[1]Niyondiko και Dembélé σε ένα στιγμιότυπο οθόνης του βίντεο για την παρουσίασή τους στο Maker Faire στη Ρώμη, τον Νοέμβριο του 2014.
Δεν χρειάζονται εκατομμύρια δολάρια για να σωθούν οι ζωές χιλιάδων ανθρώπων. Δύο φοιτητές από την Αφρική έδειξαν πρόσφατα ότι η προστασία πολλών ανθρώπων από την ελονοσία μπορεί να είναι τόσο απλή όσο ένα κομμάτι σαπούνι και να κοστίζει μόλις 59 σεντς.
Ο Moctar Dembélé από την Μπουρκίνα Φάσο και ο Gerard Niyondiko, γεννημένος στο Μπουρούντι,
είναι φοιτητές στο Διεθνές Ινστιτούτο Νερού και Περιβαλλοντικής Μηχανικής στην πρωτεύουσα της Μπουρκίνα Φάσο, Ουαγκαντούγκου. Ο Dembélé και ο Niyondiko γνωρίζουν καλά την απειλή της ελονοσίας, η οποία είναι και η κύρια αιτία θανάτου στην υποσαχάρια Αφρική. Κάθε χρόνο, 600.000 άνθρωποι πεθαίνουν παγκοσμίως από [2]ελονοσία, μια παρασιτική ασθένεια που μεταδίδεται στον άνθρωπο από το τσίμπημα μολυσμένων κουνουπιών. Η ασθένεια προκαλεί συμπτώματα όπως πυρετό, κόπωση, εμετούς και πονοκεφάλους.
Για την καταπολέμηση αυτής της ασθένειας, ο Dembélé και ο Niyondiko παρασκεύασαν ένα σαπούνι από τοπικά βότανα και φυσικά συστατικά όπως βούτυρο καριτέ και έλαιο λεμονόχορτου, το οποίο απωθεί τα κουνούπια που μεταφέρουν την ασθένεια. Ονόμασαν αυτό το σαπούνι «FasoSoap [3]» («σαπούνι Faso»). Η ιδέα είναι ελκυστική, γιατί είναι πρακτική αλλά και οικονομική:
Το 2015, κέρδισαν στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας [4], που διοργανώνεται από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, μια χρηματοδότηση ύψους 26.500 δολαρίων.
Από επιστημονικής άποψης, η ιδέα είναι πολύ απλή, δηλώνει ο Hugo Jalinière [5], επιστημονικός δημοσιογράφος για το Sciences et Avenir, ένα γαλλικό επιστημονικό περιοδικό:
Le savon possède deux caractéristiques: D’abord, une capacité à repousser les moustiques par son odeur. Mais il contient également un composant intérieur qui tue les larves et empêche leur prolifération dans les eaux stagnantes. Les tests effectués sur un échantillon de la population à Ouagadougou se sont en tous cas révélés assez concluants.
Το σαπούνι ενεργεί ως απωθητικό έναντι των κουνουπιών με διπλό τρόπο: η μυρωδιά
του απωθεί τα έντομα και μια ουσία που περιέχεται στο παρασκεύασμα σκοτώνει τις
προνύμφες και αποτρέπει την αναπαραγωγή τους στα στάσιμα νερά. Τα
αποτελέσματα των δοκιμών που πραγματοποιήθηκαν σε ένα δείγμα πληθυσμού στην
Ουαγκαντούγκου ήταν ελπιδοφόρα.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ετησίως καταγράφονται περίπου 200 [2]εκατομμύρια κρούσματα ελονοσίας [2], από τα οποία τα 660.000 περίπου αποβαίνουν θανατηφόρα. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο εμβόλιο κατά της ελονοσίας, αλλά πληθώρα φαρμάκων για τη θεραπεία των διαφόρων συμπτωμάτων. Παρά τα πολλά προληπτικά μέτρα, δεν είναι δυνατή η απόλυτη προστασία από τα μολυσμένα κουνούπια. Τα εντομοαπωθητικά συμπεριλαμβάνονται ήδη στα μέτρα πρόληψης, που
εφαρμόζονται στην περιοχή.
Ερευνητές έχουν μελετήσει διεξοδικά τα εντομοαπωθητικά, που βασίζονται σε φυτικές ουσίες. Η Sarah Moore, ερευνήτρια στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου, αναφέρει ότι τα ευρήματα των μελετών σχετικά με την αποτελεσματικότητα αυτών των απωθητικών μέσων δεν είναι ξεκάθαρα, αλλά η
χρήση τους έχει κερδίσει σε δημοτικότητα βάσει της λογικής πίσω από τις μετρήσεις. [6]
The field of plant-based repellents is moving forward as consumers demand means of protection from arthropod bites that are safe, pleasant to use and environmentally sustainable. It is also extremely fertile due to wealth of insecticidal compounds found in plants as defences against insects. The modern pyrethroids that are the mainstay of the current malaria elimination program that is making excellent progress are harmless to mammals.
