Στα σύνορα Συρίας-Λιβάνου. Φωτογραφία της συντάκτριας.
Ήμουν από τους ανθρώπους που έγραφε. Τώρα, φαίνεται ότι η ίδια η συγγραφή είναι μια χώρα που με διώχνει.
Ξυπνάω και έξω κάνει κρύο, σχεδόν πάγο. Χαιρετώ την καθαρίστρια. Εκπλήσσεται που κάποιος της λέει γεια σε αυτό το περίεργο κτίριο. Δεν ξέρει αν είμαι επισκέπτρια ή πρόσφυγας. Ο ουρανός μου ρίχνει μικρές νιφάδες χιονιού, σαν να μην τις αντιλαμβάνομαι.
Λαμβάνω μια επιστολή στην αλληλογραφία μου ότι η ασφάλεια υγείας μου έληξε. Το ανοιγμένο γράμμα βρίσκεται μέρες τώρα πάνω στο κρεβάτι μου.
Τι μπορώ να κάνω με τέτοια νέα; Αν κάπνιζα, θα άναβα ένα τσιγάρο, θα κοιτούσα το γράμμα αυτό και θα καταριόμουν τον κόσμο όλο, καθώς θα φυσούσα τον καπνό μου ανέμελα. Δεν καπνίζω, όμως, οπότε κάθομαι δίπλα στο ανοιχτό γράμμα σαν χαζή, όσο σκέφτομαι όλες τις πόλεις που βγάζουν το χάος τους μέσα μου.
Σκέφτομαι τον Βηρυτό. Αυτή είναι η συνήθειά μου, η συνήθεια ενός Βεδουίνου. Γιατί είμαι μια νομάδας, αλλά με την καρδιά ενός ντόπιου αγρότη, κάτι που εξηγεί αυτό το συνεχές και ελεεινό μαρτύριο.
Δεν μπορώ να μείνω σε ένα μέρος για πολύ. Κάθε φορά που φεύγω, όμως, μου λείπει σαν να γνώριζα μονάχα αυτό το μέρος, σαν να είχα γεννηθεί από τα χώματά του και να μεγάλωσα από τους καρπούς των δέντρων του.
Βηρυτός.
Κουβαλώ την αίσθηση εξορίας παντού. Δεν είναι εύκολο συναίσθημα, αλλά είναι ανεκτό. Αυτή είναι η δύναμη της αλήθειας και της λογικής. Είμαι μια ξένη από την κορυφή ως τα νύχια.
Φωτογραφία της Βηρυτού. Φωτογραφία της συντάκτριας.
Δεν μπορούσα όμως να αντέξω το αίσθημα της εξορίας στη Συρία. Δεν μπορούσα να αναπνεύσω γνωρίζοντας ότι αρνούμαι τη μήτρα της μάνας μου, όσο με αρνείται κι αυτή.
Όπως ένα αγέννητο παιδί χρειάζεται τον πλακούντα της μητέρας του, έτσι κι εγώ αναρωτιόμουν πώς θα γεννιόμουν ένας υγιής πολίτης, αν δεν με μεγάλωνε η πατρίδα μου.
Φύγαμε ως αδύναμα και ανάπηρα παιδιά. Έφυγα στα δεκαεφτά μου χρόνια, ένα πρόωρο εφταμηνίτικο βρέφος. Χρειαζόμουν μπόλικο πολιτικό οξυγόνο, ανθρώπινη και έμφυλη ελευθερία. Χρειαζόμουν πολλή βασική τροφή για την πνευματική μου ανάπτυξη.
Κάθε φορά που αισθανόμουν τη λιβανέζικη πλευρά μου, η πραγματικότητα μου έδινε ένα χαστούκι.
Δεν έχω νόμιμα έγγραφα πέρα από το ότι η μήτρα που με γέννησε ανήκε σε μια γυναίκα από τα βουνά του Λιβάνου. Είναι όμως απλά μια μήτρα, ένα κομμάτι του γυναικείου σώματος που δε λογαριάζεται καν σε αυτή τη γωνιά του κόσμου.
Κάθε φορά που θύμωνα με το Λίβανο, έλεγα: “Χαίρομαι που η μάνα μου δεν μπορεί να μου δώσει την υπηκοότητά της. Δε θέλω μια χώρα που δε με θέλει”.
Ανακατευόταν το στομάχι μου στο τέλος αυτή της πρότασης.
