Μπανγκλαντές: Το πρώτο βιβλίο με παραμύθια στη γλώσσα μρο

Η 21η Φεβρουαρίου ήταν η Διεθνής Ημέρα Μητρικής Γλώσσας ^[1] και, για να γιορτάσει, ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα δημοσίευσε και κυκλοφόρησε το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο στη γλώσσα μρο ^[2] στις φυλές, που ζουν στις παραμεθόριες περιοχές μεταξύ Μιανμάρ, Μπαγκλαντές και Ινδίας.

Η ιθαγενής ομάδα Mro ζει στην περιοχή Μπανταμπάν ^[4] στα νοτιοανατολικά του Μπαγκλαντές. Σύμφωνα με μια απογραφή του 1991, το μέγεθος του πληθυσμού ήταν μόνο 22.178. Είναι υποομάδα του λαού Τσιν. Η γλώσσα τους υπάγεται στη θιβετο-βιρμανική υποομάδα  της οικογένειας των σινο-θιβετιανών γλωσσών.

Το βιβλίο με τίτλο “Mro Fairy Tales” [Παραμύθια των Μρο], διηγείται ιστορίες σχετικά με τις πεποιθήσεις, τις μεταφορές, τις κουλτούρες και τις πρακτικές των ομάδων. Το βιβλίο έχει επίσης δημοσιευτεί στη γλώσσα μπενγκάλι, έτσι ώστε κι οι άλλες κοινότητες να μπορούν να διαβάσουν τις ίδιες ιστορίες. Γράφτηκε από τον Yangan Mro και είναι το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο που εκδόθηκε σε γραμματοσειρές μρο και κυκλοφόρησε ελεύθερα ^[2].

Όλες οι γλώσσες του κόσμου πρέπει να διασωθούν, λέει ο Niaz Morshed ^[5] στο Facebook.

ম্রো ভাষায় প্রথম ছাপানো বই !!! এটাই হচ্ছে আমাদের একুশে ফেব্রুয়ারির উদযাপন।

যে দেশের মানুষ মাতৃভাষার জন্য প্রাণ দিয়েছে, সে দেশের কিছু মানুষ মাতৃভাষা হারাচ্ছে যুগে যুগে। এগুলো সংরক্ষণের কোন কার্যকর পদক্ষেপ চোখে পড়ে না।

Το πρώτο βιβλίο στη γλώσσα μρο!!! Έτσι γιορτάζουμε εμείς την Ekushe February (Διεθνής Ημέρα Μητρικής Γλώσσας) ^[1]

Στη χώρα όπου ορισμένοι από τους πολίτες της μαρτύρησαν πολεμώντας για τη γλώσσα τους, μερικές μοναδικές γλώσσες μαραίνονται. Δεν βλέπω καμία προσπάθεια να τις σώσουμε.

Το Ίδρυμα Bidyanana ^[6] είναι μια εθελοντική οργάνωση, που υποστηρίζει διάφορους τομείς που αγωνίζονται ενάντια στη φτώχεια και την έλλειψη στέγης, ιδιαίτερα τα ορφανά παιδιά. Καθοδηγείται από 40 υπαλλήλους και εκατοντάδες εθελοντές, με 8 τοπικά παρακλάδια. Οι εκδόσεις Bidyananda είναι η αδελφική τους οργάνωση.

Το Global Voices μίλησε με τον ιδρυτή του οργανισμού Kishor Kumar Das: ^[7]

আমাদের একাধিক আদিবাসী এতিমখানায় কয়েকশ’ শিশু থাকে। তাঁদের মাতৃভাষায় বই উপহার দিতেই কাজটি করা। আর কাজটি করতে গিয়ে প্রথম সমস্যা ছিল ম্রো ভাষায় লেখক খুঁজে বের করা। এজন্য আমরা ফেইসবুকে বিজ্ঞাপন দিই।পরে আমাদের এক স্বেচ্ছাসেবকের মাধ্যমে এই লেখককে খুঁজে পাই। আর একটা সমস্যার ছিল ফন্ট।এসব ফন্টে কাজ হয় নি কোনদিন বাংলাবাজারে(বাংলাদেশের সবচেয়ে বড় বই প্রকাশনী কেন্দ্র)।আদিবাসী শিশুদের মাতৃভাষায় বই পড়ার আনন্দ উপহার দেয়ার দৃঢ় প্রতিজ্ঞা ছিল বলেই আমরা কাজটি করতে পেরেছি।

