Μια τοιχογραφία στην πόλη Γκουαρένας, στο βόρειο τμήμα της Βενεζουέλας, λέει: “Όχι στις δολοφονίες των αυτοχθόνων”. Φωτογραφία κοινοποιημένη από τον χρήστη Provea στο Instagram, χρησιμοποιείται με άδεια.
Στα τέλη Φεβρουαρίου, όταν πλήθη οδηγούμενα από τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Χουάν Γκουαϊδό προσπάθησαν να φέρουν ανθρωπιστική βοήθεια μέσω των συνόρων της Κολομβίας και της Βραζιλίας, οι αυτόχθονες πληθυσμοί Πεμόν έγιναν πρωτοσέλιδο, αφότου ορισμένα μέλη τους συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις ασφαλείας της Βενεζουέλας.
Στις 22 και 23 Φεβρουαρίου, στρατιώτες συγκρούστηκαν με διαδηλωτές στις συνοριακές πόλεις Πακαράιμα (Βραζιλία) και Σάντα Έλενα ντε Ουερέν (Βενεζουέλα) και χρησιμοποίησαν θανατηφόρα βία ενάντια στους αυτόχθονες Πεμόν στο χωριό Κουμαρακαπάι της Βενεζουέλας, που βρίσκεται 70 χιλιόμετρα από τα σύνορα, τραυματίζοντας 16. Άλλα έξι άτομα πέθαναν στα περιφερειακά νοσοκομεία τις επόμενες ημέρες.
Ορισμένοι Πεμόν απάντησαν αιχμαλωτίζοντας έναν ασαφή αριθμό αξιωματικών της Μπολιβαριανής Εθνικής Φρουράς της Βενεζουέλας, οι οποίοι απελευθερώθηκαν λίγο αργότερα. Τις επόμενες εβδομάδες, η αστυνομία συνέλαβε τουλάχιστον 58 άτομα στη γύρω περιοχή, από τους οποίους, τα 16 άτομα ανήκαν στο έθνος Πεμόν. Κάποιοι ανέφεραν διαρκή βασανιστήρια και σκληρή μεταχείριση ενώ βρίσκονταν σε κράτηση.
Μιλώντας με το περιοδικό Sic, μια έκδοση του Centro Gumilla, ένα ερευνητικό κέντρο των Ιησουιτών, η ακτιβιστής της Pemón Lisa Henrito καταδίκασε την καταστολή στην Gran Sabana, τον ευρύτερο δήμο της Βενεζουέλας που περιλαμβάνει το Kumarakapay και την Σάντα Έλενα ντε Ουερέν:
…hasta esta fecha y hora, martes, 26 de febrero 2019 a las 5:55 pm sigue la guerra psicológica, hostigamiento y persecución militar. La intimidación donde a cada rato pasan los tanques, los convoy full de efectivos militares, vehículos oficiales con supuestos efectivos de la policía allanando casas y en hora de la noche hay toque de queda, una situación que ya vienen afectando a nuestros ancianos y ancianas, a nuestros niños y niñas…
Μέχρι τώρα, Τρίτη 26 Φεβρουαρίου 2019, στις 5:55 μ.μ., συνεχίζεται ο ψυχολογικός πόλεμος, η παρενόχληση και οι διώξεις από τον στρατό. Στρατιωτικά άρματα μάχης περνούν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, καθώς και συνοδείες με πράκτορες του στρατού, επίσημα οχήματα με υποτιθέμενους αστυνομικούς που ψάχνουν τα σπίτια. Τη νύχτα υπάρχει απαγόρευση της κυκλοφορίας. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει τους ηλικιωμένους μας, τα παιδιά μας.
Όμως, οι εντάσεις μεταξύ της φυλής Πεμόν και της κυβέρνησης του Νικολάς Μαδούρο είναι προγενέστερες της τρέχουσας πολιτικής στάσης της Βενεζουέλας.
Κατοικώντας κυρίως στο κρατίδιο Μπολίβαρ της Βενεζουέλας, το οποίο συνορεύει με τη Βραζιλία και τη Γουιάνα, οι Πεμόν είναι η τέταρτη μεγαλύτερη εγχώρια ομάδα της Βενεζουέλας. Τα τελευταία χρόνια, ο Μπολιβαριανός πρόεδρος ενέκρινε έργα εξόρυξης ορυκτών στο έδαφός τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους και έχει αναπτύξει τακτικά στρατιωτικές δυνάμεις στα εδάφη τους.
Ορισμένα από αυτά τα έργα αποτελούν μέρος της Εθνικής Στρατηγικής Ζώνης του Εθνικού Αναπτυξιακού Αγωγού του Ποταμού Ορινόκο, μια μεγάλη πρωτοβουλία της κυβέρνησης Μαδούρο το 2016 που σκοπεύει να αυξήσει τη νόμιμη εξόρυξη στην λεκάνη ποταμού Ορινόκο, πλούσια σε πόρους και η οποία κυριαρχείται από παράνομες συμμορίες εξόρυξης για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Το Arco Minero, όπως είναι γνωστό, διαθέτει μια περιοχή που αντιστοιχεί στο 12% της εθνικής επικράτειας της Βενεζουέλας για εκμετάλλευση. Μέχρι στιγμής περισσότερες από 150 εταιρείες από 35 χώρες έχουν δείξει ενδιαφέρον στον ανταγωνισμό για παραχώρηση δικαιωμάτων.
