Για πρώτη φορά στην ιστορία της Βραζιλίας, μια ιθαγενής γυναίκα στο Εθνικό Κοινοβούλιο

UN/Screenshot

Η Joenia ήταν η πρώτη ιθαγενής γυναίκα που είχε πτυχίο νομικής στη Βραζιλία. Εικόνα: Στιγμιότυπο οθόνης από βίντεο της Web TV των Ηνωμένων Εθνών.

Το 1997, η Joenia Wapichana έγινε η πρώτη ιθαγενής γυναίκα στη Βραζιλία, που απέκτησε πτυχίο νομικής. Έντεκα χρόνια αργότερα, ήταν η πρώτη ιθαγενής που υπερασπίστηκε ποτέ υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο. Και τον Οκτώβριο του 2018 η Joenia κέρδισε ακόμη μια διάκριση, όταν έγινε η πρώτη ιθαγενής γυναίκα που εκλέχθηκε στο Εθνικό Κογκρέσο.

Οι 8.491 ψήφοι της την εξέλεξαν σε μία από τις οκτώ έδρες, που προορίζονταν για την πατρίδα της, την πολιτεία Ροράιμα. Η μοναδική φορά που η Βραζιλία είχε ιθαγενή ως μέλος του Κογκρέσου ήταν το 1986: ο Mario Juruna, της εθνότητας των Σαβάντε, εξελέγη το 1983.

Γεννημένη στη φυλή Γουαπισάνα, η Joenia μετακόμισε στο Μπόα Βίστα, πρωτεύουσα της Ροράιμα, όταν ήταν οκτώ χρονών. Τα έβγαλε πέρα με το πτυχίο νομικής της δουλεύοντας ως λογίστρια και, όπως είπε σε μια πρόσφατη συνέντευξη, αποφοίτησε ένα χρόνο νωρίτερα από το αναμενόμενο, πέμπτη στην τάξη της και μεταξύ των παιδιών της ολιγαρχίας της Ροράιμα.

Τον Δεκέμβριο του 2018, ήδη ως εκλεγμένη στο Κογκρέσο, η Joenia κέρδισε το βραβείο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα για το εξαιρετικό της επίτευγμα στην προώθηση των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων λαών. Η ίδια αναγνώριση έχει δοθεί στον Νέλσον Μαντέλα και την Μαλάλα.

Η Joenia Wapichana επιχειρηματολογεί υπέρ μιας υπόθεσης αυτοχθόνων στο Ανώτατο Δικαστήριο. Εικόνα: Στιγμιότυπο οθόνης από βίντεο του YouTube/Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας.

Σταυροδρόμια

Η Joenia έγραψε ιστορία το 2008, όταν υποστήριξε μια υπόθεση πέντε αυτοχθόνων ομάδων να χαρακτηρίσουν την επίσημα οροθετημένη γη τους ως ιθαγενή επικράτεια, ένα είδος μονιμότητας που παρέχει στους ιθαγενείς πληθυσμούς αναφαίρετα δικαιώματα έναντι των παραδοσιακών πατρίδων τους.

Το δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ των αυτοχθόνων ομάδων, οι οποίες σήμερα είναι μόνιμοι κάτοχοι των μεγαλύτερων ιθαγενών εδαφών στη Βραζιλία — τα εδάφη της Raposa Terra do Sol, που βρίσκονται στην πολιτεία Ροράιμα.

Εν τω μεταξύ, ο Ζαΐρ Μπολσονάρου, ακόμα καγκελάριος εκείνη την εποχή, προσέβαλε έναν αυτόχθονα ακτιβιστή, που είχε παρακολουθήσει την δημόσια ακρόαση στη Βουλή των Αντιπροσώπων σχετικά με την οριοθέτηση της Raposa Terra do Sol. “Να πάτε έξω και να φάτε γρασίδι για να διατηρήσετε την προέλευσή σας”, δήλωσε ο Μπολσονάρου για την περίσταση.

Λίγο μετά την εκλογική νίκη του το 2018, ο Μπολσονάρου έφερε και πάλι την υπόθεση του Raposa Terra do Sol ως παράδειγμα μιας επικράτειας αυτοχθόνων, της οποίας το οικονομικό δυναμικό πρέπει να αξιοποιηθεί. Είπε στους δημοσιογράφους:

É a área mais rica do mundo [em minerais]. Você tem como explorar de forma racional. E no lado do índio, dando royalty e integrando o índio à sociedade.

Είναι η πλουσιότερη περιοχή στον κόσμο. Μπορείτε να την εκμεταλλευτείτε με έναν ορθολογικό τρόπο. Και από την πλευρά των αυτοχθόνων, δίνοντάς τους δικαιώματα και ενσωματώνοντάς τους στην κοινωνία.

Πριν από δέκα χρόνια, με κόκκινη μπογιά στο πρόσωπό της, σύμφωνα με την παράδοση του έθνους της, η Joenia ανακάτεψε τα πορτογαλικά και τη μητρική της γλώσσα για να υπενθυμίσει στους δικαστές ότι περίπου τρία εκατομμύρια δολάρια κυκλοφορούσαν μέσα σε αυτά τα εδάφη κάθε χρόνο χωρίς αυτό να μετράει προς την οικονομία της Βραζιλίας. “Μας συκοφαντούν και υφιστάμεθα διακρίσεις μέσα στην ίδια μας τη γη”, δήλωσε.

