Μία πορεία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Μπισκέκ. Φωτογραφία από την Aisha Jabbarova. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στην Μπισκέκ, μπροστά από το άγαλμα της Kurmanjan Datka, ηγέτιδος μίας γυναικείας φυλής του Κιργιστάν, που γεννήθηκε τον 19ο αιώνα.

Οι αρχές στην πρωτεύουσα του Κιργιστάν, Μπισκέκ, οπισθοχώρησαν σε μια βιαστικά επιβαλλόμενη απαγόρευση μιας πορείας για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η οποία πραγματοποιήθηκε χωρίς διακοπή παρά τις προκλήσεις των αυτόκλητων τιμωρών υπέρ της πατριαρχίας.

Οι αξιωματούχοι της Μπισκέκ ενέκριναν με βιασύνη στις 6 Μαρτίου την απαγόρευση μιας πορείας, που διοργανώνεται ετησίως από την Φεμινιστική Πρωτοβουλία του Μπισκέκ (BFI) στις 8 Μαρτίου από το 2016 και εξής για να τιμήσει την Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών, που αποτελεί αργία στις περισσότερες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Ο δήμος της πρωτεύουσας ανέφερε αρχικά την “προσωπική ασφάλεια των πολιτών” ως λόγο απαγόρευσης και δεν ανέλυσε περαιτέρω.

Έπειτα, όμως, οι αξιωματούχοι ακύρωσαν με απροσδόκητο τρόπο την απόφαση μόλις λίγες ώρες αργότερα, μετά την κάλυψη από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης και την έντονη κριτική σε κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook.

Στο τέλος, στην πορεία συμμετείχαν περίπου 150 άτομα στο κέντρο της πόλης, που ζητούσαν τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών, προωθώντας παράλληλα ίσα δικαιώματα μεταξύ των φύλων.

Οι συμμετέχοντες φώναζαν επίσης συνθήματα όπως “τέλος στη διαφθορά”, “ασφάλεια και ποικιλομορφία”, “καθαρή πόλη”, “σχολεία χωρίς σεξισμό”, “ασφαλής χώρος για τις γυναίκες”.

Μία πορεία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Μπισκέκ. Φωτογραφία από την Aisha Jabbarova. Η μεγαλύτερη πινακίδα αναφέρει: “Είμαι περήφανη που είμαι διαφυλική.”

Στην πορεία συμμετείχαν άτομα από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και υπογραμμίστηκε η ποικιλομορφία της κοινωνίας στο Μπισκέκ, παρόλο που οι εθνικιστικές ομάδες — που συχνά λειτουργούν με σημαντική πολιτική υποστήριξη — έχουν προσπαθήσει να κερδίσουν έδαφος τα τελευταία χρόνια.

Η Nazik Abylgazieva, ακτιβίστρια της τοπικής ΛΟΑΤ οργάνωσης Labrys, δήλωσε ότι είναι “σημαντικό να παρευρεθεί στην πορεία παρά την πίεση και τις προσπάθειες απαγόρευσης.”

“Εγώ συμμετείχα στην πορεία για να αποδείξω ότι δεν θα σωπάσω, παρόλο που υπάρχουν προσπάθειες να με αποκλείσουν από όλες τις κοινωνικές διαδικασίες ως μέλος της ΛΟΑΤ κοινότητας”, δήλωσε η Abylgazieva.

Μία πορεία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Μπισκέκ. Φωτογραφία από την Aisha Jabbarova. Μία πινακίδα αναφέρει: “Κάθε τέταρτη γυναίκα είναι θύμα βίας. Τι περισσότερο χρειαζόμαστε;”

Μια αμφισβητούμενη αργία

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας παραμένει μια από τις σημαντικότερες ημερομηνίες του ημερολογίου σε χώρες όπως το Κιργιστάν, το οποίο αποτελούσε δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης πριν από την ανεξαρτησία του το 1991.

Ωστόσο, πολλές φεμινίστριες παραπονούνται ότι η μέρα έχει περιοριστεί σε μια τελετή ανταλλαγής λουλουδιών, ενισχύοντας τις πατριαρχικές απόψεις των γυναικών ως νοικοκυρές και εξαλείφοντας την χειραφετημένη προέλευση της ημερομηνίας.

I want you to remember where the 8th of March came from. It is a day for women and girls rights, human rights. It is not just a day when we pay more attention to women, it's a day, when all of us should stand for equal rights. #InternationalWomensDay #humanrights pic.twitter.com/kCv6HFm5dS

— Shamil (@shumbro) March 8, 2019

Θέλω να θυμάστε από πού προέρχεται η 8η Μαρτίου. Είναι μια μέρα για τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν είναι μόνο μια μέρα που δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή στις γυναίκες, είναι μια μέρα, που όλοι μας πρέπει να αγωνιστούμε για τα ίσα δικαιώματα.

Αντανακλώντας αυτή την τάση, ο γείτονας του Κιργιστάν στο νότο, το Τατζικιστάν, επαναπροσδιόρισε την ημέρα ως Ημέρα της Μητέρας το 2009. Στη μεγάλη γειτονιά της χώρας στο βόρειο τμήμα του Καζακστάν, ουσιαστικά απαγορεύτηκε στις γυναίκες να πραγματοποιήσουν πορείες την 8η Μαρτίου εδώ και αρκετά χρόνια.