Ο τομέας των εντομοαπωθητικών που βασίζονται σε φυτικά συστατικά αναπτύσσεται, γιατί οι καταναλωτές ζητούν μέσα προστασίας από τα τσιμπήματα των κουνουπιών, που να είναι ασφαλή και ευχάριστα στη χρήση αλλά και φιλικά προς το περιβάλλον. Πλεονέκτημα είναι και το γεγονός ότι τα φυτά αυτοπροστατεύονται μέσω εντομοκτόνων ενώσεων, που λειτουργούν ως αμυντικός μηχανισμός. Τα σύγχρονα πυρεθροειδή [ΣτΜ: συνθετικά εντομοκτόνα με βάση τα κύρια δραστικά συστατικά του φυτικού πυρεθρού], που είναι και αβλαβή για τα θηλαστικά, αποτελούν προς το
παρόν την κύρια βάση του προγράμματος ελέγχου της ελονοσίας το οποίο σημειώνει μεγάλη πρόοδο.
[7]Στιγμιότυπο οθόνης ενός διαδραστικού χάρτη της Αφρικής, που δείχνει θεραπεία με αρτεμισινίνη (δεδομένα από το WWARN)
Ο Dembélé και ο Niyondiko γνωρίζουν πολύ καλά ότι υπάρχουν οικονομικά εμπόδια στον αγώνα καταπολέμησης της ελονοσίας. H πατρίδα του Niyondiko, το Μπουρούντι, βρίσκεται στη μέση μιας σοβαρής ανθρωπιστικής κρίσης [8] και κατατάσσεται στην 167η θέση [9] μεταξύ 177 χωρών στον Δείκτη Ανάπτυξης των
Ηνωμένων Εθνών. Η Μπουρκίνα Φάσο έζησε πρόσφατα τη δική της πολιτική αναταραχή [10] και ο μισός περίπου πληθυσμός ζει με λιγότερο από 1,25 δολάρια την ημέρα. [11]
Λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία του τόπου και τις συνεχείς συγκρούσεις στην περιοχή, οι βιώσιμες λύσεις στο πρόβλημα της ελονοσίας στην Αφρική πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσιτές. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο ο Dembélé και ο Niyondiko ήθελαν να κάνουν το FasoSoap όσο το δυνατόν οικονομικότερο.
Είναι η πλέον κατάλληλη χρονική στιγμή για την ανάπτυξη του συγκεκριμένου σχεδίου. Το WWARN [12], ένα παγκόσμιο δίκτυο κατά της αντοχής των παθογόνων στα ανθελονοσιακά φάρμακα, είχε πρόσφατα προειδοποιήσει [13] τις υπηρεσίες υγειονομικής προστασίας ότι η αντοχή στο φάρμακο κατά της ελονοσίας αρτεμισινίνη αυξάνεται [14]:
As of February 2015, artemisinin resistance has been confirmed in 5 countries […] In the large majority of sites, patients with artemisinin-resistant parasites still recover after treatment, provided that they are treated with an ACT containing an effective partner drug. However, along the Cambodia-Thailand border, P. falciparum has become resistant to almost all available antimalarial medicines. There is a real risk that multidrug resistance will soon emerge in other parts of the subregion as well.
Η αντοχή στην αρτεμισινίνη έχει επιβεβαιωθεί σε 5 χώρες (Φεβρουάριος 2015). […] Στις περισσότερες από αυτές τις περιοχές, ασθενείς με ανθεκτικά παθογόνα ανακάμπτουν αν λάβουν τη λεγόμενη θεραπεία ACT (μια συνδυαστική θεραπεία βασιζόμενη στην αρτεμισινίνη), που περιέχει ένα αποτελεσματικό συνοδό σκεύασμα. Ωστόσο, στα σύνορα μεταξύ Καμπότζης και Ταϊλάνδης, το είδος Plasmodium falciparum παρουσιάζει αντοχή σε όλα σχεδόν τα διαθέσιμα φάρμακα κατά της ελονοσίας. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος αυτή η πολυανθεκτικότητα να εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές της υποπεριφέρειας.
Οι Dembélé και Niyondiko γνωρίζουν ότι έχουν ακόμη πολύ δρόμο μπροστά τους, αλλά δηλώνουν ότι είναι έτοιμοι να αγωνιστούν σκληρά. Ο Dembélé λέει ότι δεν θέλουν μόνο να καταπολεμήσουν την ασθένεια, αλλά και να δώσουν περισσότερη ελπίδα στην Αφρική να χαράξει το δικό της μέλλον. Μετά την απονομή
του βραβείου είπε [15]:
Je suis très content que ce prix revienne en Afrique et particulièrement au Burkina Faso. C’est la première fois qu’une équipe non américaine remporte ce prix. C’est la fierté pour la jeunesse, c’est la fierté pour l’Afrique. Ça doit encourager la jeunesse à aller de l’avant.
Είμαι πολύ χαρούμενος που αυτό το βραβείο είναι μια νίκη και για την Αφρική και ειδικά για τη Μπουρκίνα Φάσο. Αυτή είναι η πρώτη φορά που μια ομάδα η οποία δεν είναι από την Αμερική λαμβάνει το συγκεκριμένο βραβείο. Είναι προς τιμήν όλης της νεολαίας της Αφρικής. Ελπίζουμε ότι αυτό θα αποτελέσει έμπνευση και για άλλους.