Φωτογραφία: The Institute for Inclusive Security, CC 2.0

Μία δεινή αντίπαλος

Ενώ προετοιμαζόταν να λάβει την έδρα της στο Κογκρέσου ως αντίπαλος της κυβέρνησης του Μπολσονάρου, δήλωσε στους δημοσιογράφους στην εθνική εφημερίδα Folha de São Paulo:

Por que ele persegue tanto os povos indígenas? Qual é a razão de todo esse ódio e de querer retroceder tanto?

Temos turismo, medicinas tradicionais, uma vasta biodiversidade na Amazônia. A gente tem de mudar esse discurso de que somos empecilho ao desenvolvimento, que estamos prejudicando A ou B. Temos de fazer com que sejamos nós os protagonistas também.

Γιατί αυτός [ο Μπολσονάρου] διώκει τόσο τους αυτόχθονες; Ποιος είναι ο λόγος για τέτοιο μίσος και όρεξη για οπισθοχώρηση;

Έχουμε τουρισμό, παραδοσιακή ιατρική, μια τεράστια βιοποικιλότητα στον Αμαζόνιο. Πρέπει να αλλάξουμε αυτή την πεποίθηση ότι είμαστε εμπόδιο στην ανάπτυξη, ότι βλάπτουμε τον Α ή τον Β. Πρέπει να γίνουμε και οι ίδιοι πρωταγωνιστές.

Πετυχαίνοντας τον αγώνα δρόμου για τη γη

Το Κογκρέσο της Βραζιλίας ανέλαβε καθήκοντα το Φεβρουάριο του 2019 και η Joênia ξεκίνησε τη θητεία της ως ηγέτης του κόμματός της, Rede Sustentabilidade (ή Δίκτυο Βιωσιμότητας στα πορτογαλικά), στην Βουλή των Αντιπροσώπων, την Κάτω Ομοσπονδιακή Βουλή. Το Rede ιδρύθηκε από την πρώην υπουργό περιβάλλοντος Μαρίνα Σίλβα, η οποία, παρά την απώλεια τριών διαδοχικών προεδρικών εκλογών, είναι ένα οικείο όνομα στον περιβαλλοντικό ακτιβισμό της Βραζιλίας.

Μετά την καταστροφή του φράγματος στο Μπρουμαντίνιο, μια τραγωδία που σκότωσε πάνω από 160 άτομα και κατέστρεψε όλη τη ζωή στον ποταμό Paraopeba, η Joenia παρουσίασε την πρώτη της πρόταση νομοσχεδίουl, η οποία καθιστά περιβαλλοντικά εγκλήματα που πλήττουν σοβαρά τα οικοσυστήματα, την ανθρώπινη υγεία και τις ζωές, ως “στυγερά εγκλήματα”, ένα είδος αδικήματος που επισύρει πιο αυστηρές ποινές.

Μια μέρα πριν την ανάληψη των καθηκόντων της, δήλωσε στην Folha de Boa Vista, μια τοπική εφημερίδα από την πολιτεία καταγωγής της, ότι το νομοσχέδιο απευθύνεται στην απροσεξία των ιδιωτικών εταιρειών προς το περιβάλλον:

Nos preocupa a política governamental de enfraquecer ainda mais os mecanismos criados para defender o meio ambiente saudável, previsto em nossa Constituição, e os impactos sociais, como, por exemplo, o licenciamento ambiental, diante da falta de responsabilidade das empresas e do baixo poder de fiscalização do Estado.

Ανησυχούμε για τις κυβερνητικές πολιτικές αποδυνάμωσης των μηχανισμών που δημιουργήθηκαν για την προστασία ενός υγιούς περιβάλλοντος, όπως προβλέπεται στο Σύνταγμά μας, και των συναφών κοινωνικών επιπτώσεων. [Μεταξύ αυτών των μηχανισμών], για παράδειγμα, υπάρχει η διαδικασία χορήγησης περιβαλλοντικών αδειών, γεγονός που συμβάλλει στην καταπολέμηση της έλλειψης λογοδοσίας από τις εταιρείες και την χαμηλή εξουσία ελέγχου από την Πολιτεία.

Μιλώντας με το BBC, η Joenia λέει ότι η κορυφαία προτεραιότητά της στο Κογκρέσο θα είναι η οριοθέτηση των γηγενών εδαφών:

Se por um lado há meia dúzia de ruralistas, por outro há uma população de minorias que se sente representada por mim ali. É uma população que precisa de representação. A política velha é formada por pessoas que só pensam em benefícios individuais. Eu vou levar valores coletivos.

Εάν από τη μία πλευρά έχετε μισή ντουζίνα αγρότες, από την άλλη υπάρχει ένας ολόκληρος πληθυσμός μειονοτήτων που βλέπουν τους εαυτούς τους να εκπροσωπούνται εκεί μέσα από μένα. Είναι μια ομάδα που χρειάζεται εκπροσώπηση. Η παλιά τάξη των πολιτικών αποτελείται από ανθρώπους που σκέφτονται μόνο για τα ατομικά κέρδη. Εγώ θα φέρω τις συλλογικές αξίες.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.