Ο μακροχρόνιος επικεφαλής του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, έρχεται τακτικά στη γιορτή με ένα μπαράζ σεξιστικών αστείων.

Μία πορεία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Μπισκέκ. Φωτογραφία από την Aisha Jabbarova.

Έτσι, η ετήσια πορεία της 8ης Μαρτίου της BFI, που πραγματοποιείται στη λιγότερο αυταρχική από τις πέντε χώρες της Κεντρικής Ασίας με κατάληξη “-σταν”, έχει πολιτικούς ήχους.

Φέτος, σύμφωνα με τον Bektour Iskender, ιδρυτή του Kloop Media, που συμμετείχε στην πορεία, η διαδήλωση αφορούσε “τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα όλων όσοι έχουν υποστεί διακρίσεις.”

Η Abylgaziyeva του Labrys επανέλαβε αυτά τα συναισθήματα στη συνέντευξή της με το Global Voices:

Μεταξύ των γνωστών μου είναι εργαζόμενοι στο σεξ, γυναίκες θετικές στον ιό HIV, γυναίκες που έχουν ιστορικό χρήσης ναρκωτικών, γιατροί, δάσκαλοι, ηθοποιοί, μουσικοί, καλλιτέχνες, γυναίκες από όλα τα υπόβαθρα. Ωστόσο, είμαστε όλες ενωμένες με ένα πράγμα – από το γεγονός ότι μας χτυπάνε, μας βιάζουν και τα δικαιώματά μας είναι περιορισμένα. Με τη συμμετοχή στη πορεία εγώ προκαλώ τον εαυτό μου καθώς και το σύστημα.

Ο Guliaim Aiylchy, πρόεδρος της BFI, δήλωσε στο Global Voices ότι η διεξαγωγή της πορείας ήταν σημαντική και από μόνη της:

Αν δεν συγκεντρωθούμε σήμερα, πέντε χρόνια αργότερα, το δικαίωμα (για πορεία) θα μας έχει αφαιρεθεί.

Οι υποσχόμενες προβοκάτσιες έμειναν στα λόγια

Ενώ το Κιργιστάν παραμένει η πιο δημοκρατική χώρα στην πλησιέστερη περιοχή, είναι γεμάτη ανησυχητικές τάσεις όσον αφορά τις διακρίσεις και τη βία κατά των παραδοσιακά περιθωριοποιημένων ομάδων όπως η κοινότητα των ΛΟΑΤ.

Τα δικαιώματα των γυναικών αποτελούν επίσης πεδίο μάχης σε μια χώρα, όπου οι απαγωγές με σκοπό το γάμο και η βία κατά των γυναικών κυριαρχούν και συχνά τιμωρούνται.

Τα τελευταία χρόνια, οι κοινωνικά συντηρητικές θέσεις έχουν ενισχυθεί με δακρύβρεχτες συνέπειες χάρη σε ομάδες όπως το Kyrk Choro, ένα πατριωτικό κίνημα που είχε υποσχεθεί να διαλύσει την φετινή πορεία της 8ης Μαρτίου την παραμονή της γιορτής.

Το Kyrk Choro απέκτησε κακή φήμη το 2014 χάρη στις βιντεοσκοπημένες επιδρομές σε νυχτερινά κέντρα και καραόκε μπαρ, όπου η ομάδα εξευτέλισε ντόπιους εργάτες του σεξ για συναναστροφή με μη Κιργίζιους πελάτες.

Τα μέλη δήλωσαν ότι έχουν ειδοποιήσει τον δήμο για την πρόθεσή τους να διαλύσουν την πορεία, πράγμα που ενδέχεται να κινητοποίησε τις αρχές για να απαγορεύσουν την εκδήλωση.

Μία πορεία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Μπισκέκ. Φωτογραφία από την Aisha Jabbarova. Μία από τις πινακίδες αναφέρει: “Το καλύτερο δώρο που μπορείς να μου δώσεις είναι τα δικαιώματά μου.”

Την ίδια ημέρα, μεμονωμένα μέλη της ομάδας εμφανίστηκαν σε μικρούς αριθμούς — κατά τα φαινόμενα μόνο για να δίνουν λουλούδια στους συμμετέχοντες. Η εκδήλωση φυλασσόταν καλά από την αστυνομία.

Ωστόσο, η παρουσία της λεγόμενης “πατριωτικής” υπόγειας αίσθησης στην κοινωνία έχει αφήσει πολλές ήδη ευάλωτες ομάδες να αισθάνονται πιο στοχευμένες από ποτέ.

Μια διαφυλική γυναίκα, ονόματι Λόλα, δήλωσε στο Global Voices την παραμονή της πορείας ότι η συμμετοχή στην εκδήλωση ήταν σημαντικό “να είναι ορατή, να ακουστεί”, αλλά η ίδια δεν ήταν σίγουρη αν θα συμμετείχε στη συγκέντρωση.

Δεν ξέρω αν είναι ασφαλές για μένα ή όχι. Είναι δύσκολο για εμάς [τους διαφυλικούς ανθρώπους] να βγούμε έξω. Δεν εμπιστευόμαστε κανέναν πλέον. Μας επιτίθενται συχνά. Συχνά υπάρχουν κίνδυνοι για εμάς. Μερικοί άνθρωποι δεν με θεωρούν ανθρώπινο πλάσμα.