আগামী বছর আমরা আরো কয়েকটি ভাষায় বই প্রকাশ করার পরিকল্পনা করছি।এছাড়া আমরা আদিবাসী শিশুদের জন্য ভিডিও টিউটোরিয়াল তৈরির কাজ শুরু করেছি। সেটাও মাঝপথে থেমে গেছে স্বেচ্ছাসেবকের অভাবে।

Υπάρχουν μερικές εκατοντάδες αυτοχθόνων παιδιών στα διαφορετικά ορφανοτροφεία μας. Θέλαμε να τους δώσουμε βιβλία στη μητρική τους γλώσσα. Η πρώτη πρόκληση για μας να βρούμε έναν συγγραφέα στη γλώσσα μρο. Διαφημίσαμε στο Facebook και ένας από τους εθελοντές μας τον βρήκε. Η άλλη πρόκληση ήταν να εργαστούμε με τη γραμματοσειρά, η οποία δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ στη Banglabazar, τη μεγαλύτερη αγορά εκδόσεων βιβλίων του Μπανγκλαντές. Αλλά είχαμε μεγάλη αποφασιστικότητα να φτιάξουμε βιβλία στη γλώσσα μρο για τα ιθαγενή παιδιά.

Το επόμενο έτος σκοπεύουμε να δημοσιεύσουμε βιβλία σε λίγες άλλες γλώσσες. Ξεκινήσαμε να δημιουργούμε ένα εκπαιδευτικό βίντεο για τα ιθαγενή παιδιά. Αλλά αυτή η εργασία έχει σταματήσει τώρα λόγω έλλειψης εθελοντών.

Το Μπαγκλαντές είναι κυρίως μια χώρα ομιλητών μπενγκάλι ^[8], μιας ομάδας που αποτελεί το 98% του πληθυσμού (163 εκατομμύρια στο Μπαγκλαντές, 261 εκατομμύρια παγκοσμίως). Ωστόσο, υπάρχουν 39 μειονοτικές γλώσσες ^[9] που ομιλούνται στο Μπαγκλαντές και μερικές από αυτές είναι στα πρόθυρα εξαφάνισης. Ο ερευνητής Salek Khokon δημοσίευσε ευρήματα ^[10] ότι δύο μειονοτικές γλώσσες (κουντούχ και ναγκόρι) έχουν ήδη εξαφανιστεί.

Μία από τις προκλήσεις είναι ότι οι άνθρωποι στους λόφους μιλούν στη γλώσσα τους, αλλά γράφουν στην μπενγκάλι (μερικές εξ αυτών είναι μόνο προφορικές γλώσσες). Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι νέοι αυτόχθονες ακτιβιστές, που χρησιμοποιούν καινοτομίες για να διεισδύσουν στον ψηφιακό κόσμο ^[11] με τη δική τους γλώσσα και γραμματοσειρές.

Από το 2014, υπάρχει μια πρωτοβουλία ^[12] για την παροχή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε 5 αυτόχθονες γλώσσες, αλλά οι επικριτές ισχυρίζονται ότι δεν εφαρμόστηκε σωστά.

Το Μπαγκλαντές έχει πλέον αποκτήσει το Διεθνές Ινστιτούτο Μητρικής Γλώσσας ^[13] (IMLI), θεσμικό όργανο, του οποίου η λειτουργία είναι η διάσωση των γλωσσών. Με την κυβέρνηση να δίνει προσοχή σε αυτά τα ζητήματα και οργανισμούς όπως η Bidyananda, που πιέζει για δημοσιεύσεις σε διάφορες γλώσσες, υπάρχει ελπίδα ότι θα γίνουν βήματα για τη διάσωση αυτών των γλωσσών.