Ωστόσο, η πρωτοβουλία έχει λάβει επικρίσεις για την έλλειψη μελετών σχετικά με τις ενδεχόμενες περιβαλλοντικές και ανθρώπινες επιπτώσεις της. Αρκετές ιθαγενείς ομάδες ζουν στην καθορισμένη περιοχή — συμπεριλαμβανομένων των Πεμόν, οι οποίοι λένε ότι δεν τους έχουν συμβουλευτεί σχετικά με το έργο. Η περιοχή επίσης επικαλύπτεται με προστατευόμενα αποθέματα, όπως εθνικά πάρκα και ιερούς τόπους.
Τον Αύγουστο του 2018, το παράρτημα της Διεθνούς Αμνηστίας της Βενεζουέλας προειδοποίησε ότι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του στρατού στοχοποιούν τακτικά ακτιβιστές Πεμόν που διαμαρτύρονται για τα έργα του Arco Minero. Οι αξιωματικοί του στρατού τους κατηγορούν ότι είναι “αποσχιστές.”
Μιλώντας με το Global Voices, ο Juan Carlos La Rosa, μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας Διαπολιτισμική Ιθαγενής Ομάδα Wainjirawa, λέει ότι οι Πεμόν έχουν επιτύχει ένα τόσο υψηλό επίπεδο αυτόνομης κυριαρχίας που η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται τώρα ως απειλή:
[La unidad y la organización de los pemón] no le gusta a un gobierno que tiene un plan minero como el Arco Minero del Orinoco. [Tampoco] le gusta a las bandas criminales, consentidas de manera ya muy clara por el ente encargado de la administración de seguridad de la región y del negocio del oro y el coltán.
[Η ενότητα και η οργάνωση του πληθυσμού των Πεμόν] δεν ικανοποιεί μια κυβέρνηση που έχει ένα σχέδιο όπως το Arco Minero del Orinoco. [Δεν ευχαριστεί επίσης] τις εγκληματικές συμμορίες, που είναι σαφώς ανεκτές από τους αξιωματούχους που είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια της περιοχής και τους άρχοντες του χρυσού και του κολτάν.
Ο La Rosa προσθέτει ότι οι αυτόχθονες κοινότητες βρίσκονται σε επικίνδυνες συνθήκες, περιτριγυρισμένες από παράνομες συμμορίες και στρατιωτικούς και ως εκ τούτου έχουν δημιουργήσει εναλλακτικές λύσεις για να υπερασπιστούν τα εδάφη και τα δικαιώματά τους:
El pueblo pemón creó el Consejo de Caciques Generales del Pueblo Pemón, los liderazgos comunitarios y la Guardia Territorial Indígena Pemón, que no le pertenece a nadie sino a las comunidades. Se subordina a la autoridad ancestral electa por todos los pemón y no es un grupo paramilitar como lo están señalando las matrices producidas desde el gobierno nacional.
Ο λαός των Πεμόν δημιούργησε το Γενικό Συμβούλιο των Αρχηγών των Πεμόν, τους ηγέτες της κοινότητας και την Φρουρά Αυτοχθόνων του Εδάφους των Πεμόν, και κανένα από αυτά δεν ανήκει σε κανέναν άλλο εκτός από τις κοινότητες. Είναι υφιστάμενοι μιας προγονικής αρχής, εκλεγμένοι από όλους τους ανθρώπους Πεμόν. Δεν είναι παραστρατιωτική ομάδα, όπως είπαν οι εκπρόσωποι της εθνικής κυβέρνησης.
Μετά τη σύγκρουση σχετικά με την ανθρωπιστική βοήθεια, ο La Rosa παροτρύνει τον κόσμο να παρακολουθήσει προσεκτικά το θέμα με τους Πεμόν:
Estamos hablando de la posibilidad de una masacre y es importante que la opinión pública mundial vuelque su mirada hacia los territorios indígenas […] Hoy el gobierno que levanta las banderas de defensa de la soberanía frente a una eventual invasión militar extranjera, es un gobierno que le entrega a esas mismas potencias y a otras potencias, las concesiones mineras del 12 % del territorio nacional.
Μιλάμε για το ενδεχόμενο μιας σφαγής. Είναι σημαντικό η παγκόσμια κοινή γνώμη να στρέψει την προσοχή της στα εγχώρια εδάφη […] Καθώς η κυβέρνηση υπερασπίζεται το λάβαρο της κυριαρχίας αντιμετωπίζοντας μια ενδεχόμενη στρατιωτική παρέμβαση, δίνει επίσης σ’ αυτές και σε άλλες παγκόσμιες δυνάμεις, παραχωρήσεις εξόρυξης 12% από το έδαφος του έθνους.