Ρωτούσα με παιδική αφέλεια: “Η Συρία με θέλει; Ξέρω ότι η Συρία του Άσαντ δε με θέλει. Ποιος είναι η Συρία;”
“Σύριε σκύλε! Σύριε κλέφτη!” Έτσι φώναξε ο Λιβανέζος θείος μου στο νεαρό Σύριο που με έφερε σπίτι, όταν είχα βγει μαζί του ένα ραντεβού στη Βηρυτό.
Οι Λιβανέζοι συγγενείς μου δεν έδιναν δεκάρα αν ήμουν κι εγώ στο δωμάτιο, όταν μιλούσαν με σκέτη προκατάληψη για τους πιο μελαψούς Σύριους εργάτες. Ακολουθούνταν μετά από μια φριχτή και ψεύτικη συμπόνοια.
Οι Λιβανέζες συγγενείς μου εξυμνούσαν τον πατέρα μου που συμπεριφερόταν στη μάνα μου ως ίση και δεν έκρυβαν τη ζήλια τους για το γεγονός ότι ο πατέρας μου δεν κεράτωνε τη μάνα μου. Ζήλευαν τη μάνα μου για τον άνδρα της, όταν παραπονιούνταν για τη βία που ασκούσαν οι άνδρες τους πάνω τους. Τον πατέρα μου, που έφερνε ένα ποτήρι νερό και άκουγε με όλη του την καρδιά.
Ο πατέρας μου δε γεννήθηκε με ιδιαίτερα σκούρο δέρμα. Άλλα έγινε πιο σκουρόχρωμος, όπως όλοι στη Συρία.
Ο πατέρας μου ήταν μελαψός και Σύριος. Αυτό το ήξεραν;
“Η γυναίκα μου είναι κορόνα στο κεφάλι μου”. “Πέρασε η γυναίκα μου, ορκίζομαι δεν υπάρχει σαν κι αυτή καμία σε ολόκληρο το Χαλέπι”. Τέτοιες φράσεις μπορεί να άκουγες από μελαψούς Σύριους.
Δεν έδινα σημασία στο γεγονός ότι η πιο ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα μου με βοήθησε στο Λίβανο. Και για κάποιο διάστημα μιλούσα επίτηδες λιβανέζικη διάλεκτο για δυο λόγους:
Πρώτον, ήθελα να εξακριβώσω το επίπεδο μίσους μέσα σε ένα δωμάτιο, αν και το να μιλάω εγώ στην ίδια διάλεκτο δε με έσωζε από όλους τους χαρακτηρισμούς γεμάτους μίσος για την ταυτότητά μου ως Σύρια.
Δεύτερον, φοβόμουν σεξουαλική παρενόχληση. Πίστευα ότι ήταν πιθανότερο να με απαγάγουν ή να με βιάσουν, αν ήξεραν ότι ήμουν Σύρια πρόσφυγας.
Αφότου όμως έβγαλα όλο μου την οργή ενάντια σε έναν άνδρα που επιχείρησε να μου την πέσει σε ένα λεωφορείο, συνειδητοποίησα ότι η πιθανότητα σεξουαλικής παρενόχλησης δεν επηρεαζόταν από το αν ήμουν Λιβανέζα ή Σύρια. Αρκεί που ήμουν γυναίκα σκέτο.
Το να είσαι μισός Λιβανέζος και μισός Σύριος είναι σαν να είσαι ένα παιδί με χωρισμένους γονείς, που και οι δυο σε μισούν, γιατί κάθε μισό σου θυμίζει στον καθένα τον άλλο, και κανείς δεν αγωνίζεται για την επιμέλειά σου.
Αντίθετα, θέλουν να σε ξεφορτωθούν με κάθε τρόπο και θέλουν να μεγαλώσεις γρήγορα και να ζήσεις στο εξωτερικό.
Μεγάλωσα γρήγορα, αλλά εξακολουθώ να χρειάζομαι πολύ οξυγόνο, να γεμίσουν τα πνευμόνια μου ως το τέλος.
Έμαθα μια μέρα ότι η εισπνοή τόσο πολύ οξυγόνου για να κραυγάσεις ελεύθερα κατά τη διάρκεια μιας αντικαθεστωτικής διαδήλωσης ήταν απλή σύμπτωση.
Αλλά στην πραγματικότητα βρίσκομαι ακόμα σε μια τεράστια θερμοκοιτίδα ονόματι ζωή, κουρασμένη και ανίκανη να αναπτύξω ένα σώμα που θα με φέρει στο μέλλον, ένα μέλλον για το οποίο γεννήθηκα πρόωρα.