια χρόνια πριν, η εξαγωγή αυτού του δημητριακού διατηρούνταν σε σχετικά χαμηλά ποσοστά, το 2012 το Περού (δεύτερος παραγωγός παγκοσμίως) εξήγαγε 7.600 τόνους κινόα από μια συνολική παραγωγή 43.600 τόννων και η Βολιβία (πρώτος παραγωγός παγκοσμίως) εξήγαγε 26.000 σε σύνολο 44.000 τόνων.

Η αυξανόμενη επιτυχία της περουβιανής γαστρονομίας συνέβαλε επίσης στο να γίνει η κινόα γνωστή σε όλον τον κόσμο. Οι σεφ έχουν δώσει νέα πνοή σε διάφορα χαρακτηριστικά πιάτα του Περού και της διεθνούς κουζίνας συμπεριλαμβάνοντας την κινόα σε αυτά. Λιγότερο διαδεδομένη εκτός της κουζίνας των Άνδεων μέχρι πριν μερικά χρόνια, η κινόα έκανε δυναμική είσοδο στα γκουρμέ εστιατόρια της Λίμα.

Για να μάθει κανείς περισσότερα για την κινόα, ακολουθεί ένα βίντεο που δημιουργήθηκε από τη FAO:

Παρόλα αυτά, αυτή η εικόνα κρύβει μια ανησυχητική κατάσταση: η αύξηση της διεθνούς ζήτησης, η οποία αναγκάζει τη Βολιβία να εξάγει περισσότερο από το μισό της παραγωγής της, μεταφράζεται σε αύξηση της τιμής του προϊόντος στην εγχώρια αγορά. Κατά συνέπεια, η κινόα δεν είναι πλέον προσιτή στις πιο φτωχές κοινωνικές ομάδες.

Δεδομένου του βαθμού μη ικανοποίησης της ζήτησης στη διεθνή αγορά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Χιλή εξετάζουν στην παρούσα φάση τη δυνατότητα για καλλιέργεια της κινόα έξω από την περιοχή των Άνδεων.

Πάνω σε αυτό το θέμα, το ιστολόγιο Todo sobre la quinua αναδημοσίευσε ένα άρθρο του ανθρωπολόγου Mauricio Mamani Pocoaca, δημοσιευμένο σε πολλά βολιβιανά έντυπα, στο οποίο εκφράζεται η άποψη ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι αγρότες οφείλουν να προσαρμόζονται στα αγροτικά δίκτυα παραγωγής ή να αποδεχτούν το γεγονός ότι πρέπει να εγκαταλείψουν την καλλιεργήσιμη γη τους. Προσθέτει ότι οι ελπίδες για εισοδήματα που προκύπτουν από τις εξαγωγές είναι απλά φρούδες:

La demande extérieure va augmenter et les pays andins ne pourront pas y répondre. Les pays industrialisés produiront donc à des fins industrielles en se reposant sur la haute technologie. Les sous-produits du quinoa arriveront chez nous de l’étranger, en boîtes, en paquets, dans diverses préparations, avec des agents conservateurs. Notre quinoa fera partie de la nourriture industrielle et nous serons les consommateurs dépendants : voilà pourquoi les paysans pleurent en silence et savent que dans le futur, ils ne seront plus maîtres de la graine de quinoa, conscients, en outre, que certaines variétés disparaîtront alors qu’elles avaient des utilisations spécifiques. Avant les semailles, chaque année, ils achèteront à des commerçant des graines transgéniques appelées « graines certifiées ».

Η εξωτερική ζήτηση θα αυξηθεί και οι χώρες της περιοχής των Άνδεων δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν. Οι βιομηχανικές χώρες, λοιπόν, θα παράγουν για βιομηχανικούς σκοπούς βασιζόμενες στην υψηλή τεχνολογία. Τα υπoπροϊόντα της κινόα θα φτάνουν στη χώρα μας από το εξωτερικό μέσα σε κουτιά, σε πακέτα, σε διάφορες παρασκευές με συντηρητικά. Η δική μας κινόα θα αποτελεί κομμάτι της βιομηχανικής διατροφής και εμείς θα είμαστε εξαρτημένοι καταναλωτές: αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αγρότες κλαίνε σιωπηλά και γνωρίζουν ότι μελλοντικά δεν θα είναι τα αφεντικά των σπόρων κινόα, έχοντας ταυτόχρονα επίγνωση ότι συγκεκριμένες ποικιλίες θα εκλείψουν, αν και είχαν συγκεκριμένες χρήσεις. Κάθε χρόνο, πριν τη σπορά, θα αγοράζουν από τους εμπόρους διαγονιδιακούς σπόρους τους επονομαζόμενους “πιστοποιημένους σπόρους”.

Στο ίδιο άρθρο του ιστολογίου, ο Rubén Miranda απαντά:

Le mieux serait que le producteur, en plus de vendre le quinoa, en consomme plus, que l’intermédiaire paye et vende à un prix juste la céréale et que les entreprises qui bénéficient de ce marché et transforment les grains investissent dans le marché national et se chargent de l’exportation puisqu’elles doivent récupérer leur investissement et améliorer leurs processus de travail.
De qui dépend-il que les différentes variétés ne disparaissent-pas ? Des producteurs. De qui dépend la conscientisation visant à éviter les semences transgéniques ? […] De nous tous, des personnes intéressées à conserver notre variabilité génétique.

Το καλύτερο θα ήταν ο παραγωγός, πέρα από το να πουλάει κινόα, να την καταναλώνει περισσότερο, ώστε ο μεσάζοντας να πληρώνει και να πουλάει σε μια δίκαιη τιμή το δημητριακό και οι επιχειρήσεις οι οποίες επωφελούνται από αυτήν την αγορά και μεταποιούν τα δημητριακά, να επενδύουν στην εγχώρια αγορά και να επιβλέπουν τις εξαγωγές, καθώς οφείλουν να αποσβέσουν την επένδυση τους και να βελτιώσουν τις διαδικασίες εργασίας τους.

Από ποιον εξαρτάται η μη εξαφάνιση των διάφορων ποικιλιών; Από τους παραγωγούς. Από ποιον εξαρτάται η ευαισθητοποίηση με σκοπό την αποφυγή χρήσης διαγονιδιακών σπόρων; […] Από όλους εμάς, τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται να διατηρηθεί η γενετική ποικιλότητα μας.

Στο διαδικτυακό περιοδικό PuntoEdu του Καθολικού Πανεπιστημίου του Περού, ο Περουβιανός ανθρωπολόγος Carlos Eduardo Aramburú δημοσίευσε ένα άρθρο που εξετάζει το δίλημμα μεταξύ της αύξησης των εξαγωγών και της σπανιότητας στην εσωτερική αγορά. Μοιράζεται τα συμπεράσματά του μετά από έρευνες πεδίου στις πόλεις Ayacucho και Puno:

Les habitants ont arrêté de manger du quinoa car ils préfèrent le vendre. Ils ont remplacé cet aliment par les pâtes, plus rapides à cuisiner et plus nourrissantes, mais également plus pauvres en termes nutritionnels. En conclusion, nous assistons à une augmentation de l’offre gastronomique dans un pays où, bien que la malnutrition infantile chronique ait baissé, les indices d’anémie sont toujours élevés. Nous ne mangeons pas moins, mais mal.

Οι κάτοικοι σταμάτησαν να τρώνε κινόα γιατί προτιμούν να την πουλάνε. Έχουν αντικαταστήσει αυτήν την τροφή με ζυμαρικά, τα οποία είναι πιο γρήγορα στο μαγείρεμα και πιο θρεπτικά, αλλά πιο φτωχά σε διατροφικά στοιχεία. Συμπερασματικά, παρατηρούμε μια αύξηση της γαστρονομικής προσφοράς σε μια χώρα όπου, αν και ο χρόνιος παιδικός υποσιτισμός μειώθηκε, οι δείκτες της αναιμίας εξακολουθούν να είναι υψηλοί. Δεν τρώμε λιγότερο, τρώμε χειρότερα.

Συγκεκριμένες περιφέρειες του Περού, όπου η κινόα γενικά καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες, όπως η πόλη Puno, αναφέρουν ελλείψεις, επιβεβαιώνοντας τις παραπάνω παρατηρήσεις. Το ιστολόγιο Sociedad Peruana de Derecho Ambiental εξηγεί ότι αυτή η κατάσταση είναι ανησυχητική, καθώς το 80% της περουβιανής κινόα παράγεται στο Puno, και προσθέτει:

Depuis juillet, la région de Puno souffre d’une pénurie de quinoa causée par l’augmentation de la demande de plus de 143 % entre 2008 et 2012. Parmi les facteurs de cette augmentation, soulignons la promotion de cette céréale dans d’importants marchés, tels que le marché chinois.

Από τον Ιούλιο, η περιφέρεια του Puno πλήττεται από έλλειψη κινόα, που προκλήθηκε από την αύξηση της ζήτησης κατά περισσότερο από 143% μεταξύ 2008 και 2012. Ανάμεσα στους παράγοντες που συνέβαλλαν σε αυτήν την αύξηση, ας τονίσουμε την προώθηση αυτού του δημητριακού στις σημαντικές αγορές, όπως στην αγορά της Κίνας.

Κάποιοι κάτοικοι διαμαρτύρονται για την αύξηση της τιμής της κινόα στο Περού, όπου μερικές φορές η βολιβιανή κινόα είναι φθηνότερη από την περουβιανή:

Και αυτό θα συνοδευτεί από μείωση των τιμών; :) RT @Capital967: περουβιανή περηφάνια: Η #quinua θεωρείται το προϊόν-ναυαρχίδα.

Μισό κιλό κοστίζει κατά μέσο όρο 10 σολ – Η τιμή της κινόα παραμένει υψηλή – – http://t.co/0wgDklHUIU μέσω @tromepe

10 περουβιανά σολ αντιστοιχούν σε περίπου 3,60 δολάρια Ηνωμένων Πολιτειών.

@tv_peru Ευχαριστούμε @NadineHeredia για την προώθηση της κινόα που είχε ως αποτέλεσμα τη δυσανάλογη αύξηση της τιμής της .#OkNo

Τέλος, η ιστοσελίδα Carro de Combate δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με τη διάδοση της κινόα.

Aucune mode, aussi écologique et durable qu’elle puisse paraître, n’est exempte de problèmes. La consommation massive peut s’accompagner de déséquilibres pour les communautés locales et d’impacts écologiques, même lorsque le produit cultivé est « l’aliment des dieux ».

Κανένας τρόπος λειτουργίας, όσο οικολογικός και βιώσιμος και να φαίνεται, δεν έρχεται χωρίς προβλήματα. Η μαζική κατανάλωση μπορεί να συνοδεύεται από ανισορροπίες για τις τοπικές κοινότητες και από οικολογικές επιπτώσεις, ακόμα και όταν το καλλιεργήσιμο προϊόν είναι η “τροφή των θεών”.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο ιστολόγιο Globalizado του Juan Arellano.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.